Η αποδεικτική αξιοποίηση σε διοικητική διαδικασία υλικού άρσης του απορρήτου ηλεκτρονικών επικοινωνιών που αποκτήθηκε στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας ενώπιον της Μείζονος Σύνθεσης του ΕΔΔΑ

Του Γρηγόρη Τσόλια, Δ.Ν., Δικηγόρου, Μέλους Αρχής Προστασίας Δεδομένων​ Προσωπικού Χαρακτήρα

Λίγες ημέρες μετά την έκδοση απόφασης του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Δ.Ε.Ε.) στην υπόθεση C-162/22, [CURIA - Documents (europa.eu)] σύμφωνα με την οποία δεν επιτρέπεται, καθ’ ερμηνεία της διάταξης του άρ. 15 παρ. 1 οδηγίας 2002/58/ΕΚ (e-Privacy), η αποδεικτική αξιοποίηση σε διοικητική διαδικασία, υλικού άρσης του απορρήτου ηλεκτρονικών επικοινωνιών που αποκτήθηκε στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας, η Μείζονα Σύνθεση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) σε σχηματισμό πενταμελούς τμήματος αποφάσισε την παραπομπή στην πλήρη Σύνθεση  τριών (3) υποθέσεων που αφορούν το ίδιο ζήτημα (δελτίο τύπου).

Ειδικότερα, στις υποθέσεις Burando Holding B.V. and Port Invest v. the Netherlands (αρ. πρ. 3124/16 και 3205/16), Janssen de Jong Groep B.V. and Others v. the Netherlands (αρ. πρ. 2800/16) και Ships Waste Oil Collector B.V. v. the Netherlands (αρ. πρ. 2799/16) με πλειοψηφία 4-3 είχε γίνει δεκτό από το Τρίτο Τμήμα του ΕΔΔΑ ότι δεν επήλθε παραβίαση του άρ. 8 ΕΣΔΑ από την διαβίβαση από τον Εισαγγελέα στην Ολλανδική Επιτροπή Ανταγωνισμού και από την αποδεικτική αξιοποίηση του υλικού άρσης απορρήτου των επικοινωνιών από την τελευταία στο πλαίσιο διαπίστωσης διοικητικών παραβάσεων. Το υλικό είχε αποκτηθεί νόμιμα στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας σε βάρος των προσφευγουσών εταιρειών για το ερευνούμενο έγκλημα της δωροδοκίας δημοσίων λειτουργών.

Ο Εισαγγελέας ακούγοντας τις νομίμως υποκλαπείσες τηλεφωνικές συνομιλίες των στελεχών των εταιρειών πιθανολόγησε ότι εκ του υλικού προκύπτουν ενδείξεις τέλεσης διοικητικών παραβάσεων αρμοδιότητάς της Ολλανδικής Επιτροπής Ανταγωνισμού, την οποία αρχικά ενημέρωσε σχετικά και παρείχε δυνατότητα λήψης γνώσης του υλικού στις εγκαταστάσεις της αστυνομίας προκειμένου να κρατήσουν σημειώσεις οι υπάλληλοι της προς σύνταξη σχετικής έκθεσης-πορίσματος.

Εν συνεχεία, ο Εισαγγελέας απέστειλε έναν ψηφιακό δίσκο (CD) στην Ολλανδική Επιτροπή Ανταγωνισμού με επιλεγμένες ηχογραφήσεις τηλεφωνικών συνομιλιών αποκλειστικά και μόνον προς ενημέρωση και όχι για αποδεικτική αξιοποίηση. Τέλος, κατόπιν αιτήματος της Ολλανδικής Επιτροπής Ανταγωνισμού, ο Εισαγγελέας παρείχε άδεια στην τελευταία να αξιοποιήσει αποδεικτικά το σχετικό υλικό για τους σκοπούς της διαπίστωσης τυχόν παραβιάσεων του δικαίου του ανταγωνισμού στο πλαίσιο της οικείας διοικητικής διαδικασίας.

Οι προσφεύγουσες εταιρείες παραπονέθηκαν ενώπιον του ΕΔΔΑ επικαλούμενες τον μη σύννομο περιορισμό του δικαιώματος σεβασμού του απορρήτου των επικοινωνιών, προβάλλοντας ότι ο εθνικός νόμος δεν υπήρξε «ποιοτικός» καθώς δεν ήταν προβλέψιμος σχετικά με την διαβίβαση και αποδεικτική αξιοποίηση του υλικού που προέκυψε από την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών στο πλαίσιο διαφορετικής διοικητικής διαδικασίας, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση τους. Επιπλέον, οι προσφεύγουσες εταιρείες υποστήριξαν ότι ο περιορισμός του δικαιώματος σεβασμού του απορρήτου των επικοινωνιών δεν ήταν αναγκαίος σε μια δημοκρατική κοινωνία λόγω της έλλειψης των απαραίτητων διαδικαστικών εγγυήσεων και της μη τήρησης της αρχής της αναλογικότητάς.

Το Γ’ Τμήμα του ΕΔΔΑ, αφού δέχθηκε ομόφωνα ότι το δικαίωμα σεβασμού του απορρήτου των επικοινωνιών κατ’ αρ. 8 ΕΣΔΑ εφαρμόζεται και στα νομικά πρόσωπα, απέρριψε κατά πλειοψηφία (4-3) την προσφυγή, με ισχυρή και αναλυτική μειοψηφία (Δικαστές Grozev, Pavli και Ktistakis), στην οποία μάλιστα έγινε αναφορά στην εισαγγελική πρόταση της υπόθεσης C-162/22 του ΔΕΕ, δοθέντος ότι δεν είχε εκδοθεί ακόμη η απόφαση του Α’ Τμήματος του ΔΕΕ.

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η διαδικασία και η λήψη απόφασής από τη Μείζονα Σύνθεση του ΕΔΔΑ για ένα ζήτημα που αφορά και την οικεία ελληνική νομοθεσία, αφού στο άρ. 7 παρ. 3 ν. 4624/19 προβλέπεται η δυνατότητα αξιοποίησης του σχετικού υλικού που προέκυψε από την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών στο πλαίσιο διοικητικής διαδικασίας για τη διαπίστωση διοικητικών παραβάσεων αρμοδιότητάς της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και της Επιτροπής Ανταγωνισμού καθώς και για την επισύναψη του στη σχετική δικογραφία κατά τη διαδικασία ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων.