Ασφάλιση πλανόδιων λαχειοπωλών στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (ΣτΕ 16/2022)

Το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε αίτηση ακύρωσης κατά της υπ’ αριθμ. Φ. 11321/31042/1232/2016 απόφασης του Υφυπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΣτΕ 16/2022).

Κατά την κρίση του δικαστηρίου, η ρύθμιση του άρθρου 29 του Ν. 4331/2015, με την οποία θεσπίστηκε υπέρ του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (ήδη ΕΦΚΑ) εργοδοτική εισφορά σε βάρος του εκάστοτε παραχωρησιούχου, που δυνάμει σύμβασης παραχώρησης κατέχει το αποκλειστικό δικαίωμα παραγωγής, λειτουργίας, κυκλοφορίας, προβολής και διαχείρισης του Λαϊκού Λαχείου, δεν συνιστά επέμβαση του νομοθέτη στη ισχύουσα ήδη  συμβατική  σχέση  και δεν παραβιάζει τη συμβατική ελευθερία ούτε τις αρχές της προστατευόμενης εμπιστοσύνης και της ασφάλειας δικαίου.

Η θέσπιση εργοδοτικής ασφαλιστικής εισφοράς αποσκοπεί στην ασφαλιστική τακτοποίηση της οικονομικά ασθενούς και ευάλωτης κατηγορίας των πλανόδιων λαχειοπωλών, καθώς και στη  διασφάλιση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος χωρίς την περαιτέρω επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού.

Το δικαστήριο έκρινε ότι επιτρεπτώς θεσπίζεται και δη αναδρομικώς από την έναρξη ισχύος  της σύμβασης παραχώρησης η ένδικη οικονομική επιβάρυνση σε βάρος της αιτούσας, αφού η αναδρομική επιβολή ασφαλιστικών  εισφορών δεν προσκρούει στο άρθρο 78 παρ. 2 του Συντάγματος, ούτε ανατρέπεται η δίκαιη ισορροπία μεταξύ του γενικού συμφέροντος και του συμφέροντος του βαρυνόμενου παραχωρησιούχου, ούτε παραβιάζονται το άρθρα 5 παρ. 1 και το άρθρο 17 παρ. 1 του Συντάγματος και το άρθρο 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ.

Περαιτέρω, κρίθηκε ότι η ένδικη  εισφορά έχει χαρακτήρα εργοδοτικής ασφαλιστικής εισφοράς. Και τούτο, διότι, πέραν του ότι ρητώς χαρακτηρίζεται στο νόμο εργοδοτική εισφορά, επιβάλλεται υπέρ του ΙΚΑ - ΕΤΑΜ και ήδη ΕΦΚΑ στον εκάστοτε παραχωρησιούχο και αποβλέπει στην ασφάλιση των πλανόδιων λαχειοπωλών που έχουν συνάψει σύμβαση λιανικής πώλησης με τον παραχωρησιούχο και είναι μέλη ασφαλιστικών συνεταιρισμών και στην ενίσχυση των εσόδων του ΕΦΚΑ και τη διατήρηση της βιωσιμότητάς του.

Με τον τρόπο αυτό, ικανοποιείται ο συνταγματικής τάξεως σκοπός  της ασφαλιστικής κάλυψης της πιο πάνω ευπαθούς κατηγορίας εργαζομένων και,  παράλληλα, εξυπηρετείται το συμφέρον του παραχωρησιούχου και τελικώς ωφελουμένου από την εργασία των πλανόδιων λαχειοπωλών, οι απασχολούμενοι στην επιχειρηματική δραστηριότητά του να είναι προστατευμένοι από την επέλευση ασφαλιστικών κινδύνων.

Το δικαστήριο επεσήμανε πως δεν απαγορεύεται από συνταγματική ή άλλη αυξημένης τυπικής ισχύος διάταξη να θεωρείται ως ασφαλιστική εισφορά οικονομικό βάρος, το οποίο επιβάλλεται για την ασφάλιση κατηγορίας αυτοτελώς απασχολουμένων σε βάρος των ωφελουμένων από την εργασία τους, όπως είναι η ένδικη εισφορά. 

Απορριπτέος ως αβάσιμος κρίθηκε ο  λόγος ακύρωσης ότι  δεν μπορεί να αποδειχθεί αν απασχολήθηκε πράγματι και για ποιο χρονικό διάστημα συγκεκριμένος λαχειοπώλης και, έτσι, καθιερώνεται αμάχητο τεκμήριο οφειλής κατ’ αντίθεση προς το άρθρο 17 παρ. 1 του Συντάγματος και το άρθρο 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ. Το δικαστήριο έκρινε πως η αιτούσα γνωρίζει τον αριθμό των ασφαλισμένων στους  ασφαλιστικούς συνεταιρισμούς  πωλητών Λαϊκού Λαχείου πλανόδιων λαχειοπωλών, από τον οποίο εξαρτάται το σύνολο της οφειλόμενης από αυτήν  εργοδοτικής εισφοράς και μπορεί να αμφισβητήσει δικαστικώς τα επιπλέον ποσά που της επιβάλλονται με τις σχετικές καταλογιστικές πράξεις, δεδομένου ότι αφενός η ίδια πιστοποιεί και συνάπτει κατ’ ιδίαν συμβάσεις λιανικής πώλησης με κάθε συγκεκριμένο πλανόδιο λαχειοπώλη και αφετέρου συμμετέχει με εκπρόσωπό της κατά τη διαδικασία εγγραφής στους ασφαλιστικούς συνεταιρισμούς ή διαγραφής από αυτούς των πιστοποιημένων από αυτή λαχειοπωλών. 

Ομοίως, απορριπτέοι κρίθηκαν οι λόγοι ακύρωσης ότι η δυνατότητα αύξησης της εργοδοτικής εισφοράς δεν συνιστά ειδικότερο ζήτημα, για το οποίο  επιτρεπτώς κατ’ άρθρο 43 παρ. 2 εδ. δεύτερο του Συντάγματος παρέχεται εξουσιοδότηση σε  όργανο της Διοίκησης άλλο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, και ότι καθ’ υπέρβαση της νομοθετικής εξουσιοδότησης της παρ. 1 εδ. δεύτερο του άρθρου 29 του Ν. 4331/2015 θεσπίστηκαν οι ρυθμίσεις της παρ. 2  του άρθρου 93 της προσβαλλομένης για την κάλυψη από τον εκάστοτε παραχωρησιούχο κάθε διαφοράς που προκύπτει αν το παρακρατούμενο ποσό  δεν επαρκεί για την ασφαλιστική εισφορά για το σύνολο των ασφαλιστέων προσώπων, και του άρθρου 95Α της προσβαλλομένης για την αναδρομική καταβολής της εισφοράς.

Δείτε την περίληψη της απόφασης στο adjustice.gr.