Επιπτώσεις του COVID-19 στην οικονομία της ΕΕ: Ανησυχίες ως προς την προτεινόμενη χαλάρωση στη χρήση των διαρθρωτικών πόρων της ΕΕ από το Ευρ. Ελ. Συνέδριο

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Σύμφωνα με νέα γνώμη του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), ο μετριασμός των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 με τη χρήση των διαρθρωτικών πόρων της ΕΕ απαιτεί την εξισορρόπηση της μεγαλύτερης ευελιξίας με την υποχρέωση λογοδοσίας. 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την προσωρινή χαλάρωση των κανόνων που διέπουν την εκτέλεση των δαπανών των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ), με σκοπό να συνδράμει τα κράτη μέλη στον μετριασμό των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19. 

Συγκεκριμένα, η γνώμη αριθ. 3/2020 του ΕΕΣ για την τροποποίηση της νομοθεσίας της ΕΕ σχετικά με τη χρήση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, η οποία εκδόθηκε κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, κατ’ εφαρμογή της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) -ήτοι δυνάμει των άρθρων 287, παράγραφος 4, και 322, παράγραφος 1, στοιχείο α), ΣΛΕΕ- και δημοσιεύθηκε στις 15-04-2020, προειδοποιεί ότι μολονότι η στήριξη της ΕΕ πρέπει να τεθεί στη διάθεση των κρατών μελών το συντομότερο δυνατόν, η χαλάρωση των εφαρμοζόμενων διαδικασιών εγκυμονεί κινδύνους.

Η πρόταση της Επιτροπής εντάσσεται στο πλαίσιο της αντίδρασης της ΕΕ στην κρίση της πανδημίας COVID-19. Συγκεκριμένα, ως έκτακτο μέτρο, προτείνονται νέοι κανόνες για την ταχύτερη μεταφορά των κονδυλίων των ΕΔΕΤ στα κράτη μέλη και την παροχή σε αυτά μεγαλύτερης ευελιξίας ως προς την εστίαση της στήριξης στους τομείς όπου αυτή χρειάζεται περισσότερο. Χάρη στο μέτρο αυτό, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν, παραδείγματος χάριν, να ζητήσουν το 100 % της ενωσιακής χρηματοδότησης χωρίς να συνεισφέρουν το δικό τους μερίδιο συγχρηματοδότησης ή χωρίς να χρειάζεται να διαθέσουν ένα σταθερό μερίδιο σε βασικά θέματα, όπως η έρευνα ή το κλίμα. Επιπλέον, θα μπορούσαν να μεταφέρουν ευκολότερα κονδύλια μεταξύ των προγραμμάτων και των περιφερειών τους και να αποφασίσουν τα ίδια σε ποιον τομέα θα εστιάσουν.

Οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι η πρόταση δεν παρέχει πρόσθετες διευκρινίσεις όσον αφορά την επιδιωκόμενη φύση των πράξεων που θα αναληφθούν για την ενίσχυση των ικανοτήτων αντιμετώπισης της κρίσης. Υπογραμμίζουν επίσης ότι η Επιτροπή ή οι νομοθέτες δεν θα έχουν άμεσα στη διάθεσή τους αξιόπιστα στοιχεία σχετικά με τις δαπάνες από τα ΕΔΕΤ για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, κάτι που πιθανώς να επηρεάσει τη δυνατότητα λογοδοσίας έναντι των πολιτών της ΕΕ αναφορικά με τη χρήση των κονδυλίων.

Κατά τους ελεγκτές, η Επιτροπή θα πρέπει να παρακολουθεί προσεκτικά την εξέλιξη της κατάστασης, προκειμένου να διασφαλίσει ότι τα προσωρινά και έκτακτα μέτρα εφαρμόζονται μόνο για όσο διάστημα απαιτούν οι εξαιρετικές περιστάσεις. Μολονότι ορισμένα μέτρα θα μπορούν να εφαρμοστούν για καθορισμένο διάστημα, άλλα θα μπορούσαν να παραμείνουν ενεργά μέχρι το τέλος του 2023, ήτοι μέχρι το τέλος της τρέχουσας περιόδου πληρωμών των προγραμμάτων. Αυτό θα παρείχε τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να χρηματοδοτήσουν όχι μόνο τις πράξεις που θα αναλάβουν για την αντιμετώπιση της κρίσης αλλά και μέτρα σχετικά με την πανδημία COVID-19 που εφαρμόζουν ήδη.

Σημειώνεται ότι η πρόταση της Επιτροπής αναμένεται να οριστικοποιηθεί τις προσεχείς ημέρες, καθώς συζητείται επί του παρόντος από το Συμβούλιο, ενώ έχει ήδη συζητηθεί από την  Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 17-04-2020.

Δήλωση

«Η τρέχουσα κατάσταση επιβάλλει την κατεπείγουσα κινητοποίηση όλων των διαθέσιμων χρηματοδοτικών μέσων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 στην υγεία, στις επιχειρήσεις και στους πολίτες», δήλωσε η Iliana Ivanova, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για τη γνώμη. «Αυτή η βραχυπρόθεσμη αντίδραση που προτείνει η Επιτροπή κρίνεται αναγκαία για την υποστήριξη των προσπαθειών των κρατών μελών να μετριάσουν τις επιπτώσεις της κρίσης, πρέπει ωστόσο να εξασφαλιστεί η σωστή ισορροπία, καθώς η πρόταση αυτή δεν πρέπει να οδηγήσει σε εκτεταμένους συμβιβασμούς όσον αφορά την υποχρέωση λογοδοσίας».

Ιστορικό

Υπενθυμίζεται ότι το ΕΕΣ συμβάλλει στη βελτίωση της νομοθεσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μεταξύ άλλων, με τη δημοσίευση γνωμών επί προτάσεων για νέα νομοθεσία με δημοσιονομικό αντίκτυπο ή για την τροποποίηση της ισχύουσας. Οι γνώμες αυτές χρησιμοποιούνται από τις νομοθετικές αρχές, ήτοι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, στο πλαίσιο των νομοθετικών εργασιών τους.

Το πλήρες κείμενο της γνώμης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)