Τελωνειακή ένωση, ενδοκοινοτικό εμπόριο και ΔΙΜΕΑ: Ενίσχυση ή παρεμπόδιση;

Προκειμένου να ανταποκριθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις ανάγκες όσον αφορά στην προώθηση ανταγωνιστικών αγορών με πιο συντονισμένες συνεργίες μεταξύ αρχών, η ελληνική κυβέρνηση θέσπισε το 2020 το νόμο 4712/20 σχετικά με τη Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου Αγοράς, τη ρύθμιση της οικονομικής δραστηριότητας, την αντιμετώπιση του παράνομου εμπορίου, τα πρόστιμα για τη διακίνηση και την εμπορία απομιμητικών/παραποιημένων προϊόντων, τη ρύθμιση θεμάτων για τη βιομηχανία, τις ιδιωτικές επενδύσεις, τις συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, την έρευνα, την καινοτομία και το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος1.

Μέσω αυτού του νόμου εισήχθη μια νέα διοικητική δομή όσον αφορά στις συναλλαγές αγαθών και εμπορευμάτων. Για το σκοπό αυτό, ο νόμος 4712/2020 εισήγαγε έναν βαθμό καινοτομίας όσον αφορά στον έλεγχο της αγοράς, λαμβάνοντας υπόψη α) την προστασία της εσωτερικής αγοράς μέσω της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, β) την προστασία των καταναλωτών από επικίνδυνα και παράνομα αγαθά καθώς και υπηρεσίες, γ) την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, δ) την προστασία του εμπορικού σήματος. Στην Επίσημη Έκθεση που υποβλήθηκε στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, εξηγώντας τη λογική πίσω από τον ελληνικό νόμο, έγινε αναφορά στη στόχευση της εισαγωγής μίας διαδικασίας ελέγχου της αγοράς από τη νέα διοικητική δομή, προστατεύοντας κατ΄αυτόν τον τρόπο την εσωτερική αγορά μέσω της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και της εθνικής ασφάλειας και την καταπολέμηση των κυκλωμάτων παράνομης διακίνησης προϊόντων2.

Ειδικότερα, το άρθρο 18 του Ν.4712 / 2020 τροποποιεί το άρθρο 11 του νόμου 3377/2005, το οποίο περιγράφει τη διοικητική διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί, όσον αφορά στους ελέγχους και στις κατασχέσεις προϊόντων για τα οποία τίθεται θέμα γνησιότητας.

Το άρθρο 11 του Ν. 3377/2005 είχε ως νομική βάση τον Κανονισμό 1383/2003, ο οποίος πλέον δεν βρίσκεται σε ισχύ, καθώς έχει αντικατασταθεί από τον Κανονισμό 608/2013. Το άρθρο 18 φαίνεται να είναι ένα «αντίγραφο», με ορισμένες τροποποιήσεις, των διοικητικών διαδικασιών που ορίζονται στον Κανονισμό 608/2020, αν και στις παραγράφους 8 και 9 του προαναφερθέντος άρθρου γίνεται αναφορά στον καταργηθέντα Κανονισμό 1383/2020. Σε αυτό το άρθρο, ο Έλληνας νομοθέτης επιλέγει να επιβάλει μεν διοικητικές κυρώσεις σε εμπόρους αγαθών για τα οποία υπάρχουν κατά την άποψη των διοικητικών αρχών ενδείξεις παραβίασης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, ορίζοντας δε διαδικασία που ακολουθείται στο τελωνείο αλλά για το εσωτερικό εμπόριο, ήτοι τα εμπορεύματα μπορούν να κατασχεθούν, εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου αφού έχουν λάβει έγκριση από το τελωνείο, βάση μίας διαδικασίας που ακολουθείται, όπως ορίζει ο Κανονισμός, από τα τελωνεία και όχι για το ενδοκοινοτικό εμπόριο.

Είναι γνωστό ότι οι παράλληλες εισαγωγές είναι ένα πρόβλημα που είναι εύκολο να γίνει κατανοητό, αλλά δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Η αξιολόγηση των εμπλεκόμενων συμφερόντων είναι απαιτητική, οι εφαρμοστέες διατάξεις ποικίλλουν και ο συνδυασμός τους είναι δύσκολος καθώς οι παράλληλες εισαγωγές δημιουργούν συγκρούσεις. Συνάδουν δε με τη βασική αρχή που ισχύει τόσο στο διεθνές εμπόριο, όσο και στην ΕΕ, ότι ο ανταγωνισμός και η κυκλοφορία αγαθών γίνεται ελεύθερα, η τελευταία συνιστά εξάλλου μία από τις δογματικά βασικές ελευθερίες της ΕΕ.

Στην εν λόγω περίπτωση, καθώς δεν υπάρχει καμία αναφορά ούτε στο προοίμιο ούτε στην επίσημη έκθεση του Ελληνικού Κοινοβουλίου σε κοινοτική νομοθεσία, πλην των παραγράφων 8 και 9 του άρθρου 18 του εν λόγω νόμου στον Κανονισμό 1383/2003 που έχει, όμως, καταργηθεί, ερώτημα τίθεται περί της χρηστικότητας του εν λόγω μέτρου, δεδομένης της νομικής αντινομίας που φαίνεται να ανακύπτει. Επιπλέον, επισημαίνοντας τη διοικητική διαδικασία κατάσχεσης, να σημειωθεί ότι στην παρ. 6 υπογραμμίζεται ότι «[…]Μετά τη λήξη αυτής της προθεσμίας και εντός τριάντα (30) ημερών από την ημερομηνία έκδοσης του πρωτοκόλλου κατάσχεσης, η αρμόδια αρχή εκδίδει συμπέρασμα σχετικά με την παραβίαση ή όχι των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, η οποία βασίζεται σχετικά με τη γνώμη του εμπειρογνώμονα του δικαιούχου πνευματικής ιδιοκτησίας.»

Η προαναφερθείσα παράγραφος θέτει πολλά ερωτήματα ως προς τη ratio της και ως προς το ποια ήταν η λογική πίσω από τη βούληση του Έλληνα νομοθέτη, δεδομένου ότι η διαδικασία θεμελιώνεται, σχετικά με το εάν παραβιάζονται τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή όχι, βάσει γνωμοδότησης εμπειρογνώμονα εκ μέρους του σηματούχου. Προς τούτο, τίθεται το ερώτημα γιατί ο εθνικός νομοθέτης προέβη σε αυτήν την επιλογή, και όχι πχ. στη δυνατότητα διορισμού εμπειρογνωμόνων από δημόσια αρχή βάση κάποιας πχ. βάσης δεδομένων με καταχωρημένα ονόματα εμπειρογνωμόνων.

Άνευ αμφιβολίας, η εφαρμογή στην πράξη των εν λόγω διοικητικών διαδικασιών αλλά και η πιθανή γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα καταδείξει περί της χρηστικότητας και της προαγωγής του ενδοκοινοτικού εμπορίου ή της ανάγκης τροποποίησης των σχετικών διαδικασιών.

• 1. Νόμος 4712/2020 Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου Αγοράς, ρύθμιση της οικονομικής δραστηριότητας, αντιμετώπιση του παράνομου εμπορίου, πρόστιμα για τη διακίνηση και εμπορία απομιμητικών/παραποιημένων προϊόντων, ρύθμιση θεμάτων για τη βιομηχανία, τις ιδιωτικές επενδύσεις, τις συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, την έρευνα, την καινοτομία και το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος και λοιπές διατάξεις, ΦΕΚ Α' 146/29.7.2020
• 2. https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/2f026f42-950c-4efc-b950-340c...