«Κίτρινη κάρτα» από το Ευρ. Ελεγκτικό Συνέδριο ως προς τη βελτίωση των βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων των Ευρωπαίων πολιτών

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με την τελευταία επισκόπησή του το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) καταλήγει ότι απαιτείται εντατικοποίηση των προσπαθειών για να αποκτήσουν όλοι οι Ευρωπαίοι βασικές ψηφιακές δεξιότητες. 

Συγκεκριμένα, το ΕΕΣ δημοσίευσε στις 23-02-2020 την επισκόπηση αριθ. 2/2021 με τίτλο   «Δράσεις της ΕΕ για τη βελτίωση των χαμηλού επιπέδου ψηφιακών δεξιοτήτων», στην οποία διαπιστώνει ότι, παρά το γεγονός ότι στον σημερινό κόσμο, οι ψηφιακές δεξιότητες αποκτούν ολοένα μεγαλύτερη σημασία, εντούτοις, εντός της ΕΕ η πρόοδος που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια όσον αφορά τη βελτίωση των βασικών ψηφιακών ικανοτήτων των ενήλικων Ευρωπαίων είναι ελάχιστη. Σύμφωνα με τους ελεγκτές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει μεν παράσχει καθοδήγηση και στήριξη στα κράτη μέλη, ωστόσο είναι λίγα μέχρι στιγμής τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα που εστιάζουν στις βασικές ψηφιακές δεξιότητες των ενηλίκων. 

Το 2019 περισσότεροι από 75 εκατομμύρια ευρωπαίοι ενήλικες σε ηλικία εργασίας δεν διέθεταν ούτε τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες. Αυτό ισχύει ιδίως για τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, τα άτομα με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και τους ανέργους. Ταυτόχρονα, ήδη πάνω από το 90% των θέσεων εργασίας προϋποθέτει την κατοχή τουλάχιστον βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων.

Η εκπαίδευση και η επαγγελματική κατάρτιση εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών. Ωστόσο, το ψηφιακό χάσμα μεταξύ ενηλίκων με και χωρίς βασικές ψηφιακές δεξιότητες εμφανίζει σημαντικές διακυμάνσεις μεταξύ των κρατών μελών. Σύμφωνα με τους δείκτες που χρησιμοποιεί η Επιτροπή, τα επίπεδα βασικής ψηφιακής ικανότητας εντός των κρατών μελών δεν έχουν βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Από το 2015 και έπειτα, η Επιτροπή έλαβε σειρά μέτρων για τη βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών. Αποτέλεσμα αυτού ήταν, μεταξύ του 2016 και του 2018, τα εθνικά σχέδια που καταρτίστηκαν στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Συνασπισμός για τις ψηφιακές δεξιότητες και θέσεις εργασίας» να προσφέρουν σε σχεδόν 11 εκατομμύρια Ευρωπαίους από όλες τις ηλικιακές ομάδες την ευκαιρία να βελτιώσουν τον ψηφιακό γραμματισμό τους. Ωστόσο, περίπου οι μισοί από αυτούς ήταν μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με τον αντίκτυπο των δραστηριοτήτων αυτών στους στόχους της εν λόγω πρωτοβουλίας.

Οι δραστηριότητες στον συγκεκριμένο τομέα των βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων για τους ενήλικες αποτελούν συνήθως μέρος ευρύτερων πρωτοβουλιών. Καθίσταται έτσι αδύνατο σε γενικές γραμμές να προσδιοριστεί το σύνολο των κονδυλίων της ΕΕ που δαπανώνται αποκλειστικά στον τομέα αυτό. Ωστόσο, από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι η χρηματοδότηση ειδικά για την αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων των ενηλίκων είναι σχετικά χαμηλή: για παράδειγμα, τα έργα που αφορούσαν συγκεκριμένα την ψηφιακή κατάρτιση στα κράτη μέλη αντιπροσώπευαν μόνο το 2% περίπου της συνολικής χρηματοδότησης του ΕΚΤ την περίοδο 2014-2020, μολονότι επρόκειτο για τομέα προτεραιότητας.

Για την περίοδο 2021-2027, η Επιτροπή έθεσε για πρώτη φορά ειδικό στόχο για την αύξηση του ποσοστού των πολιτών με βασικές ψηφιακές δεξιότητες από 56% το 2019 σε 70% το 2025. Προς διευκόλυνση των νομοθετών και των αρχών που εμπλέκονται στον προγραμματισμό και στην υλοποίηση προγραμμάτων, οι ελεγκτές επισημαίνουν ορισμένες προκλήσεις. Αυτές αφορούν τη διάθεση συγκεκριμένων ποσών για μελλοντικά προγράμματα της ΕΕ, τον καθορισμό επιμέρους στόχων και οροσήμων και τη συνεπή αξιολόγηση των ψηφιακών δεξιοτήτων σε ένα συνεχώς και ταχέως μεταβαλλόμενο ψηφιακό περιβάλλον

Δήλωση

«Η πανδημία της νόσου COVID-19 ανέδειξε περαιτέρω τη σημασία των βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων για τους πολίτες», δήλωσε η Iliana Ivanova, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για την επισκόπηση. «Παρατηρούμε ότι οι ενήλικες με υψηλότερα επίπεδα ψηφιακών ικανοτήτων βρίσκουν ευκολότερα δουλειά. Έχουν επίσης υψηλότερες απολαβές σε σύγκριση με τους λιγότερο ειδικευμένους συναδέλφους τους. Από την επισκόπησή μας προκύπτει ότι η ΕΕ έχει μεν προ πολλού αναγνωρίσει τη σημασία των βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων για όλους τους πολίτες, ωστόσο μένει να γίνουν ακόμη πολλά. Τώρα είναι η ιδανική στιγμή να φέρουμε στην επιφάνεια το ζήτημα αυτό και ευελπιστώ ότι τα κύρια ενδιαφερόμενα μέρη θα θεωρήσουν χρήσιμη την επισκόπησή μας ενόψει της έναρξης της νέας περιόδου προγραμματισμού 2021-2027».

Γενικές πληροφορίες

Η παρούσα επισκόπηση δεν αποτελεί προϊόν ελέγχου, αλλά ανάλυση των πληροφοριών που είναι βασικά δημοσίως διαθέσιμες. Δεν περιλαμβάνει αξιολόγηση των μέτρων που έχει λάβει η Επιτροπή στον τομέα αυτό, ούτε συστάσεις. Οι ελεγκτές εξετάζουν τις πρόσφατες εξελίξεις όσον αφορά τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες των ενηλίκων σε ηλικία εργασίας μεταξύ 25 και 64 ετών, που επήλθαν στο πλαίσιο της δράσης της ΕΕ στον τομέα αυτό από το 2010, και ειδικότερα την τελευταία πενταετία. 

Η μακροπρόθεσμη στρατηγική υψηλού επιπέδου της ΕΕ με τίτλο «Ευρώπη 2020», η οποία εφαρμόστηκε από το 2010 έως το 2020, περιλάμβανε το ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη ως μία από τις επτά «εμβληματικές πρωτοβουλίες» της. Ως εκ τούτου, ο ρόλος της ΕΕ είναι επίσης να βοηθήσει τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν κοινές προκλήσεις, όπως οι γηράσκουσες κοινωνίες, τα ελλείμματα δεξιοτήτων, οι τεχνολογικές εξελίξεις και ο ανταγωνισμός σε παγκόσμιο επίπεδο.

Γίνεται υπόμνηση ότι οι επισκοπήσεις παρουσιάζουν και τεκμηριώνουν τα πραγματικά περιστατικά που πλαισιώνουν ένα συγκεκριμένο ζήτημα, χωρίς ωστόσο να συνιστούν έλεγχο. 

Το πλήρες κείμενο της επισκόπησης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)