Απαγόρευση χρήσης μαντίλας σε κλινική δημόσιου νοσοκομείου και διακρίσεις λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων (ΣτΠ)

Ο Συνήγορος του Πολίτη, ως φορέας παρακολούθησης και προώθησης της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως, μεταξύ άλλων χαρακτηριστικών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων (ν. 4443/2016), διερεύνησε, κατόπιν αναφοράς, απαγόρευση νοσηλευτικής υπηρεσίας δημόσιου νοσοκομείου σε φοιτήτρια νοσηλευτικής να φορά μαντήλα κατά την πρακτική της άσκηση στην παθολογική - χειρουργική κλινική.

Η διοίκηση του νοσοκομείου και η αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Υγείας επικαλέστηκαν κατά την έρευνα τον ενδυματολογικό κανονισμό (ΠΔ αρ. 1283/1981, όπως ισχύει), που προβλέπει για τις νοσηλεύτριες να φορούν ειδικό υφασμάτινο καπέλο – «σκουφιά», χωρίς εξαίρεση.

Η διοίκηση του νοσοκομείου επικαλέστηκε και την υποχρέωση μέριμνας του προσωπικού των νοσηλευτικών υπηρεσιών για την αποφυγή της διασποράς πολυανθεκτικών μικροοργανισμών και μικροβίων, σύμφωνα με τον Εσωτερικό Κανονισμό Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων, στο πλαίσιο της προστασίας της δημόσιας υγείας. Επ’ αυτού, η διοίκηση του νοσοκομείου αναφέρθηκε σε στοιχεία, βάσει των οποίων, ο επιπλέον ατομικός ρουχισμός του παραπάνω προσωπικού αυξάνει τον κίνδυνο μεταφοράς μικροβίων, ενώ η στολή της νοσοκόμου περιλαμβάνει ως υποχρεωτικό εξάρτημα την «σκουφιά», σύμφωνα και με τις προδιαγραφές απολύμανσης, για την πρόληψη λοιμώξεων και τη διαφύλαξη της υγείας των ασθενών.

Μετά από διεξοδική έρευνα, ο Συνήγορος του Πολίτη διαπίστωσε ότι, η απαγόρευση της χρήσης μαντήλας κατά την πρακτική άσκηση νοσηλευτικής στους χώρους των κλινικών δεν στοιχειοθετεί άμεση διάκριση, κατά το ν. 4443/2016, καθώς η απαγόρευση δεν συνδέεται και δεν διαφοροποιείται με βάση τις θρησκευτικές πεποιθήσεις αλλά αφορά την τήρηση της προβλεπόμενης ενιαίας αμφίεσης των νοσηλευτριών, βάσει διατάξεων κανονιστικού χαρακτήρα, οι οποίες εφαρμόζονται στο νοσηλευτικό προσωπικό αδιακρίτως. Επιπλέον, η απαγόρευση της χρήσης μαντήλας κατά την πρακτική άσκηση νοσηλευτικής αιτιολογήθηκε επαρκώς από τη διοίκηση του νοσοκομείου, στο πλαίσιο των μέτρων περιορισμού των προϋποθέσεων εξάπλωσης λοιμώξεων και για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας.

Επομένως, η απαγόρευση της χρήσης μαντήλας κατά την πρακτική άσκηση της φοιτήτριας νοσηλευτικής στις παραπάνω κλινικές δεν στοιχειοθετεί έμμεση διάκριση, καθώς δικαιολογείται αντικειμενικά βάσει θεμιτού σκοπού (που είναι εν προκειμένω, κατά ρητή πρόβλεψη του ν. 4443/2016 και της Οδηγίας 2000/78/ΕΚ, η προστασία της υγείας), τα δε μέσα επίτευξης αυτού του σκοπού είναι πρόσφορα (χρήση των εξαρτημάτων της νοσηλευτικής στολής, τηρουμένων των προδιαγραφών απολύμανσης), αλλά και αναγκαία – αναλογικά (ο περιορισμός της μαντήλας αφορά στο νοσηλευτικό προσωπικό, ενώ σε άλλες ειδικότητες του νοσοκομείου που δεν ασκούν υγειονομικά καθήκοντα η χρήση της μαντήλας έχει επιτραπεί).

Για τις διαπιστώσεις αυτές, ο Συνήγορος του Πολίτη έλαβε υπόψη του σχετικές αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τις οποίες, εσωτερικός κανόνας επιχείρησης που δεν επιτρέπει θρησκευτικά ενδύματα και σύμβολα στο προσωπικό δεν συνιστά έμμεση διάκριση κατά την παραπάνω Οδηγία, στην περίπτωση που αποδεικνύεται ότι ο κανόνας δικαιολογείται αντικειμενικά από θεμιτό σκοπό.

Επίσης, έλαβε υπόψη του αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σύμφωνα με τις οποίες, δεν παραβιάζεται η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου από κανόνα απαγόρευσης χρήσης θρησκευτικού συμβόλου ή μαντήλας από νοσοκόμα ή κοινωνική λειτουργό κρατικού νοσοκομείου, όταν ο κανόνας αποσκοπεί στην προστασία της υγείας και ασφάλειας νοσηλευτικού προσωπικού και ασθενών ή όταν αποσκοπεί στην τήρηση ουδετερότητας των δημοσίων λειτουργών κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και στην προστασία της θρησκευτικής συνείδησης των ασθενών.