Κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο για τις 120 δόσεις - Αναλυτικά το κείμενο

Κατατέθηκε στη Βουλή των Ελλήνων το σχέδιο νόμου για τις "120 δόσεις", με τίλτο "Ρύθμιση οφειλών προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, τη Φορολογική Διοίκηση και τους ΟΤΑ α' βαθμού, Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις Δημοσίου και λοιπές ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικές διατάξεις, Ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων και άλλες διατάξεις"

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, το σχέδιο νόμου διαρθρώνεται σε τρία μέρη. Το Μέρος Α' αποτελείται από διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, το Μέρος Β' από διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Οικονομικών και το Μέρος Γ' από διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Εσωτερικών.

Κεντρικό σημείο του Μέρους Α' του σχεδίου νόμου αποτελεί ο καθορισμός της διαδικασίας ρύθμισης των οφειλών προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης. Βασικό στοιχείο της αναμόρφωσης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης που συντελέστηκε με το ν. 4387/2016 (Α' 85) ήταν η ενοποίηση των κανόνων εισφοροδότησης των μη μισθωτών. Μέχρι την 1η.1.2017, οι ασφαλιστικές εισφορές των μη μισθωτών υπολογίζονταν βάσει τεκμαρτών εισοδημάτων χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η πραγματική εισφοροδοτική ικανότητα των ασφαλισμένων. Τα τεκμαρτά αυτά εισοδήματα που διαφοροποιούνταν όχι μόνο ανά πρώην Φορέα αλλά και βάσει της ημερομηνίας έναρξης της ασφάλισης, κυρίως προ ή μετά του 1993, έβαιναν αυξανόμενα μετά την πάροδο συγκεκριμένων ετών ασφάλισης. Το γεγονός αυτό είχε οδηγήσει στην συγκέντρωση ενός τεράστιου όγκου οφειλών, ενώ πολλοί εκ των οφειλετών, λόγω των οικονομικών τους εκκρεμοτήτων, δεν είχαν τη δυνατότητα συνταξιοδότησης.

Με το ν. 4387/2016 δομήθηκε ένα εντελώς διαφορετικό σύστημα εισφοροδότησης, βασισμένο στην πραγματική οικονομική δυνατότητα των ασφαλισμένων. Το ύψος καταβολής ασφαλιστικών εισφορών συναρτάται πλέον με το φορολογητέο εισόδημα των ασφαλισμένων, όπως αυτό προκύπτει από την επαγγελματική τους δραστηριότητα. Αποτέλεσμα της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης ήταν η ενίσχυση του εισοδήματος της μεγάλης πλειοψηφίας των μη μισθωτών και η σταδιακή επανένταξή τους στο σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης, καθώς πλέον υφίσταται για εκείνους η δυνατότητα αποπληρωμής των τρεχουσών ασφαλιστικών τους υποχρεώσεων. Για να ολοκληρωθεί, όμως, η επανένταξή τους είναι αναγκαία η διευθέτηση των οφειλών του παρελθόντος, ώστε να ενταχθούν ξανά με όλα τα δικαιώματα τους στο σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης.

Για πρώτη φορά τα χρέη υπολογίζονται με ενιαίους κανόνες που ανταποκρίνονται στην πραγματική κατάσταση των ασφαλισμένων. Η χρονική προς τα πίσω επέκταση του ν. 4387/2016 θα επιφέρει ισονομία ως προς την ασφαλιστική ιστορία των ασφαλισμένων, ενώ ταυτόχρονα ο κανόνας της ανταποδοτικότητας του ν. 4387/2016, με τον καθορισμό της σύνταξης ανάλογα με το ύψος των εισφορών, διασφαλίζει την αρχή της δικαιοσύνης μεταξύ των ασφαλισμένων.

Δεν πρόκειται, λοιπόν, για μια οριζόντια ρύθμιση, όπως συνέβαινε με όλες τις ρυθμίσεις που έχουν γίνει κατά το παρελθόν, αλλά για μια ρύθμιση που ταιριάζει στη δομή και τους κανόνες της ανταποδοτικότητας του ασφαλιστικού συστήματος του ν. 4387/2016. Η εξατομίκευση της ασφαλιστικής ιστορίας και η διαφοροποίηση της σύνταξης ανάλογα με το ύψος της εισφοράς αποτελούν δομικά στοιχεία της κοινωνικής ασφάλισης και την διαφοροποιούν από τα υπόλοιπα σχήματα που έχουν θεσμοθετηθεί κατά το παρελθόν.

Στη συνέχεια ρυθμίζονται μια σειρά από επιμέρους ασφαλιστικά θέματα. Πρόκειται αφενός για ρυθμίσεις που τροποποιούν προς όφελος των ασφαλισμένων τις διατάξεις που διέπουν τις συντάξεις λόγω θανάτου και αφετέρου διατάξεις για την απλοποίηση υφιστάμενων διαδικασιών και την επιτάχυνση της ενοποίησης περιμετρικών ζητημάτων, τα οποία κάθε πρώην φορέας κοινωνικής ασφάλισης αντιμετώπιζε με διαφορετικό τρόπο.

Συγκεκριμένα για τις συντάξεις λόγω θανάτου προβλέπονται μια σειρά παρεμβάσεων που ενισχύουν σημαντικά τη θέση των επιζώντων συζύγων. Οι παρεμβάσεις λαμβάνουν υπόψη τους το πραγματικό γεγονός ότι η ανεργία των γυναικών, που αποτελούν την πλειοψηφία των δικαιούχων συντάξεων λόγω θανάτου, βρίσκεται σταθερά περίπου 9 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από αυτή των ανδρών. Δεδομένου ότι βρισκόμαστε σε μια αγορά εργασίας, όπου παρά τη σημαντική μείωση της ανεργίας που έχει επιτευχθεί από το 2015, της τάξης των 10 σχεδόν ποσοστιαίων μονάδων, αυτή παραμένει σε υψηλότερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου, προβλέπεται ότι ο/η δικαιούχος θα εξακολουθεί να λαμβάνει τη σύνταξη, ανεξαρτήτως της ηλικίας του/της. Ταυτόχρονα, προβλέπονται και μια σειρά περιμετρικών παρεμβάσεων, όπως στη βάση υπολογισμού του ποσού της σύνταξης θανάτου, στο ποσοστό του δικαιούχου, στην ελάχιστη διάρκεια του έγγαμου βίου καθώς και στη διάρκεια ισχύος της ασφαλιστικής ικανότητας των εμμέσων μελών.

Επίσης, ρυθμίζονται θέματα σχετικά με τη χορήγηση ασφαλιστικής ενημερότητας, την παράταση της αναστολής καταβολής εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τους πληγέντες των πυρκαγιών της 23ης και 24ης Ιουλίου 2018, την καταβολή εξόδων κηδείας ή αποτέφρωσης, την ασφαλιστική ικανότητα, την ενοποίηση των διατάξεων για την αναγνώριση ως χρόνου ασφάλισης του χρόνου καταβολής του βοηθήματος των μη μισθωτών, την αναγνώριση ως πλασματικού χρόνου ασφάλισης του χρόνου για την απόκτηση διδακτορικού τίτλου των μελών ΔΕΠ, την επέκταση του χρονικού διαστήματος κατά το οποίο πρέπει να έχει διενεργηθεί χρόνος ασφάλισης σε βαρέα επαγγέλματα για τη λήψη σύνταξης με χαμηλότερα όρια ηλικίας, την έναρξη και λήξη υπαγωγής στην ασφάλιση ιδιοκτητών, χρηστών και εκμεταλλευτών αυτοκινήτων δημόσιας χρήσης καθώς και λοιπά επιμέρους θέματα που άπτονται οργανωτικών διατάξεων για την κοινωνική ασφάλιση.

Στο πλαίσιο των εργασιακών δικαιωμάτων, το παρόν σχέδιο νόμου εισάγει ένα σύνολο θεσμικών παρεμβάσεων για την επέκταση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και την ενδυνάμωση του πλαισίου προστασίας τους.

 

Πεδίο εφαρμογής

Με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου καθορίζεται το πεδίο εφαρμογής των διατάξεων που προβλέπουν τη δυνατότητα υπαγωγής στη θεσπιζόμενη ρύθμιση οφειλών προς Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ). Ειδικότερα, προβλέπεται ότι στη ρύθμιση υπάγεται το σύνολο των οφειλών που δημιουργήθηκαν έως και 3Ί.12.2018. Η υπαγωγή στη ρύθμιση λαμβάνει χώρα κατόπιν αίτησης του οφειλέτη, ενώ η ρύθμιση καταλαμβάνει το σύνολο των νομικών και φυσικών προσώπων με οφειλές προς ΦΚΑ, ανεξάρτητα από την ύπαρξη εμπορικής ιδιότητας, τη διακοπή της επιχειρηματικής δραστηριότητας ή/και τη διακοπή ή αλλαγή της ιδιότητας, λόγω της οποίας δημιουργήθηκε η οφειλή. Με την τελευταία αυτή πρόβλεψη, αντιμετωπίζεται το φαινόμενο ύπαρξης οφειλών που συνδέονται με παλαιότερη δραστηριότητα ή ιδιότητα του οφειλέτη, την οποία όμως δεν διατηρεί σήμερα. Έτσι, στη ρύθμιση υπάγονται, μεταξύ άλλων, και οφειλές λόγω παλαιότερης άσκησης εμπορικής δραστηριότητας, ακόμη κι αν εν τω μεταξύ ο οφειλέτης προχώρησε σε διακοπή της δραστηριότητας στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. και σε διαγραφή από την ασφάλιση του αρμόδιου ασφαλιστικού φορέα.

Περαιτέρω, στη θεσμοθετούμενη ρύθμιση δύναται να υπαχθούν, κατόπιν επιλογής του οφειλέτη, και οφειλές προς ΦΚΑ, για τις οποίες έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία υπαγωγής στη ρύθμιση του ν. 4469/2017 (Α' 62). Στην περίπτωση αυτή, δεν επηρεάζονται οι όροι της ρύθμισης ως προς τους λοιπούς πιστωτές. Αν εκκρεμεί η σχετική διαδικασία, η υπαγωγή στη ρύθμιση του παρόντος είναι δυνατή με τροποποίηση μόνο των σχετικών στοιχείων της οφειλής προς τους ΦΚΑ στην αίτηση υπαγωγής στη ρύθμιση του ν. 4469/2017.

Τέλος, ορίζεται ότι από το πεδίο εφαρμογής της ρύθμισης εξαιρούνται οι οφειλές προς ΦΚΑ, για τις οποίες έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία ένταξης στις διατάξεις του ν. 3869/2010 (Α' 130). Η εν λόγω εξαίρεση δικαιολογείται από το γεγονός ότι, στο ανωτέρω πλαίσιο, η ρύθμιση μεταξύ του συνόλου των πιστωτών του οφειλέτη επέρχεται με την έκδοση δικαστικής απόφασης. Άλλωστε, η υπαγωγή των οφειλών προς ΦΚΑ στη ρύθμιση του ν. 3869/2010 είναι δυνητική, οπότε η υπαγωγή τους συνιστά επιλογή του οφειλέτη. Πάντως, αν εκκρεμεί ακόμα η σχετική διαδικασία υπαγωγής, προβλέπεται ότι η υπαγωγή στη ρύθμιση που θεσπίζεται με τον παρόντα νόμο είναι επίσης δυνατή, εφόσον ο οφειλέτης παραιτηθεί από την εν λόγω διαδικασία και μόνο ως προς τις οφειλές προς ΦΚΑ. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η δυνατότητα στον οφειλέτη να προτιμήσει την υπαγωγή στη ρύθμιση της επιλογής του. Ευνόητο είναι ότι, αν η υπαγωγή στον ν. 3869/2010 δεν έχει καταστεί δυνατή ή αν η ρύθμιση έπαψε να υφίσταται, η υπαγωγή στο θεσπιζόμενο σύστημα ρύθμισης οφειλών είναι καθόλα δυνατή.

Οφειλές μη μισθωτών

Με τις διατάξεις του άρθρου αυτού καθορίζονται οι κανόνες για τη ρύθμιση των οφειλών (κύριας οφειλής και προσαυξήσεων, πρόσθετων τελών και τόκων λόγω μη εμπρόθεσμης καταβολής) των μη μισθωτών ασφαλισμένων προς τους ΦΚΑ. Πρόκειται, δηλαδή, για τις οφειλές ασφαλισμένων προς τον πρώην ΟΑΕΕ, το πρώην ΕΤΑΑ και το πρώην ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, για το σύνολο των κλάδων ασφάλισης στους οποίους αφορά η οφειλή (κύρια και επικουρική ασφάλιση, υγειονομική περίθαλψη και εφάπαξ), ενώ συμπεριλαμβάνεται και η εισφορά υπέρ ΟΑΕΔ που προβλέπεται από την παρ. 2 του άρθρου 44 του ν. 3986/2011 (Α' 152). Ομοίως, καταλαμβάνονται και οι οφειλές μη μισθωτών που δημιουργήθηκαν από 1.1.2017 έως και 31.12.2018 βάσει των οικείων διατάξεων περί καταβολής εισφορών του ν. 4387/2016 (Α' 85).

Κεντρικό χαρακτηριστικό της εν λόγω ρύθμισης είναι ότι η κύρια οφειλή που δημιουργήθηκε από 1.1.2002 έως και 31.12.2016, επανυπολογίζεται, ανάλογα προς τον κλάδο ασφάλισης στον οποίο αφορά, σύμφωνα με ποσοστά υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών του ν. 4387/2016, με βάση υπολογισμού το ποσό που αντιστοιχεί στον κατώτατο βασικό μισθό άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών, όπως ίσχυε κατά την 31.12.2018, ήτοι το ποσό των 586,08 ευρώ. Επί του ως άνω επανυπολογιζόμενου ποσού επανυπολογίζονται και οι πάσης φύσεως προσαυξήσεις, πρόσθετα τέλη και τόκοι λόγω μη εμπρόθεσμης καταβολής της κύριας οφειλής. Ο κατά τα ανωτέρω επανυπολογισμός παρέχεται κατόπιν επιλογής του οφειλέτη, ο οποίος διατηρεί το δικαίωμα να ρυθμίσει την υφιστάμενη οφειλή του, δίχως επανυπολογισμό.

Περαιτέρω, στους οφειλέτες που υπάγονται στη ρύθμιση, παρέχεται έκπτωση 85% επί του συνόλου των προσαυξήσεων, προσθέτων τελών και τόκων λόγω μη εμπρόθεσμης καταβολής, είτε επανυπολογίζονται είτε όχι.

Τέλος, η συνολική οφειλή που προκύπτει, σύμφωνα με τις προβλέψεις περί επανυπολογισμού της κύριας οφειλής που δημιουργήθηκε από 1.1.2002 έως και 31.12.2016 και παροχής έκπτωσης επί των συνολικών προσαυξήσεων, αποπληρώνεται σε μηνιαίες δόσεις που δεν μπορούν να ξεπερνούν τις εκατόν είκοσι (120), ενώ το ελάχιστο ποσό της οριζόμενης μηνιαίας δόσης δεν μπορεί να είναι μικρότερο από πενήντα (50) ευρώ.

Δείτε αναλυτικά το νομοσχέδιο και την αιτιολογική του έκθεση.