Ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, αρχή ne bis in idem, διακοπή της διαδικασίας έκδοσης λόγω αμνηστίας και ανάκληση της αμνηστίας

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τις δημοσιευθείσες στις 17-06-2021 προτάσεις της, η γενική εισαγγελέας ΔΕΕ Juilane Kokott τονίζει ότι η αρχή ne bis in idem δεν αντίκειται στην έκδοση ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης όταν η ποινική υπόθεση έχει αρχικά περατωθεί οριστικά βάσει αμνηστίας, χωρίς να εξεταστεί η ποινική ευθύνη των οικείων προσώπων, αλλά η απόφαση περάτωσης στη συνέχεια έπαψε να έχει αποτελέσματα με την ανάκληση της αμνηστίας.

Πρόσθετα, σύμφωνα με τη γεν. εισαγγελέα Kokott, η εκτίμηση για τη νομιμότητα της ανάκλησης της ασυλίας καθώς και της επανάληψης της ποινικής διαδικασίας δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης.

Ιστορικό της υπόθεσης

Το 1995, υπάλληλοι της σλοβακικής υπηρεσίας πληροφοριών φέρεται να διέπραξαν διάφορα αδικήματα, όπως η αρπαγή προς τον σκοπό μεταφοράς του θύματος στην αλλοδαπή, η ληστεία και η εκβίαση. Το θύμα αυτών των πράξεων ήταν ο γιος του τότε Προέδρου της Σλοβακίας. Στις 3 Μαρτίου 1998, χορηγήθηκε αμνηστία για τους κατηγορούμενους. Έτσι, οι ποινικές διαδικασίες που είχαν κινηθεί διακόπηκαν οριστικά. Σύμφωνα με τη σλοβακική νομοθεσία, η περάτωση των αντίστοιχων ποινικών διαδικασιών επέφερε τα αποτελέσματα αθωωτικής απόφασης.

Το Εθνικό Κοινοβούλιο της Σλοβακίας κατήργησε τη χορήγηση της αμνηστίας στις 5 Απριλίου 2017. Ως εκ τούτου, οι ποινικές διαδικασίες που είχαν διακοπεί βάσει αμνηστίας άρχισαν εκ νέου.

Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο της περιφέρειας Μπρατισλάβα III εξετάζει τώρα την έκδοση ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης για έναν από τους κατηγορούμενους. Το σλοβακικό δικαστήριο διερωτάται εάν η έκδοση ενός τέτοιου εντάλματος αφενός και η ανάκληση της αμνηστίας, αφετέρου, συμβιβάζονται με το δίκαιο της Ένωσης, ιδίως με την απόφαση-πλαίσιο 2002/584/ΔΕΥ, για το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης και τις διαδικασίες παράδοσης μεταξύ των κρατών μελών, καθώς και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Οι αμφιβολίες του αιτούντος δικαστηρίου βασίζονται ιδίως στην αρχή ne bis in idem, διότι η σχετική διαδικασία είχε ήδη περατωθεί οριστικά.

Προτάσεις γεν. εισαγγελέα ΔΕΕ

Με τις δημοσιευθείσες προτάσεις της, η γενική εισαγγελέας ΔΕΕ Juliane Kokott κρίνει ότι  η αρχή ne bis in idem που κατοχυρώνεται στο άρθρο 50 του Χάρτη δεν αντιτίθεται στην έκδοση ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης βάσει της αποφάσεως-πλαισίου 2002/584/ΔΕΥ οσάκις η ποινική δίωξη έχει παύσει κατ’ αρχάς οριστικά λόγω αμνηστίας χωρίς να έχει εξετασθεί η ποινική ευθύνη των προσώπων τα οποία αφορά, η δε απόφαση περί παύσεως της ποινικής διώξεως κατέστη ανίσχυρη λόγω ανακλήσεως της αμνηστίας.

Επιπλέον, η γενική εισαγγελέας αποφαίνεται ότι η οδηγία 2012/13/ΕΕ [οδηγία σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών] δεν εφαρμόζεται επί διαδικασίας που αφορά την ανάκληση αμνηστίας ή, εν συνεχεία αυτής, επί διαδικασίας ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου κράτους μέλους με αντικείμενο τον έλεγχο της εν λόγω ανακλήσεως. Ως εκ τούτου, η οδηγία αυτή δεν μπορεί να αποτελέσει έρεισμα ούτε για την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο των ανωτέρω αναφερόμενων διαδικασιών.

Γίνεται υπόμνηση ότι οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα δεν δεσμεύουν το Δικαστήριο. Έργο του γενικού εισαγγελέα είναι να προτείνει στο Δικαστήριο, με πλήρη ανεξαρτησία, νομική λύση για την υπόθεση που του έχει ανατεθεί. Η υπόθεση τελεί υπό διάσκεψη στο Δικαστήριο, ενώ η απόφαση θα εκδοθεί αργότερα.

Υπενθυμίζεται ακόμα ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Το πλήρες κείμενο των προτάσεων είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο CURIA