Πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA): Προ των πυλών οι νέοι κανόνες για τη ρύθμιση του διαδικτύου στην ΕΕ

Ένα σημαντικό βήμα πραγματοποιήθηκε πριν λίγες ημέρες με την προσωρινή πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε σχετικά με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) μεταξύ του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Από άποψη φιλοδοξίας και όσον αφορά τη φύση των ρυθμιζόμενων φορέων και την καινοτόμο πτυχή της σχετικής εποπτείας, η DSA αποτελεί παγκόσμια καινοτομία στον τομέα της ρύθμισης του ψηφιακού τομέα.

Η DSA βασίζεται στην αρχή πως ό,τι είναι παράνομο εκτός διαδικτύου θα πρέπει να είναι παράνομο και στο διαδίκτυο. Αποσκοπεί στην προστασία του ψηφιακού χώρου από τη διάδοση παράνομου περιεχομένου και στη διασφάλιση της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων των χρηστών.

Πεδίο εφαρμογής

Η DSA θα εφαρμόζεται σε όλους τους διαδικτυακούς ενδιάμεσους που παρέχουν υπηρεσίες στην Ένωση.

Οι υποχρεώσεις που θεσπίζονται είναι αναλογικές προς τη φύση των σχετικών υπηρεσιών και προσαρμοσμένες στον αριθμό των χρηστών, πράγμα που σημαίνει ότι οι πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες (VLOPs) και οι πολύ μεγάλες επιγραμμικές μηχανές αναζήτησης (VLOSEs) θα υπόκεινται σε αυστηρότερες απαιτήσεις. Οι υπηρεσίες με περισσότερους από 45 εκατομμύρια μηνιαίους ενεργούς χρήστες στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα εμπίπτουν στην κατηγορία των πολύ μεγάλων επιγραμμικών πλατφορμών και των πολύ μεγάλων μηχανών αναζήτησης.

Για να διασφαλιστεί η ανάπτυξη των νεοφυών και των μικρότερων επιχειρήσεων στην εσωτερική αγορά, οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις με λιγότερους από 45 εκατομμύρια μηνιαίους ενεργούς χρήστες στην ΕΕ θα εξαιρούνται από ορισμένες νέες υποχρεώσεις.

Διακυβέρνηση

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική και ομοιόμορφη εφαρμογή των υποχρεώσεων που θέτει η DSA, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο αποφάσισαν να αναθέσουν στην Επιτροπή την αποκλειστική αρμοδιότητα να επιβλέπει τις πολύ μεγάλες πλατφόρμες και τις πολύ μεγάλες μηχανές αναζήτησης για τις υποχρεώσεις που αφορούν ειδικά αυτό το είδος φορέα.

Η εποπτεία θα γίνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη. Αυτός ο νέος εποπτικός μηχανισμός διατηρεί την αρχή της χώρας καταγωγής, η οποία θα εξακολουθήσει να εφαρμόζεται σε άλλους φορείς και απαιτήσεις που καλύπτονται από την DSA.

Διαδικτυακές αγορές

Δεδομένου του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζουν οι εν λόγω φορείς στην καθημερινή ζωή των ευρωπαίων καταναλωτών, η DSA θα επιβάλλει στις αγορές καθήκον μέριμνας έναντι των πωλητών που πωλούν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους στη διαδικτυακή πλατφόρμα τους.

Οι διαδικτυακές αγορές θα πρέπει ειδικότερα να συλλέγουν και να προβάλλουν πληροφορίες σχετικά με τα προς πώληση προϊόντα και υπηρεσίες, προκειμένου να διασφαλίζεται η καλή ενημέρωση των καταναλωτών.

Συστημικοί κίνδυνοι από τις πολύ μεγάλες πλατφόρμες και τις πολύ μεγάλες μηχανές αναζήτησης

Η DSA θεσπίζει την υποχρέωση για τις πολύ μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες και υπηρεσίες να αναλύουν τους συστημικούς κινδύνους που οι ίδιες δημιουργούν και να διενεργούν ανάλυση μείωσης των κινδύνων.

Η ανάλυση αυτή πρέπει να διενεργείται κάθε χρόνο και θα επιτρέπει τη συνεχή παρακολούθηση με στόχο τη μείωση των κινδύνων που συνδέονται με:

• τη διάδοση παράνομου περιεχομένου
• την επιδείνωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων
• τη χειραγώγηση των υπηρεσιών με αντίκτυπο στις δημοκρατικές διαδικασίες και τη δημόσια ασφάλεια
• την επιδείνωση της κατάστασης σε θέματα έμφυλης βίας, της κατάστασης των ανηλίκων και της σωματικής ή ψυχικής υγείας των χρηστών.

Παραπλανητικά μοτίβα

Όσον αφορά τις επιγραμμικές πλατφόρμες και διεπαφές που καλύπτονται από την DSA, οι συννομοθέτες συμφώνησαν να απαγορεύσουν τις παραπλανητικές διεπαφές που είναι γνωστές ως «παραπλανητικά μοτίβα» και τις πρακτικές που αποσκοπούν στην παραπλάνηση των χρηστών.

Συστήματα συστάσεων

Οι διαδικτυακοί χρήστες χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό τα συστήματα συστάσεων, τα οποία καθιστούν δυνατή την ταχεία πρόσβαση σε σχετικό περιεχόμενο.

Για τη βελτίωση της ενημέρωσης των χρηστών και των επιλογών τους θεσπίστηκαν απαιτήσεις διαφάνειας για τις παραμέτρους των συστημάτων συστάσεων. Οι πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και οι πολύ μεγάλες επιγραμμικές μηχανές αναζήτησης θα πρέπει υποχρεωτικώς να προτείνουν στους χρήστες ένα σύστημα για τη σύσταση περιεχομένου που δεν βασίζεται στην κατάρτιση προφίλ τους.

Μηχανισμός αντιμετώπισης κρίσεων

Με αφορμή τη ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας και τον ιδιαίτερο αντίκτυπο στη χειραγώγηση των πληροφοριών στο διαδίκτυο, προστέθηκε ένα νέο άρθρο για την εισαγωγή μηχανισμού αντιμετώπισης κρίσεων.

Ο μηχανισμός αυτός θα ενεργοποιείται από την Επιτροπή κατόπιν σύστασης του συμβουλίου των εθνικών συντονιστών ψηφιακών υπηρεσιών. Θα καθιστά εφικτή την ανάλυση του αντικτύπου των δραστηριοτήτων των πολύ μεγάλων επιγραμμικών πλατφορμών και των πολύ μεγάλων επιγραμμικών μηχανών αναζήτησης στην εκάστοτε κρίση, καθώς και τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την εφαρμογή αναλογικών και αποτελεσματικών μέτρων για τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Προστασία των ανηλίκων στο διαδίκτυο

Οι πλατφόρμες που είναι προσβάσιμες σε ανηλίκους θα πρέπει να εφαρμόζουν ειδικά μέτρα προστασίας για τη διασφάλιση της ασφάλειάς τους στο διαδίκτυο, ιδίως όταν γνωρίζουν ότι ο χρήστης είναι ανήλικος. Οι πλατφόρμες θα απαγορεύεται να προβάλλουν στους ανηλίκους στοχευμένες διαφημίσεις με βάση τη χρήση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που τους αφορούν, όπως αυτά ορίζονται στο δίκαιο της ΕΕ.

Ιστορικό

Τον Δεκέμβριο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε δέσμη μέτρων για τις ψηφιακές υπηρεσίες που περιλαμβάνει την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) και την πράξη για τις ψηφιακές αγορές (DMA).

Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες και η πράξη για τις ψηφιακές αγορές αποτελούν τους δύο πυλώνες μιας πρωτοφανούς ρύθμισης του ψηφιακού τομέα που σέβεται τις ευρωπαϊκές αξίες και το ευρωπαϊκό μοντέλο. Από κοινού οι δύο αυτές πράξεις καθορίζουν ένα πλαίσιο κατάλληλο για τις προκλήσεις που θέτει η ανάδυση ψηφιακών κολοσσών και η προστασία των χρηστών τους, διατηρώντας παράλληλα μια ισορροπία που ευνοεί την καινοτομία στην ψηφιακή οικονομία.

Στις 24 Μαρτίου 2022 επιτεύχθηκε προσωρινή πολιτική συμφωνία μεταξύ του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου σχετικά με την DMA.

Επόμενα βήματα

Η σημερινή προσωρινή συμφωνία υπόκειται στην έγκριση του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Από την πλευρά του Συμβουλίου, η προσωρινή πολιτική συμφωνία υπόκειται στην έγκριση της Επιτροπής των Μόνιμων Αντιπροσώπων (ΕΜΑ), πριν από την ολοκλήρωση των επίσημων σταδίων της διαδικασίας έκδοσης.