«Πόλεμος δεδομένων» μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ με επίκεντρο το Facebook: Επίσημο αίτημα για αναστολή εφαρμογής της Privacy Shield

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Την Τέταρτη, 10 Οκτωβρίου 2018, τα μέλη της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) δήλωσαν ότι θα πρέπει να επιτραπεί στους οργανισμούς της ΕΕ να διενεργήσουν πλήρη έλεγχο στο Facebook προκειμένου να αξιολογήσουν το επίπεδο προστασίας και ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων των χρηστών του.

Οι ευρωβουλευτές έλαβαν υπόψη τους τις βελτιώσεις όσον αφορά την προστασία της ιδιωτικότητας στις οποίες προέβη το Facebook μετά το σκάνδαλο «Cambridge Analytica», αλλά υπενθυμίζουν ότι η εταιρεία δεν έχει ακόμα διενεργήσει πλήρη εσωτερικό έλεγχο. Προτείνουν στην εταιρεία να προβεί σε «ουσιαστικές τροποποιήσεις στην πλατφόρμα της» προκειμένου να συμμορφωθεί πλήρως με τους ενωσιακούς κανόνες προστασίας προσωπικών δεδομένων.

Διαβάστε επίσης: Νομοθεσία απαγορεύει σε Bots να προσποιούνται ότι είναι άνθρωποι

Η Επιτροπή του ΕΚ προτρέπει ακόμα το Facebook να επιτρέψει τη διενέργεια «ενός πλήρους και ανεξάρτητου ελέγχου» από τον Οργανισμό της ΕΕ για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών (ENISA) και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων και την παρουσίαση των ευρημάτων του εν λόγω ελέγχου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο ΕΚ, καθώς και στα εθνικά κοινοβούλια.

Το ψήφισμα, το οποίο εγκρίθηκε με 41 ψήφους υπέρ έναντι 10 ψήφων κατά και μίας αποχής, συνοψίζει τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η συνεδρίαση της διάσκεψης των Προέδρων του ΕΚ τον περασμένο Μάιο στην οποία συμμετείχε και ο ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος του Facebook, Mark Zuckerberg, καθώς και οι τρεις επόμενες ακροαματικές διαδικασίες που έγιναν για την ανάλυση του αντικτύπου της παραβίασης προσωπικών δεδομένων στο Facebook από την  Cambridge Analytica. Αναφέρεται επίσης στο τελευταίο περιστατικό παραβίασης προσωπικών δεδομένων που υπέστη το Facebook και το οποίο σημειώθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου, κατά το οποίο εκτέθηκαν σε κίνδυνο δίκτυα αδειοπλαισίου πρόσβασης (access tokens) 50 εκατομμυρίων λογαριασμών.  

Ειδικότερα, το ψήφισμα προβλέπει, μεταξύ άλλων, τα εξής:

• Αναβάθμιση των ενωσιακών κανόνων ανταγωνισμού ώστε να αντανακλάται η ψηφιακή πραγματικότητα
• Λήψη μέτρων για την αποτροπή άσκησης επιρροής σε εκλογικές διαδικασίες  
• Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ θα πρέπει να κλείνουν τους λογαριασμούς τους στο Facebook σε περίπτωση που υπάρχει κίνδυνος για τα δεδομένα των πολιτών
• Τα κράτη μέλη να διερευνήσουν καταγγελίες που αφορούν περιστατικά κατάχρησης του πολιτικού χώρου στο Διαδίκτυο από παράγοντες του εξωτερικού

Καταπολέμηση των επεμβάσεων σε εκλογικά αποτελέσματα

Οι ευρωβουλευτές παρατηρούν ότι ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) και οι νέοι κανόνες για την χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων προβλέπουν ήδη κυρώσεις για τα περιστατικά παραβίασης των κανόνων προστασίας προσωπικών δεδομένων με σκοπό την άσκηση επιρροής σε εκλογικά αποτελέσματα.

Προκειμένου να αποτραπεί η άσκηση επιρροής σε εκλογικές διαδικασίες μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, προτείνουν ακόμα:

• Να εφαρμοστούν συμβατικά «εκτός σύνδεσης» εχέγγυα για τις εκλογές, όπως κανόνες για τη διαφάνεια και τα όρια στις δαπάνες, για τον σεβασμό των περιόδων «σιωπής» και για την ίση μεταχείριση των υποψηφίων.  
• Να καταστεί ευκολότερη η αναγνώριση διαφημιστικών μηνυμάτων πολιτικού περιεχομένου επ’ αμοιβή στο Διαδίκτυο και των οργανισμών πίσω από αυτά.
• Να απαγορευθεί η διαδικασία κατάρτισης προφίλ (το «profiling») για ψηφοθηρικούς σκοπούς, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της παρακολούθησης ηλεκτρονικής συμπεριφοράς η οποία μπορεί να αποκαλύψει πολιτικές προτιμήσεις.
• Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης θα πρέπει να επισημάνουν περιεχόμενο το οποίο διαμοιράζεται μέσω διαδικτυακών ρομπότ (bots) και να επιταχύνουν τη διαδικασία αφαίρεσης ψεύτικων λογαριασμών.
• Υποχρεωτικούς μετεκλογικούς ελέγχους για να διασφαλιστεί ότι τα προσωπικά δεδομένα διαγράφονται.
• Έρευνες των κρατών μελών με την υποστήριξη της Eurojust, όπου αυτό είναι απαραίτητο, σε καταγγελλόμενα περιστατικά κατάχρησης του πολιτικού χώρου στο Διαδίκτυο από παράγοντες του εξωτερικού.

Επικαιροποίηση των κανόνων ανταγωνισμού και αύξηση της αλγοριθμικής διαφάνειας

Οι ευρωβουλευτές καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναβαθμίσει τους ενωσιακούς κανόνες ανταγωνισμού ούτως ώστε να αντανακλούν την ψηφιακή πραγματικότητα, να εξετάσει πιθανά μονοπώλια στις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης και να διενεργήσει έλεγχο της βιομηχανίας των διαφημίσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.  

Το κείμενο ζητάει ακόμα περισσότερη λογοδοσία και διαφάνεια στην αλγοριθμική επεξεργασία δεδομένων από οποιονδήποτε παράγοντα, είτε ιδιωτικό είτε δημόσιο.  

Οι λογαριασμοί των θεσμών της ΕΕ στο Facebook

Τα μέλη της Επιτροπής του ΕΚ  ζητούν από όλους τους θεσμούς, τους οργανισμούς και τα όργανα της ΕΕ να επαληθεύσουν ότι οι σελίδες που διατηρούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και τα εργαλεία ανάλυσης και διαφήμισης που χρησιμοποιούν, «δεν θέτουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο σε κίνδυνο τα προσωπικά δεδομένα πολιτών». Εάν απαιτηθεί, προτείνουν να «κλείσουν τους λογαριασμούς τους στο Facebook» προκειμένου να προστατεύσουν τα προσωπικά δεδομένα κάθε ιδιώτη που επικοινωνεί μαζί τους.

Κάλεσμα στην Επιτροπή να αναστείλει την εφαρμογή της Privacy Shield

Οι ευρωβουλευτές καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναστείλει την εφαρμογή της συμφωνίας Privacy Shield (η οποία στοχεύει στην προστασία πολιτών της ΕΕ των οποίων τα προσωπικά δεδομένα διαβιβάζονται στις ΗΠΑ για εμπορικούς σκοπούς), καθώς οι αρμόδιες αρχές των ΗΠΑ δεν συμμορφώθηκαν έως την 1η Σεπτεμβρίου 2018 με τους όρους που αυτή έθετε.

Δήλωση

Ο Claude Moraes (Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών & Δημοκρατών, Ηνωμένο Βασίλειο), Πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του ΕΚ και εισηγητής του ψηφίσματος, δήλωσε: «Αυτό το ψήφισμα καθιστά σαφές ότι αναμένουμε τη λήψη μέτρων για την προστασία του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή των πολιτών, των προσωπικών δεδομένων και της ελευθερίας στην έκφραση. Βεβαίως, έχουν σημειωθεί βελτιώσεις μετά το σκάνδαλο, αλλά, όπως κατέδειξε η παραβίαση προσωπικών δεδομένων 50 εκατομμυρίων λογαριασμών στο Facebook τον περασμένο μήνα, οι εν λόγω αλλαγές δεν είναι αρκετά βαθιές.»

Επόμενα βήματα

Το ψήφισμα θα τεθεί σε ψηφοφορία ενώπιον της Ολομέλειας του ΕΚ στην επόμενη συνεδρίασή της (22-25 Οκτωβρίου) στο Στρασβούργο.