Γεν. Δικαστήριο ΕΕ: Κακώς ακυρώθηκε σχέδιο ή υπόδειγμα τούβλου συσκευασίας παιχνιδιού κατασκευών LEGO

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τη δημοσιευθείσα στις 24-03-2021 απόφασή του, το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΓΔΕΕ) αποφάνθηκε ότι  το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) κακώς ακύρωσε σχέδιο ή υπόδειγμα τούβλου συσκευασίας παιχνιδιού κατασκευών LEGO.

Πρόσθετα, σύμφωνα με το ΓΔΕΕ, το EUIPO δεν εξέτασε αν μπορούσε να εφαρμοστεί η εξαίρεση την οποία επικαλέστηκε η εταιρία Lego, ούτε έλαβε υπόψη όλα τα χαρακτηριστικά της εμφάνισης του τούβλου.

Ιστορικό της υπόθεσης

Η εταιρία Lego είναι δικαιούχος του κοινοτικού σχεδίου ή υποδείγματος, το οποίο καταχωρίστηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2010 για «στοιχεία κατασκευής συσκευασίας παιχνιδιού κατασκευών». 

Στο πλαίσιο αιτήσεως κήρυξης ακυρότητας υποβληθείσας από την Delta Sport Handelskontor, το συμβούλιο προσφυγών του EUIPO έκρινε, με απόφαση της 10ης Απριλίου 2019, ότι όλα τα χαρακτηριστικά της εμφάνισης του προϊόντος που αφορούσε το σχέδιο ή υπόδειγμα ως προς το οποίο υποβλήθηκε η αίτηση κήρυξης ακυρότητας υπαγορεύονταν αποκλειστικώς από την τεχνική λειτουργία του προϊόντος, ήτοι από τη δυνατότητα συναρμολόγησής του με άλλα τούβλα του παιχνιδιού και αποσυναρμολόγησής τους. Κατά συνέπεια, εφαρμόζοντας τις διατάξεις του κανονισμού (EK) 6/2002 για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα, το EUIPO κήρυξε την ακυρότητα του επίμαχου σχεδίου ή υποδείγματος. Η εταιρία Lego άσκησε προσφυγή ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζητώντας την ακύρωση της αποφάσεως αυτής.

Το συμβούλιο προσφυγών εντόπισε τα ακόλουθα χαρακτηριστικά της εμφάνισης του προϊόντος: πρώτον, τη σειρά των δίσκων στην άνω επιφάνεια του τούβλου, δεύτερον, τη σειρά μικρότερων κύκλων στην κάτω επιφάνεια του τούβλου, τρίτον, τις δύο σειρές μεγαλύτερων κύκλων στην κάτω επιφάνεια του τούβλου, τέταρτον, το ορθογώνιο σχήμα του τούβλου, πέμπτον, το πάχος των πλαϊνών τοιχωμάτων του τούβλου και, έκτον, το κυλινδρικό σχήμα των δίσκων. Κατά το συμβούλιο προσφυγών, όλα αυτά τα χαρακτηριστικά υπαγορεύονται αποκλειστικώς από την τεχνική λειτουργία του τούβλου κατασκευής, ήτοι από τη δυνατότητα συναρμολόγησής του με άλλα τούβλα του παιχνιδιού και αποσυναρμολόγησής τους.

Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Με την απόφασή του αυτή, το Γενικό Δικαστήριο υπενθύμισε, κατ’ αρχάς, ότι, βάσει του κανονισμού (ΕΚ) 6/2002, κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα δεν παρέχει δικαιώματα επί των χαρακτηριστικών της εμφάνισης ενός προϊόντος τα οποία πρέπει υποχρεωτικώς να αναπαράγονται υπό ακριβή μορφή και υπό ακριβείς διαστάσεις ώστε το προϊόν στο οποίο ενσωματώνεται ή εφαρμόζεται το σχέδιο ή υπόδειγμα να μπορεί να συνδέεται μηχανικά με άλλο προϊόν ή να τοποθετείται εντός, γύρω ή επάνω σε άλλο προϊόν ώστε κάθε ένα από αυτά να μπορεί να επιτελεί τη λειτουργία του. Εντούτοις, κατ’ εξαίρεση, τα μηχανικά εξαρτήματα των αρθρωμένων προϊόντων είναι δυνατόν να αποτελούν σημαντικό στοιχείο των καινοτόμων χαρακτηριστικών των αρθρωμένων προϊόντων και να παρουσιάζουν σημαντικό εμπορικό ενδιαφέρον, με συνέπεια να χρήζουν προστασίας. Επομένως, κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα παρέχει δικαιώματα επί σχεδίου ή υποδείγματος το οποίο καθιστά δυνατή την πολλαπλή συναρμολόγηση ή σύνδεση αμοιβαίως εναλλάξιμων προϊόντων σε ένα σύστημα δομοστοιχείων. 

Το Γενικό Δικαστήριο δαπίστωσε ότι το συμβούλιο προσφυγών δεν εξέτασε αν μπορούσε να εφαρμοστεί η εξαίρεση την οποία η εταιρία Lego επικαλέστηκε, για πρώτη φορά, ενώπιόν του. Έτσι, το Γενικό Δικαστήριο έκρινε ότι έπρεπε, κατ’ αρχάς, να εξετάσει αν το συμβούλιο προσφυγών του EUIPO όφειλε να εκτιμήσει κατά πόσον πληρούνταν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της εν λόγω εξαίρεσης και, κατ’ αποτέλεσμα, αν μπορούσε να γίνει επίκλησή της για πρώτη φορά ενώπιόν του.

Το Γενικό Δικαστήριο έκρινε ότι, δεδομένου ότι ούτε ο κανονισμός (ΕΚ) 6/2002 ούτε ο κανονισμός διαδικασίας των συμβουλίων προσφυγών του EUIPO [κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2018/625 της Επιτροπής]  διευκρινίζουν τις προϋποθέσεις εφαρμογής των διατάξεων που αφορούν την επίμαχη εξαίρεση, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ήταν καθυστερημένη η επίκληση της εξαίρεσης αυτής από τη Lego, η οποία έγινε για πρώτη φορά ενώπιον του συμβουλίου προσφυγών. 

Επιπλέον, το Γενικό Δικαστήριο επεσήμανε ότι, λαμβανομένων υπόψη των χαρακτηριστικών της εμφάνισης του προϊόντος που αφορούσε το σχέδιο ή υπόδειγμα ως προς το οποίο υποβλήθηκε αίτηση κήρυξης ακυρότητας, το συμβούλιο προσφυγών του EUIPO όφειλε να εκτιμήσει κατά πόσον το επίμαχο σχέδιο ή υπόδειγμα πληρούσε τις προϋποθέσεις εφαρμογής της εξαίρεσης της οποίας έγινε επίκληση. Στο μέτρο που δεν το έπραξε, το συμβούλιο προσφυγών του EUIPO υπέπεσε σε νομικό σφάλμα.

Εν συνεχεία, το Γενικό Δικαστήριο διευκρίνισε ότι ένα κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα πρέπει να κηρύσσεται άκυρο μόνον αν το σύνολο των χαρακτηριστικών της εμφάνισής του υπαγορεύονται αποκλειστικώς από την τεχνική λειτουργία του προϊόντος που αφορά το συγκεκριμένο σχέδιο ή υπόδειγμα, αλλά, αν έστω και ένα από τα χαρακτηριστικά της εμφάνισης του προϊόντος που αφορά το σχέδιο ή υπόδειγμα ως προς το οποίο έχει υποβληθεί αίτηση κήρυξης ακυρότητας δεν υπαγορεύεται αποκλειστικώς από την τεχνική λειτουργία του προϊόντος αυτού, το επίμαχο σχέδιο ή υπόδειγμα δεν μπορεί να ακυρωθεί. Το επίμαχο τούβλο, όμως, διαθέτει λεία επιφάνεια εκατέρωθεν της σειράς των τεσσάρων δίσκων της άνω επιφάνειάς του και το Γενικό Δικαστήριο διαπίστωσε ότι το χαρακτηριστικό αυτό δεν απαντά μεταξύ των χαρακτηριστικών που εντόπισε το συμβούλιο προσφυγών παρά το γεγονός ότι πρόκειται για χαρακτηριστικό της εμφάνισης του προϊόντος. 

Το Γενικό Δικαστήριο επεσήμανε ακόμη ότι απόκειται στον μεν αιτούντα την κήρυξη ακυρότητας να αποδείξει, στο δε EUIPO να διαπιστώσει, ότι το σύνολο των χαρακτηριστικών της εμφάνισης του προϊόντος που αφορά το σχέδιο ή υπόδειγμα ως προς το οποίο έχει υποβληθεί αίτηση κήρυξης ακυρότητας υπαγορεύονται αποκλειστικώς από την τεχνική λειτουργία του προϊόντος αυτού. Εντεύθεν το Γενικό Δικαστήριο συνήγαγε ότι το συμβούλιο προσφυγών παρέβη τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) 6/2002 επειδή δεν εντόπισε όλα τα χαρακτηριστικά της εμφάνισης του προϊόντος που αφορούσε το σχέδιο ή υπόδειγμα ως προς το οποίο υποβλήθηκε αίτηση κήρυξης ακυρότητας και, κατά μείζονα λόγο, επειδή δεν τεκμηρίωσε ορθώς τη διαπίστωσή του ότι το σύνολο των χαρακτηριστικών του υπαγορεύονταν αποκλειστικώς από την τεχνική λειτουργία του.

Γίνεται υπόμνηση ότι τα σήματα της Ένωσης και τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα ισχύουν σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα σήματα της Ένωσης συνυπάρχουν με τα εθνικά σήματα. Τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα συνυπάρχουν με τα εθνικά σχέδια και υποδείγματα. Οι αιτήσεις καταχωρίσεως σημάτων της Ένωσης και κοινοτικών σχεδίων και υποδειγμάτων απευθύνονται στο EUIPO. Οι προσφυγές κατά των σχετικών αποφάσεων ασκούνται ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου.

Υπενθυμίζεται ακόμα ότι κατά της αποφάσεως του Γενικού Δικαστηρίου και εντός δύο μηνών και δέκα ημερών από της κοινοποιήσεώς της μπορεί να ασκηθεί αναίρεση ενώπιον του Δικαστηρίου, περιοριζόμενη σε νομικά ζητήματα. Η αίτηση αναιρέσεως θα υποβληθεί σε διαδικασία προηγούμενης εγκρίσεως της εξετάσεώς της. Προς τούτο, πρέπει να συνοδεύεται από αίτηση για την έγκριση της εξετάσεώς της, η οποία να εκθέτει το σημαντικό ζήτημα ή τα σημαντικά ζητήματα που εγείρει η αναίρεση για την ενότητα, τη συνοχή ή την εξέλιξη του δικαίου της Ένωσης.

Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA