Μέτρα για τη βελτίωση της διασυνοριακής πρόσβασης σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία

Η Ευρωπαϊκή Ένωση λαμβάνει μέτρα για τη βελτίωση της διασυνοριακής πρόσβασης σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία, δημιουργώντας ένα νομικό πλαίσιο το οποίο θα επιτρέπει να απευθύνονται δικαστικές εντολές απευθείας σε παρόχους υπηρεσιών εγκατεστημένους σε άλλο κράτος μέλος.

Το Συμβούλιο καθόρισε σήμερα τη θέση του σχετικά με την πρόταση κανονισμού σχετικά με την ευρωπαϊκή εντολή υποβολής και την ευρωπαϊκή εντολή διατήρησης ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων σε ποινικές υποθέσεις. Είναι πλέον έτοιμο να αρχίσει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με σκοπό να επιτευχθεί συμφωνία πριν από το τέλος της κοινοβουλευτικής περιόδου.

Τα ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία είναι ζωτικό στοιχείο σε ποινικές διαδικασίες. Σήμερα οι εγκληματίες χρησιμοποιούν ταχείες πρωτοποριακές τεχνολογίες επικοινωνίας που δεν σταματούν στα σύνορα. Οι νέοι αυτοί κανόνες θα αντικαταστήσουν τις υπάρχουσες χρονοβόρες μεθόδους με γρήγορα και αποτελεσματικά εργαλεία για τη συλλογή και διασυνοριακή ανταλλαγή ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων. Αυτό θα συμβάλει στην προστασία των πολιτών μας, και τούτο χωρίς να τίθενται σε κίνδυνο τα δικαιώματα και τις ελευθερίες τους.

Josef Moser, υπουργός δικαιοσύνης της Αυστρίας

Κύρια στοιχεία του κειμένου

Ο κανονισμός έχει ως στόχο να καθιερώσει έναν μηχανισμό εναλλακτικό προς τα υφιστάμενα εργαλεία διεθνούς συνεργασίας και αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής. Αντιμετωπίζει ειδικότερα τα προβλήματα που προέρχονται από την ασταθή φύση του ηλεκτρονικού αποδεικτικού υλικού και την πτυχή της «ατοπικότητας», καθορίζοντας νέες διαδικασίες για ταχεία, αποδοτική και αποτελεσματική διασυνοριακή πρόσβαση.

Τα κύρια χαρακτηριστικά των νέων κανόνων είναι:

• η δημιουργία ευρωπαϊκών εντολών υποβολής και διατήρησης ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων που μπορούν να εκδίδονται για τη λήψη ή διατήρηση ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων ανεξάρτητα από τη θέση των δεδομένων·
• οι εντολές μπορούν να καλύπτουν κάθε κατηγορία δεδομένων - συνδρομητή, πρόσβαση, χρήση και περιεχόμενο - με ένα κατώτατο όριο για τις δύο τελευταίες, οι οποίες μπορούν να ζητηθούν μόνο για τα αδικήματα που τιμωρούνται στο κράτος μέλος έκδοσης του εντάλματος με μέγιστη ποινή τουλάχιστον 3 ετών, ή για συγκεκριμένα εγκλήματα που συνδέονται με την τρομοκρατία ή τον κυβερνοχώρο·
• τα ζητούμενα στοιχεία δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για σκοπούς άλλους από εκείνους για τους οποίους παρασχέθηκαν, παρεκτός: για την πρόληψη άμεσης και σοβαρής απειλής κατά της δημόσιας ασφάλειας του κράτους έκδοσης ή των ζωτικών συμφερόντων του, ή για διαδικασίες για τις οποίες θα μπορούσε να έχει εκδοθεί εντολή υποβολής·
• Υποχρεωτική προθεσμία 10 ημερών για την εκτέλεση της εντολής υποβολής. Σε περίπτωση δεόντως αποδεδειγμένων περιπτώσεων έκτακτης ανάγκης, η προθεσμία μπορεί να μειωθεί σε 6 ώρες. Επιπλέον, σε περίπτωση που η εντολή αφορά δεδομένα συνδρομητή και πρόσβασης, μπορεί, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να στέλνεται χωρίς προηγούμενη επικύρωση από την αρμόδια δικαστική αρχή. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να ζητείται εκ των υστέρων επικύρωση το ταχύτερο δυνατό και εντός 48 ωρών.
• Στους παρόχους υπηρεσιών μπορούν να επιβληθούν κυρώσεις, αν δεν συμμορφώνονται με μια εντολή. Μπορούν να επιβληθούν χρηματικές κυρώσεις ύψους μέχρι του 2% του συνολικού παγκόσμιου ετήσιου κύκλου εργασιών του προηγούμενου οικονομικού έτους.
• η δημιουργία συστήματος κοινοποίησης για δεδομένα περιεχομένου σε περιπτώσεις όπου η αρχή έκδοσης θεωρεί ότι το πρόσωπο του οποίου τα δεδομένα που ζητούνται δεν διαμένει στη δική της επικράτεια. Η κοινοποίηση αυτή αποσκοπεί να ενημερώσει το κράτος εκτέλεσης και να του παράσχει την ευκαιρία να σημειώσει αν τα αιτούμενα δεδομένα: προστατεύονται από προνόμια και ασυλίες· ή υπόκεινται σε κανόνες περί ορισμού και περιορισμού της ποινικής ευθύνης σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης/του Τύπου· ή η γνωστοποίησή τους μπορεί να έχει αντίκτυπο σε θεμελιώδη συμφέροντα του κράτους. Η αρχή έκδοσης λαμβάνει υπόψη τις συγκεκριμένες περιστάσεις και δεν εκδίδει ή προσαρμόζει την εντολή. Η κοινοποίηση δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα.

Επόμενα βήματα

Το Συμβούλιο είναι πλέον έτοιμο να αρχίσει διαπραγματεύσεις με το Κοινοβούλιο, μόλις αυτό εγκρίνει τη θέση του.

Εν τω μεταξύ, στο πλαίσιο του Συμβουλίου συνεχίζονται οι εργασίες για την οδηγία περί εναρμονισμένων κανόνων σχετικά για τον ορισμό νόμιμων εκπροσώπων με σκοπό τη συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών, με στόχο να επιτευχθεί συμφωνία το συντομότερο δυνατό υπό τη ρουμανική Προεδρία.

Ιστορικό

Ο κανονισμός σχετικά με την ευρωπαϊκή εντολή υποβολής και την ευρωπαϊκή εντολή διατήρησης ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων σε ποινικές υποθέσεις αποτελεί μέρος της δέσμης μέτρων που υπέβαλε η Επιτροπή τον Απρίλιο του 2018, η οποία περιλαμβάνει επίσης μια οδηγία περί εναρμονισμένων κανόνων σχετικά για τον ορισμό νόμιμων εκπροσώπων με σκοπό τη συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών. Οι εργασίες σχετικά με την οδηγία αυτή βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη εντός του Συμβουλίου.

• Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την ευρωπαϊκή εντολή υποβολής και την ευρωπαϊκή εντολή διατήρησης ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων σε ποινικές υποθέσεις - γενική προσέγγιση