Δικαστήριο ΕΕ: Ακυρώνεται η απόφαση της Επιτροπής με την οποία επιτράπηκε η συμμετοχή του Κοσσυφοπεδίου στον BEREC

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος 

Με τη δημοσιευθείσα στις 17.01.2023 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) ακύρωσε την απόφαση της Επιτροπής με την οποία επιτράπηκε η συμμετοχή του Κοσσυφοπεδίου στον Φορέα Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών για τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες (BEREC).

Εντούτοις, σύμφωνα με το ΔΕΕ, η εν λόγω ακύρωση είναι άσχετη προς το γεγονός ότι το Κοσσυφοπέδιο δεν έχει αναγνωρισθεί ως κυρίαρχο κράτος από την Ένωση καθώς και από πολλά κράτη μέλη.

Ιστορικό της υπόθεσης

Ο BEREC, ο οποίος αποτελείται από το ρυθμιστικό συμβούλιο, καθώς και η Υπηρεσία του BEREC συστάθηκαν το 2009 με τον κανονισμό (ΕΚ) 1211/2009. Η ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς των δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών καθώς και η βελτίωση της λειτουργίας της αποτελούν τα κύρια καθήκοντα του BEREC. Ο BEREC οφείλει ακόμη να εξασφαλίζει τη συνεπή εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου της Ένωσης στον εν λόγω τομέα. Ο BEREC λειτουργεί επίσης ως φόρουμ συνεργασίας μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών (ΕΡΑ), και μεταξύ των ΕΡΑ και της Επιτροπής. 

Μεταξύ 2001 και 2015, η Ένωση υπέγραψε συμφωνίες σταθεροποίησης και σύνδεσης με έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, μεταξύ δε αυτών με το Κοσσυφοπέδιο, δυνάμει υποψήφια χώρα για προσχώρηση στην Ένωση. Από το 2018, η Επιτροπή ανέλαβε δράσεις για την ανάπτυξη της ψηφιακής κοινωνίας και την ευθυγράμμιση της νομοθεσίας των χωρών αυτών με τη νομοθεσία της Ένωσης. Μία από τις δράσεις αυτές συνίστατο στην ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στα ρυθμιστικά όργανα ή στις υφιστάμενες ομάδες εμπειρογνωμόνων, όπως ο BEREC. 

Τον Μάρτιο 2019, η Επιτροπή εξέδωσε έξι αποφάσεις σχετικά με τη συμμετοχή των ΕΡΑ των εν λόγω χωρών στον BEREC. Η Επιτροπή μεταξύ άλλων επέτρεψε στην ΕΡΑ του Κοσσυφοπεδίου να μετάσχει στο ρυθμιστικό συμβούλιο και στις ομάδες εργασίας του BEREC, καθώς και στο διοικητικό συμβούλιο της Υπηρεσίας του BEREC. 

Τον Ιούνιο 2019, η Ισπανία άσκησε ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσφυγή ακύρωσης κατά της ανωτέρω απόφασης1​. Η εν λόγω προσφυγή απορρίφθηκε με την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της 23ης Σεπτεμβρίου 2020, Ισπανία κατά Επιτροπής, T-370/19. Η Ισπανία άσκησε αναίρεση κατά της εν λόγω απόφασης τον Νοέμβριο 2020. 

Η Ισπανία είχε υποστηρίξει ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου ότι η απόφαση της Επιτροπής αντιβαίνει στη  διάταξη του νυν ισχύοντος κανονισμού για τον BEREC, ήτοι του κανονισμού (ΕE) 2018/1971, η οποία αφορά τη συνεργασία του BEREC με όργανα της Ένωσης, τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς, καθόσον το Κοσσυφοπέδιο δεν αποτελεί «τρίτη χώρα» κατά την έννοια της εν λόγω διάταξης. 

Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι το Γενικό Δικαστήριο υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο όσον αφορά την κρίση του ότι η έννοια της «τρίτης χώρας» κατά το άρθρο 35, παράγραφος 2, του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1971 δεν αντιστοιχεί προς αυτήν του «τρίτου κράτους», αλλά έχει ευρύτερο περιεχόμενο το οποίο βαίνει πέραν των κυρίαρχων και μόνον κρατών. Συγκεκριμένα, από τις διαφορετικές γλωσσικές αποδόσεις των Συνθηκών ΕΕ και ΛΕΕ δεν μπορεί να συναχθεί ότι οι όροι «τρίτες χώρες» και «τρίτα κράτη» έχουν διαφορετικό νόημα. Εξάλλου, σε πολλές γλωσσικές αποδόσεις των Συνθηκών αυτών, όπως και σε αυτές του κανονισμού, χρησιμοποιείται μόνον ο όρος «τρίτα κράτη». 

Το Δικαστήριο, παραπέμποντας στη γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου της 22ας Ιουλίου 2010 επί της διακηρύξεως της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου, έκρινε εντούτοις ότι το Κοσσυφοπέδιο μπορεί να εξομοιωθεί προς «τρίτη χώρα», κατά την έννοια του κανονισμού για τον BEREC, χωρίς να παραβιάζεται το διεθνές δίκαιο. Επομένως, το Γενικό Δικαστήριο δεν υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο κρίνοντας ότι η Επιτροπή μπορούσε, χωρίς να παραβεί τον κανονισμό, να εξομοιώσει το Κοσσυφοπέδιο προς «τρίτη χώρα». 

Η Ισπανία είχε επίσης προβάλει ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου ότι η Επιτροπή απέστη της διαδικασίας η οποία προβλέπεται για τη συμμετοχή των τρίτων χωρών στον BEREC. Το Γενικό Δικαστήριο επισήμανε ότι ούτε ο κανονισμός για τον BEREC ούτε καμία άλλη ρύθμιση της Ένωσης απένειμαν ρητώς στην Υπηρεσία του BEREC ή σε άλλον οργανισμό την αρμοδιότητα θέσπισης των ρυθμίσεων συνεργασίας που εφαρμόζονται στη συμμετοχή των ΕΡΑ των τρίτων χωρών, οπότε η Επιτροπή ήταν αρμόδια, δυνάμει του άρθρου 17 ΣΕΕ, να θεσπίσει μονομερώς ρυθμίσεις συνεργασίας. 

Κατά το Δικαστήριο, το Γενικό Δικαστήριο υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο και επ’ αυτού, δεδομένου ότι η αρμοδιότητα θέσπισης των ρυθμίσεων συνεργασίας που εφαρμόζονται στη συμμετοχή των ΕΡΑ των τρίτων χωρών ανήκει στον BEREC και στην Υπηρεσία του BEREC. Η ερμηνεία του Γενικού Δικαστηρίου δεν συμβιβάζεται με την ανεξαρτησία του BEREC και δεν σέβεται την κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ, αφενός, της Επιτροπής και, αφετέρου, του BEREC και της Υπηρεσίας του BEREC, δεδομένου ότι η Επιτροπή έχει δυνάμει του κανονισμού μόνον αποστολή ελέγχου. 

Η απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου αναιρείται λόγω της πλάνης αυτής. Δεδομένου ότι η διαφορά είναι ώριμη προς εκδίκαση, το Δικαστήριο αποφαίνεται το ίδιο οριστικά επί αυτής και ακύρωσε επίσης την απόφαση της Επιτροπής, καθώς αυτή δεν ήταν αρμόδια προς έκδοσή της. 

Εντούτοις, προκειμένου να μη θέσει σε κίνδυνο τη συμμετοχή της ΕΡΑ του Κοσσυφοπεδίου στον BEREC, το Δικαστήριο αποφάσισε να διατηρήσει τα αποτελέσματα της απόφασης της Επιτροπής έως την έναρξη ισχύος των νέων ρυθμίσεων συνεργασίας οι οποίες ενδέχεται να συναφθούν μεταξύ του BEREC, της Υπηρεσίας του BEREC και της ΕΡΑ του Κοσσυφοπεδίου. Η διατήρηση των αποτελεσμάτων της ανωτέρω απόφασης δεν μπορεί πάντως να υπερβαίνει ένα εύλογο χρονικό διάστημα έξι μηνών από σήμερα. 

Γίνεται υπόμνηση ότι Το Δικαστήριο μπορεί να επιληφθεί αιτήσεως αναιρέσεως, η οποία περιορίζεται σε νομικά ζητήματα, κατά αποφάσεως ή διατάξεως του Γενικού Δικαστηρίου. Καταρχήν, η άσκηση αναιρέσεως δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα. Εάν είναι παραδεκτή και βάσιμη, το Δικαστήριο αναιρεί την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου. Στην περίπτωση που η υπόθεση είναι ώριμη προς εκδίκαση, το Δικαστήριο μπορεί να αποφανθεί το ίδιο οριστικά επί της διαφοράς. Σε αντίθετη περίπτωση, αναπέμπει την υπόθεση στο Γενικό Δικαστήριο, το οποίο δεσμεύεται από την απόφαση που εξέδωσε το Δικαστήριο στο πλαίσιο της αιτήσεως αναιρέσεως. 

Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA

• 1. Το εν λόγω κράτος μέλος, όπως και η Κύπρος, η Ελλάδα, η Ρουμανία και η Σλοβακία δεν έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου.