Εκτενείς αλλαγές σε Ποινικό Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας: Αναλυτικά το σχέδιο νόμου του Υπ. Δικαιοσύνης

Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης ««Παρεμβάσεις στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για την επιτάχυνση και την ποιοτική αναβάθμιση της ποινικής δίκης - Εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας».

Σύμφωνα με το αρμόδιο Υπουργείο, σκοπός του νέου νομοσχεδίου είναι :

Σκοπός του παρόντος είναι: α) η επιτάχυνση και η ποιοτική αναβάθμιση της ποινικής δίκης μέσω συγκεκριμένων παρεμβάσεων στον Ποινικό Κώδικα (ν. 4619/2019, Α’ 95) και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ν. 4620/2019, Α’ 96),

β) η βελτίωση και ο εξορθολογισμός του νομικού πλαισίου για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας, ώστε να διασφαλισθεί η αποτελεσματικότερη προστασία της οικογένειας, των ανηλίκων και των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων,

γ) η εναρμόνιση με τις συστάσεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης αναφορικά με την πρόληψη και την καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες. 

Αντικείμενο του νομοσχεδίου είναι:

α) η τροποποίηση των διατάξεων του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, προκειμένου η εφαρμογή τους να συμβάλλει στην ουσιαστικότερη, αποτελεσματικότερη, και αμεσότερη διεξαγωγή της ποινικής δίκης, στην ενίσχυση της εγκληματοπροληπτικής λειτουργίας της ποινής μέσω των αρχών της γενικής και ειδικής πρόληψης και στην οικονομία της ποινικής διαδικασίας.

Ενδεικτικά,

αα) αυξάνεται το ανώτατο όριο ποινής της κάθειρξης, αυστηροποιούνται οι ποινές επί εγκλημάτων μείζονος ποινικής απαξίας όπως ο εμπρησμός δάσους,

αβ) τίθενται αυστηρότερες προϋποθέσεις αναστολής της ποινής, προκειμένου οι ποινές και επί πλημμελημάτων να εκτίονται μέσω των εναλλακτικών τρόπων έκτισης της κοινωφελούς εργασίας και της μετατροπής της ποινής σε χρηματική, αλλά και με πραγματική έκτιση σε σωφρονιστικό κατάστημα, όταν το δικαστήριο το κρίνει αναγκαίο,

αγ) λαμβάνονται μέτρα για την προστασία της ποινικής δικαιοσύνης από άτομα που με καταχρηστική και παρελκυστική άσκηση των δικαιωμάτων τους απασχολούν ασκόπως τους λειτουργούς της και παρακωλύουν την ταχύτητα απονομής της και

αδ) επιταχύνονται οι διαδικασίες επεξεργασίας και εκδίκασης των ποινικών υποθέσεων με τη λήψη μέτρων όπως η ενθάρρυνση της διαδικασίας της ποινικής διαπραγμάτευσης, ο περιορισμός της ενδιάμεσης διαδικασίας των δικαστικών συμβουλίων, καθώς και η μεταφορά της δικαστηριακής ύλης του πλημμελειοδικείου και του εφετείου από πολυμελή σε ολιγομελή δικαστήρια, προκειμένου ο ίδιος αριθμός δικαστών να δύναται να συγκροτήσει περισσότερα δικαστήρια και έτσι να εκδικάζεται πολλαπλάσιος αριθμός υποθέσεων,

β) η αναδιαμόρφωση των διατάξεων του ν. 3500/2006 (A’ 232), προκειμένου:

βα) οι διατάξεις να είναι προσαρμοσμένες στις παρούσες κοινωνικές συνθήκες και στη δικαιοπολιτική ανάγκη τόσο της προστασίας του θεσμού της οικογένειας, της ανηλικότητας και των θυμάτων, κυρίως των γυναικών, που πλήττονται με αυξανόμενη ένταση από συμπεριφορές ενδοοικογενειακής βίας,

ββ) να ενισχυθεί η ψυχολογική και οικονομική στήριξη, καθώς και η κοινωνική αποκατάσταση των θυμάτων με διεύρυνση των αρμόδιων φορέων,

βγ) να προβλεφθεί ειδική υποχρέωση των επαγγελματιών για την καταγγελία των περιστατικών που υποπίπτουν στην αντίληψη τους,

βδ) να διευρυνθεί η διαδικασία της ποινικής διαμεσολάβησης και

βε) να ενισχυθούν άλλα δικονομικά μέσα που αποσκοπούν στην πρόληψη των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας και στην παρεμπόδιση υποτροπής του δράστη,

γ) η τροποποίηση των παρ. 1 και 2 του άρθρου 45 του ν. 4557/2018 (Α’ 139)

γα) με την αύξηση του διοικητικού προστίμου νομικών προσώπων όταν το κέρδος δεν μπορεί να προσδιοριστεί και

γβ) με την απάλειψη της προϋπόθεσης προηγούμενης αμετάκλητης καταδίκης φυσικού προσώπου.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, από την πρακτική εφαρμογή του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, μετά από τις εκτεταμένες αλλαγές που επήλθαν με την μεταρρύθμιση 2019, έχει διαπιστωθεί πως οι υφιστάμενες διατάξεις χρήζουν περαιτέρω βελτιωτικών παρεμβάσεων προκειμένου :

 

α) μέσω τροποποιήσεων στο πεδίο της ποινολογίας (αναστολή εκτέλεσης ποινής, μετατροπή ποινής σε εναλλακτικούς τρόπους έκτισης, μερική ή ολική έκτιση ποινής σε σωφρονιστικά καταστήματα) να εξυπηρετηθούν αποτελεσματικότερα τόσο ο εγκληματοπροληπτικός όσο και ο σωφρονιστικός χαρακτήρας της ποινής,

β) να ληφθούν νομοθετικά μέτρα για την προστασία της ποινικής δικαιοσύνης από εκείνους που με καταχρηστική και παρελκυστική άσκηση των δικαιωμάτων τους απασχολούν ασκόπως τους λειτουργούς της και παρακωλύουν την ταχύτητα απονομής της,

γ) να επιταχυνθούν οι διαδικασίες επεξεργασίας και εκδίκασης των ποινικών υποθέσεων με τη λήψη μέτρων όπως λ.χ η ενθάρρυνση της διαδικασίας της ποινικής διαπραγμάτευσης, η μεταφορά της δικαστηριακής ύλης του εφετείου από πολυμελή σε ολιγομελή δικαστήρια, προκειμένου ο ίδιος αριθμός δικαστών να δύναται να συγκροτήσει περισσότερα δικαστήρια και έτσι να εκδικάζεται πολλαπλάσιος αριθμός υποθέσεων.

Παράλληλα, η πρακτική εφαρμογή των σχετικών διατάξεων, που διέπουν το νομικό πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας, έχει αναδείξει σημαντικά κενά και αντινομίες όπως ενδεικτικά, στην εφαρμογή του θεσμού της ποινικής διαμεσολάβησης ή στην αλληλεπικάλυψη των διατάξεων του ν. 3500/2006 και των άρθρων 312, 330, 333 του Ποινικού Κώδικα, που έπρεπε να θεραπευτούν.

Επιπλέον, προέκυψε η επιτακτική ανάγκη αύξησης των κινήτρων για την καταγγελία αξιόποινων περιστατικών, τόσο από τα θύματα όσο και από επαγγελματίες στην αντίληψη των οποίων υποπίπτουν, αλλά και η ανάγκη ενίσχυσης των μέτρων οικονομικής και ψυχολογικής στήριξης των θυμάτων από τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς.

Τέλος, διαπιστώθηκε πως τα υφιστάμενα δικονομικά μέσα (π.χ επιβολή περιοριστικών όρων μετά από την άσκηση της ποινικής δίωξης ή όταν η υπόθεση αναβάλλεται για οποιοδήποτε αιτία) δεν επαρκούσαν για την πρόληψη υποτροπής του δράστη και προστασίας του θύματος και γι αυτό κρίθηκε αναγκαίος ο εμπλουτισμός των σχετικών διατάξεων.

Ως προς τον Ποινικό Κώδικα, το νέο σχέδιο νόμου προβλέπει:

Άρθρο 3: Δικαιοδοσία επί εγκλημάτων σε πλοία ή αεροσκάφη που φέρουν την ελληνική σημαία – Τροποποίηση παρ. 2 άρθρου 5 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 4: Απόπειρα τέλεσης εγκλήματος – Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 42 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 5: Δυνατότητα επιβολής πλήρους ποινής σε συνεργό- Τροποποίηση άρθρου 47 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 6: Διάρκεια κάθειρξης – Τροποποίηση παρ. 2 άρθρου 52 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 7: Κατάργηση του υπολογισμού χρηματικής ποινής σε ημερήσιες μονάδες – Τροποποίηση άρθρου 57 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 8: Προσθήκη απέλασης ως μέτρου ασφαλείας-Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 69 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 9: Απέλαση αλλοδαπού- Προσθήκη άρθρου 72 στον Ποινικό Κώδικα

Άρθρο 10: Κριτήρια υπολογισμού ύψους χρηματικής ποινής - Τροποποίηση άρθρου 80 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 11: Μετατροπή της ποινής φυλάκισης σε χρήμα – Προσθήκη άρθρου 80Α στον Ποινικό Κώδικα

Άρθρο 12: Επιμέτρηση της ποινής της παροχής κοινωφελούς εργασίας - Tροποποίηση παρ. 4 και 5 άρθρου 81 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 13: Μειωμένη ποινή – Τροποποίηση άρθρου 83 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 14: Ελαφρυντικές περιστάσεις – Τροποποίηση παρ. 2 άρθρου 84 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 15: Συρροή λόγων μείωσης της ποινής- Αντικατάσταση άρθρου 85 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 16: Συνολική ποινή σε περίπτωση στερητικών της ελευθερίας ποινών – Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 94 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 17: Έκτιση και αναστολή εκτέλεσης της ποινής και μέρους της ποινής υπό όρο – Τροποποίηση άρθρου 99 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 18: Ανάκληση της αναστολής – Τροποποίηση παρ. 2 άρθρου 101 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 19: Μετατροπή φυλάκισης σε κοινωφελή εργασία – Τροποποίηση άρθρου 104Α Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 20: Απόλυση υπό τον όρο της ανάκλησης – Τροποποίηση άρθρου 105Β Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 21: Προϋποθέσεις για τη χορήγηση απόλυσης υπό όρο – Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 106 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 22: Άρση της απόλυσης – Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 108 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 23: Μη υποβολή έγκλησης ή δήλωση παραίτησης από το δικαίωμα της έγκλησης – Τροποποίηση άρθρου 114 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 24: Εξορθολογισμός των κριτηρίων περιορισμού ανηλίκων σε κατάστημα κράτησης νέων- Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 127 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 25: Διατάραξη της λειτουργίας υπηρεσίας νοσηλευτικών ιδρυμάτων – Προσθήκη παρ. 4 στο άρθρο 168 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 26: Παραβίαση δικαστικών αποφάσεων και συμφωνιών που επικυρώθηκαν από συμβολαιογράφο - Τροποποίηση άρθρου 169Α Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 27: Παραβίαση περιορισμών διαμονής-Προσθήκη άρθρου 182 στον Ποινικό Κώδικα

Άρθρο 28: Ανασταλτικό αποτέλεσμα έφεσης για το αδίκημα της εγκληματικής οργάνωσης – Τροποποίηση παρ. 6 άρθρου 187 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 29: Αποδέσμευση της πράξης από την αξία του ωφελήματος και επέκταση του ρυθμιστικού πεδίου της δωροληψίας λειτουργών ή υπαλλήλων διεθνών οργανισμώνΤροποποίηση παρ. 1 και 5 άρθρου 235 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 30: Αποδέσμευση της πράξης από την αξία του ωφελήματος, προσθήκη χρηματικής ποινής για το πλημμέλημα της ενεργητικής δωροδοκίας και επέκταση του ρυθμιστικού πεδίου της δωροδοκίας λειτουργών ή υπαλλήλων διεθνών οργανισμών-Τροποποίηση παρ. 1 και 4 άρθρου 236 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 31: Επέκταση του αξιοποίνου σε δικαστές που είναι αποσπασμένοι σε διεθνείς οργανισμούς-Προσθήκη περ. δ) στην παρ. 4 άρθρου 237 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 32: Εμπρησμός - Παραβίαση προληπτικών μέτρων – Τροποποίηση άρθρου 264 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 33: Εμπρησμός σε δάση-Προπαρασκευαστικές πράξεις – Παραβίαση προληπτικών μέτρων – Τροποποίηση άρθρου 265 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 34: Προσθήκη της δήμευσης ως παρεπόμενης ποινής στα αδικήματα εμπρησμού σε δάση - Προσθήκη άρθρου 265A στον Ποινικό Κώδικα

Άρθρο 35: Απάλειψη του αδικήματος του εμπρησμού δάσους από αμέλεια από το ρυθμιστικό πεδίο της έμπρακτης μετάνοιας – Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 289 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 36: Συμπερίληψη παραβίασης ερυθρού σηματοδότη στις περιπτώσεις επικίνδυνης οδήγησης -Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 290Α Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 37: Αύξηση του κατώτατου ορίου ποινής στο αδίκημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια και πρόβλεψη προσωπικού λόγου απαλλαγής από την ποινή για οικείους θύματος – Τροποποίηση άρθρου 302 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 38: Σωματική βλάβη αδύναμων ατόμων – Αντικατάσταση άρθρου 312 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 39: Παράνομη βία – Αντικατάσταση παρ. 2 άρθρου 330 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 40: Απειλή – Αντικατάσταση παρ. 2 άρθρου 333 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 41: Επέκταση του αξιοποίνου σε πρόσωπο που εμφανίζεται ως ανήλικο – Τροποποίηση παρ. 3 άρθρου 348Α Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 42: Πορνογραφικές παραστάσεις ανηλίκων - Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 348Γ Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 43: Επαναφορά της αυτεπάγγελτης δίωξης στο αδίκημα της παραβίασης υποχρέωσης διατροφής – Τροποποίηση άρθρου 358 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 44: Συκοφαντική δυσφήμηση – Αντικατάσταση άρθρου 363 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 45: Κλοπή - Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 372 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 46: Απρόκλητη φθορά ξένης ιδιοκτησίας – Αντικατάσταση παρ. 1 άρθρου 378 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 47: Γενικές διατάξεις για την άσκηση ποινικής δίωξης –Αντικατάσταση παρ. 1 άρθρου 381 Ποινικού Κώδικα και παρ. 1 άρθρου 405 Ποινικού Κώδικα

Άρθρο 48: Μη καταβολή χρεών προς το Δημόσιο - Τροποποίηση περ. γ’ παρ. 1 άρθρου 25 ν. 1882/1990

Δείτε αναλυτικά το σχέδιο νόμου στο opengov.gr