Τι αλλάζει στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (Σχέδιο νόμου)

Σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση τέθηκε το σχέδιο νόμου «Μεταρρυθμίσεις στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή».

Σύμφωνα με το αρμόδιο Υπουργείο Υγείας, με το σχέδιο νόμου επιδιώκεται η αναμόρφωση του πλαισίου για την ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή και η διαμόρφωση ενός δικαιικού πλαισίου ικανού να ανταποκριθεί στις σύγχρονες κοινωνικές απαιτήσεις για ιατρική υποβοήθηση στην τεκνοποιία.

Παράλληλα θεσπίζεται ένα νομικό πλαίσιο ικανό να διασφαλίσει θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα των ίντερσεξ ατόμων και να εξασφαλίσει την ομαλή ανάπτυξη του φύλου τους και της προσωπικότητας τους.

Αναλυτικότερα:

- εκσυγχρονίζεται το πλαίσιο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και διασφαλίζονται τα δικαιώματα της γυναίκας

- αυξάνεται το ηλικιακό όριο των γυναικών που δύνανται να προσφύγουν σε μέθοδο ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής από το 50ο έτος στο 54ο έτος της ηλικίας, με βάση τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα και την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης.

- επιτρέπεται η κρυοσυντήρηση ωαρίων όχι μόνο για ιατρικούς αλλά και για κοινωνικούς λόγους, δίνοντας τη δυνατότητα στις γυναίκες να διατηρήσουν τα ωάρια τους και να κάνουν χρήση αυτών όποτε το επιθυμήσουν

- καταργείται η απαιτούμενη συναίνεση του συζύγου για την κρυοσυντήρηση ωαρίων από τη γυναίκα που το επιθυμεί

- επιτρέπεται στη διαζευγμένη γυναίκα να κάνει χρήση των κρυοσυντηρημένων ωαρίων της χωρίς τη συναίνεση του συζύγου/ συντρόφου.

- δίνεται η δυνατότητα στα άτομα με HIV για υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.

Μεταξύ άλλων προβλέπεται:

Ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής του υποβοηθούμενου προσώπου

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, η προτεινόμενη διάταξη είναι αναγκαία, καθώς με τον ισχύοντα σήμερα νομοθετικό καθορισμό της ηλικίας φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής αποκλείονται από το δικαίωμα προσφυγής σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής οι γυναίκες ηλικίας άνω των πενήντα (50) ετών.

Δεδομένου ότι, σύμφωνα με τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα, οι γυναίκες ηλικίας έως πενήντα τεσσάρων (54) ετών έχουν φυσική ικανότητα αναπαραγωγής και, επιπλέον, δεδομένου ότι οι σημερινοί ρυθμοί διαβίωσης οδηγούν συνεχώς περισσότερες γυναίκες σε δημιουργία οικογένειας σε μεγαλύτερη ηλικία, η αύξηση του ηλικιακού ορίου προσφυγής σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι απολύτως αναγκαία για την υποστήριξη και διευκόλυνση των γυναικών στη διαδικασία της αναπαραγωγής.

Κρυοσυντήρηση γεννητικού υλικού, ζυγωτών και γονιμοποιημένων ωαρίων

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, η προτεινόμενη διάταξη είναι αναγκαία προκειμένου:

(α) Η γυναίκα που δεν έχει σχεδιάσει τη δημιουργία οικογένειας, ή δεν έχει βρει ακόμη τον κατάλληλο σύντροφο, να έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει στο μέλλον απογόνους από το δικό της βιολογικό υλικό, εφόσον η επιστήμη το επιτρέπει, ακόμη και χωρίς να υφίσταται κάποιος λόγος ιατρικής αναγκαιότητας, ώστε να μην αναγκαστεί, όταν αποφασίσει να δημιουργήσει τη δική της οικογένεια, να χρησιμοποιήσει ωάριο δότριας διότι πλέον, λόγω προχωρημένης ηλικίας, τα δικά της ωάρια δεν θα είναι ικανά προς γονιμοποίηση.

(β) Το καθεστώς της κρυοσυντήρησης να εναρμονισθεί με τις εξελιγμένες μεθόδους κρυοσυντήρησης που χρησιμοποιούνται σήμερα (υαλοποίηση - vitrification), οι οποίες ελαχιστοποιούν τη φθορά των γονιμοποιημένων ωαρίων, με αποτέλεσμα να μην υφίσταται πια επιστημονικός λόγος ανώτατης διάρκειας κρυοσυντήρησης του γενετικού υλικού.

(γ) Η κρυοσυντήρηση γενετικού υλικού και ζυγωτών να εξαρτάται μόνο από την έγγραφη συναίνεση του ατόμου που το καταθέτει, ως στοιχείο της προσωπικότητάς του, η διάθεση του οποίου αφορά αποκλειστικά και μόνο το άτομο από το οποίο προέρχεται, χωρίς να απαιτείται η έγγραφη συναίνεση του/της συζύγου ή συντρόφου.

Αλλαγή χαρακτηριστικών φύλου ιντερσεξ ατόμων

Η προτεινόμενη διάταξη εγγυάται την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας των ίντερσεξ ατόμων.

Ίντερσεξ καλούνται τα άτομα που γεννιούνται με φυσικά χαρακτηριστικά φύλου που δεν ταιριάζουν με τα ιατρικά ή κοινωνικά πρότυπα των γυναικείων ή ανδρικών σωμάτων.

Οι ποικιλομορφίες αυτές μπορεί να εμφανίζονται στα πρωτογενή χαρακτηριστικά φύλου (όπως τα εσωτερικά και εξωτερικά γεννητικά όργανα και η χρωμοσωμική και ορμονική δομή) και/ή τα δευτερογενή (όπως η μυϊκή μάζα, η κατανομή του τριχώματος και το ανάστημα).

Η διάταξη προστατεύει τη σωματική ακεραιότητα των ατόμων ίντερσεξ και διασφαλίζει την ομαλή ανάπτυξη του φύλου τους και το δικαίωμά τους στον σωματικό αυτοκαθορισμό. Στοχεύει στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας απέναντι στα δικαιώματα των ίντερσεξ ατόμων και διασφαλίζει τον σεβασμό της ιδιαιτερότητάς τους και την κοινωνική αποδοχή τους.

Προς τον σκοπό αυτό:

(α) Aπαγορεύονται οι μη αναγκαίες χειρουργικές ιατρικές επεμβάσεις «κανονικοποίησης» του φύλου σε ίντερσεξ παιδιά που δεν έχουν συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο (15ο) έτος της ηλικίας τους, εάν δεν έχει προηγουμένως δοθεί η σχετική άδεια με αμετάκλητη απόφαση του αρμόδιου Ειρηνοδικείου του τόπου διαμονής του ανηλίκου, η οποία χορηγείται κατά την εκουσία διαδικασία. Η άδεια χορηγείται κατόπιν γνωμοδότησης διεπιστημονικής Επιτροπής, η οποία προσκομίζεται και εκτιμάται ελεύθερα από το Δικαστήριο, αυτοπρόσωπης ακρόασης εκπροσώπου της και μετά από αυτοπρόσωπη ακρόαση του ανηλίκου από τον Δικαστή, τηρουμένων των όρων της υποπερ. αα) της περ. β) της παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 3418/2005 (Α΄ 287). Κατ’ εξαίρεση, η εν λόγω άδεια δεν απαιτείται όταν η ιατρική πράξη ή θεραπεία είναι αναγκαία για την αποτροπή κινδύνου για τη ζωή ή την υγεία του ανηλίκου υπό την έννοια των περ. α) και γ) της παρ. 3 του άρθρου 12 του ν. 3418/2005 και δεν μπορεί να αναβληθεί μέχρι την έκδοση της σχετικής απόφασης.

(β) Iατρικές πράξεις και θεραπείες που δεν μπορούν να αναβληθούν μέχρι τη στιγμή που ο ανήλικος έχει συμπληρώσει την ηλικία των δεκαπέντε (15) ετών και οι οποίες δεν δύνανται να επιφέρουν άλλες μελλοντικές, μη αναστρέψιμες ή σημαντικές επιπλοκές στην υγεία του ανήλικου γίνονται μόνο μετά από έγκριση διεπιστημονικής Επιτροπής, στην οποία συμμετέχουν τουλάχιστον, ένας ιατρός με εμπειρία σε ίντερσεξ επεμβάσεις (ή οποιεσδήποτε παρεμβάσεις ‘κανονικοποίησης’ των χαρακτηριστικών φύλου σε έδαφος ‘Διαταραχών της Ανάπτυξης φύλου (ΔΑΦ/DSD)), ένας ιατρός με ειδίκευση σε θέματα βιοηθικής, ένας ψυχολόγος κατά προτίμηση με εμπειρία σε θέματα χαρακτηριστικών φύλου, ένας κοινωνικός λειτουργός με εμπειρία σε θέματα χαρακτηριστικών φύλου και ένας εκπρόσωπος της κοινότητας των ίντερσεξ πολιτών με ανάλογη κατάρτιση. Παρέχεται έτσι σε όλα τα ίντερσεξ παιδιά φροντίδα υγείας από εξειδικευμένες ομάδες όλων των ειδικοτήτων με εμπειρία και εξειδίκευση σε θέματα χαρακτηριστικών φύλου.

(γ) Σε περίπτωση που οι χειρουργικές πράξεις της παρ. 1 επιφέρουν ασυμφωνία με το καταχωρημένο φύλο, απλοποιούνται οι διαδικασίες διόρθωσης του φύλου, βασιζόμενες στον αυτοκαθορισμό.

(δ) Στους ιατρούς που παραβιάζουν τα προβλεπόμενα στην παρ. 1 του προτεινόμενου άρθρου προβλέπονται ποινικές κυρώσεις, πέραν των προβλεπόμενων πειθαρχικών και διοικητικών κυρώσεων.

Δείτε αναλυτικά το σχέδιο νόμου.