Χρηματιστηριακές πλατφόρμες και νομικό πλαίσιο

Έπειτα από τον αρμαγεδώνα του Ελληνικού Χρηματιστηρίου το 1999, οι έννοιες των επενδύσεων και του χρηματιστηρίου επανήλθαν δυναμικά στο καθημερινό λεξιλόγιο των Ελλήνων.

O εκδημοκρατισμός που επήλθε στον οικονομικό χώρο μέσω των social media και η οικονομική και εύκολη πρόσβαση σε επενδυτικά οχήματα, δίχως την παρεμβολή μεσαζόντων , συνέβαλλαν στο όλο και περισσότεροι Έλληνες να επενδύουν τις αποταμιεύσεις τους σε διαδικτυακές χρηματιστηριακές πλατφόρμες.

Φυσικά με τα νέα ήθη και έθιμα εμφανίστηκαν και οι “γνωστοί - άγνωστοι” επιτήδειοι, οι οποίοι επιδιώκουν να πλουτίσουν γρήγορα και εύκολα, εξαπατώντας το επενδυτικό κοινό και υποσχόμενοι αμύθητα πλούτη σε μικρό χρονικό διάστημα.

Στο παρόν άρθρο θα επιχειρήσουμε να επισημάνουμε με συνοπτικό τρόπο το νομικό πλαίσιο που πρέπει να διέπει την λειτουργία των συγκεκριμένων πλατφόρμων ώστε να μπορούμε να αποφύγουμε τυχόν απάτες (scam).

1. Άδεια λειτουργίας από Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς .

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ιδρύθηκε στην Ελλάδα ως Ν.Π.Δ.Δ. με το ν. 1969/91 και οργανώθηκε με το ν. 2324/1995, με σκοπό την προστασία των επενδυτών και την εξασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της ελληνικής κεφαλαιαγοράς. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και η διοίκηση της διαθέτουν, εκ του ευρωπαϊκού και ελληνικού νομοθετικού πλαισίου, εχέγγυα λειτουργικής και προσωπικής ανεξαρτησίας.. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει συνοπτικά τις παρακάτω εξουσίες:

• Είναι αρμόδια για την εποπτεία της εφαρμογής των διατάξεων της νομοθεσίας για την κεφαλαιαγοράς.
• Εποπτεύει ημεδαπούς και αλλοδαπούς φορείς που παρέχουν επενδυτικές υπηρεσίες, οργανισμούς συλλογικών επενδύσεων, τους διαχειριστές τους, νέα επενδυτικά σχήματα, τις εισηγμένες εταιρίες ως προς τις υποχρεώσεις διαφάνειας, δημόσιες προτάσεις, εταιρικά γεγονότα, ενημερωτικά δελτία αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου, οικονομικές καταστάσεις, τους μετόχους εισηγμένων εταιριών ως προς την υποχρέωσή τους για δήλωση σημαντικών συμμετοχών και παρακολουθεί και ελέγχει τις συναλλαγές ως προς τη χειραγώγηση αγοράς καθώς και τις πράξεις προσώπων που κατέχουν προνομιακές πληροφορίες.
• Έχει την αρμοδιότητα να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις και μέτρα (επίπληξη, χρηματικό πρόστιμο, αναστολή λειτουργίας, αφαίρεση άδειας, αναστολή διαπραγμάτευσης εισηγμένων κινητών αξιών, κλπ) σε εποπτευόμενα νομικά και φυσικά πρόσωπα

Συνακόλουθα κάθε χρηματιστηριακή εταιρεία οφείλει να έχει αδειοδοτηθεί από την Ελληνική Επιτροπή κεφαλαιαγοράς, εφόσον έχει την έδρα της στην Ελληνική επικράτεια ή από κάποια αντίστοιχη των ευρωπαϊκού χώρου, καθώς σε αντίθετη περίπτωση πιθανότατα η λειτουργία της είναι παράνομη. Θα πρέπει πάντως να διευκρινιστεί ότι υφίστανται και επενδυτικές πλατφόρμες για τις οποίες δεν απαιτείται σχετική άδεια για την λειτουργία τους, λόγω της φύσης των παρεχόμενων επενδυτικών τους υπηρεσιών (π.χ. p2p lending πλατφόρμες ή πλατφόρμες συναλλαγής bitcoin).

2. Τήρηση της πολιτικής Κnow Υour Customer (KYC).

Στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες οι επενδυτικές εταιρείες, οφείλουν να εξακριβώνουν με κάθε δυνατό μέσο την ταυτότητα του Χρήστη – Επενδυτή (ΚYC policy), καθώς και τα μέσα πληρωμής – μεταφοράς των υπό επένδυση κεφαλαίων, τα οποία κατά κανόνα πρέπει να γίνονται από Τραπεζικά ιδρύματα1.

Η πολιτική KYC έχει επιβληθεί στις επενδυτικές εταιρείες από την εθνική και κοινοτική νομοθεσία στην προσπάθεια καταπολέμησης του φαινομένου της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες μέσω επενδυτικών πλατφορμών (ξέπλυμα χρήματος - Anti-Money Laundering policy). Συνεπώς σε περίπτωση που η πολιτική της εταιρίας ως προς τον συγκεκριμένο τομέα είναι ιδιαιτέρως ευέλικτη, ως και ανύπαρκτη θα πρέπει να προβληματιστούμε ως προς την νομιμότητα και την αξιοπιστίας της2.

3. Καταγραφή των επενδυτικών κινήσεων και συμβουλών.

Oι επιτροπές κεφαλαιαγοράς της εκάστοτε χώρα που εδρεύει η επενδυτική εταιρεία, υποχρεώνουν την εταιρεία να καταγράφει τις τηλεφωνικές συνομιλίες και τα e-mail για την παροχή επενδυτικών συμβουλών προς το επενδυτικό κοινό, ώστε να εξασφαλίζεται ότι παρέχουν τις υπηρεσίες του τηρώντας τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις.

Οι εταιρείες, σεβόμενες φυσικά την σχετική νομοθεσία περί προσωπικών δεδομένων (GDPR) και ενημερώνοντας τον επενδυτή για την καταγραφή των συνομιλίων, διατηρούν αρχείο της επικοινωνίας της εταιρίας και των προστηθέντων υπάλληλων της με τους επενδυτές. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται η νομιμότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών τους.

Κατ΄ επέκταση, ισχυροί δείκτες της νόμιμης λειτουργίας της εκάστοτε επενδυτικής πλατφόρμας - εταιρείας είναι η ύπαρξη των σχετικών αδειών λειτουργίας τους και η τήρηση των προπεριγραφομένων πολιτικών με την μεγαλύτερη δυνατή σχολαστικότητα. Φυσικά υπάρχουν και πληθώρα άλλων μεθόδων εξακρίβωσης της νομιμότητας τους, οι οποίες όμως δεν σχετίζονται αμιγώς με το νομικό πλαίσιο που τις διέπει και εξ΄ αυτού του λόγου δεν αναφέρονται στο παρόν άρθρο.

• 1. Ενδεικτικά αναφέρουμε: φωτογραφίες selfie, ταυτότητα – Διαβατήριο, εκκαθαριστικά σημείωμα εφορίας, λογαριασμό ΔΕΚΟ που αποδεικνύει την μόνιμη κατοικία του χρήστη.
• 2. Συχνά οι υπάλληλοι των παράνομων επενδυτικών εταιρειών επικαλούμενοι φορολογικούς λόγους ωθούν τους επενδυτές σε εναλλακτικά μέσα πληρωμής (bitcoin, paysafe card), τα οποία δεν πληρούν φυσικά τις προδιαγραφές της νομοθεσίας