ΕΔΔΑ: Κριτική δικηγόρων σε δικαστές και ελευθερία της έκφρασης

Με μία ενδιαφέρουσα απόφασή του το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε ότι η καταδίκη δύο δικηγόρων για την κριτική που άσκησαν σε δικαστές, με την ιδιότητά τους ως εκπρόσωποι των εντολέων τους, συνιστά παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασής τους (άρθρο 10 Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου).

Σύμφωνα με το ιστορικό της υπόθεσης, το 2008 ο ένας εκ των δύο δικηγόρων ( L.P.) απέστειλε επιστολή στο Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστηρίων της Πορτογαλίας (HCJ), προκειμένου να καταγγείλει τη συμπεριφορά μίας δικαστού κατά τη διάρκεια προκαταρκτικής έρευνας και σχετικά με ορισμένες παρατυπίες στη διαδικασία.

Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι είχε παρατηρήσει «ένα κλίμα μεγάλης εξοικείωσης μεταξύ της δικαστού και του δικηγόρου υπεράσπισης», ωστόσο το HCJ αποφάσισε να μην προβεί σε καμία ενέργεια επί της καταγγελίας.

Στη συνέχεια, η Δικαστής υπέβαλε αγωγή για δυσφήμιση εναντίον του δικηγόρου, επικαλούμενη προσβολή της τιμής και τη υπόληψής της.

Το 2012 Δικαστήριο της Λισαβόνας διέταξε τον δικηγόρο να καταβάλει το ποσό των 5.000 ευρώ στην ενάγουσα, διαπιστώνοντας ότι οι κατηγορίες που διατύπωσε εναντίον της είχαν υπερβεί τα όρια της επιτρεπτής κριτικής.

Το 2009, δύο άτομα καταγωγής Ρομά, εκπροσωπούμενα από τον δεύτερο δικηγόρο, Miguel Carvalho, υπέβαλαν καταγγελίες κατά άλλης δικαστού για δυσφήμηση και φυλετικές διακρίσεις, εξαιτίας ορισμένων παρατηρήσεων που διατύπωσε σε απόφαση που τους αφορούσε.

Μόλις η υπόθεση τέθηκε στο αρχείο από τον αρμόδιο εισαγγελέα, τα ίδια δύο πρόσωπα, εκπροσωπούμενα και πάλι από τον κ. Carvalho, άσκησαν αγωγή για προσβολή της προσωπικότητάς τους λόγω δυσφήμησης, ζητώντας αποζημίωση 10.000 ευρώ από την δικαστή.

Η αγωγή τους απορρίφθηκε και το 2011 η δικαστής άσκησε με τη σειρά της αγωγή κατά του κ. Carvalho, υποστηρίζοντας ότι με την ιδιότητά του ως εκπροσώπου των δύο ατόμων, είχε καταθέσει εν γνώσει του αβάσιμη μήνυση εναντίον της.

Ο δικηγόρος καταδικάστηκε τελικώς να καταβάλει στη δικαστή το ποσό των 10.000 ευρώ πλέον τόκων υπερημερίας.

Η απόφαση του ΕΔΔΑ

Το Δικαστήριο έκρινε ότι και στις δύο περιπτώσεις οι προσφεύγοντες ενεργούσαν στο πλαίσιο της εκτέλεσης των επαγγελματικών τους καθηκόντων ως δικηγόροι.

Επιπλέον, το ΕΔΔΑ σημείωσε ότι οι επιβληθείσες κυρώσεις μπορούσαν να έχουν ψυχολογική επίδραση στο επάγγελμα του δικηγόρου συνολικά, ιδίως σε ό,τι αφορά την υπεράσπιση των συμφερόντων των πελατών τους εκ μέρους τους.

Κατά συνέπεια, οι λόγοι που προέβαλαν τα εθνικά δικαστήρια για να δικαιολογήσουν την θεμελίωση ευθύνης των δικηγόρων δεν ήταν ούτε σχετικοί ούτε επαρκείς και δεν ανταποκρίνονταν σε κάποια επείγουσα κοινωνική ανάγκη, ως εκ τούτου η παρέμβαση των δικαστηρίων ήταν δυσανάλογη.

Το ΕΔΔΑ αποφάσισε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ εκ μέρους της Πορτογαλίας, επιδικάζοντας το ποσό των 7.800 ευρώ στον δικηγόρο L.P. και το ποσό των 20.000 ευρώ στον κ. Carvalho.

Δείτε αναλυτικά την απόφαση.