Προστασία του καταναλωτή από τις καταχρηστικές ρήτρες: Επισκόπηση της νομολογίας του Δικαστηρίου της ΕΕ

Νέο θεματικό δελτίο δημοσίευσε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα ελληνικά, με αντικείμενο της προστασία του καταναλωτή από τις καταχρηστικές ρήτρες.

Σύμφωνα με την εισαγωγή του δελτίου, η προστασία του καταναλωτή είναι θεμελιώδης απαίτηση του δικαίου της Ένωσης, η οποία κατοχυρώνεται τόσο στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) όσο και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: Χάρτης).

Συγκεκριμένα, το άρθρο 169 ΣΛΕΕ προβλέπει ότι, προκειμένου να προωθήσει τα συμφέροντα των καταναλωτών και να διασφαλίσει υψηλό επίπεδο προστασίας τους, η Ένωση συμβάλλει στην προστασία της υγείας, της ασφάλειας και των οικονομικών συμφερόντων των καταναλωτών, καθώς και στην προώθηση του δικαιώματός τους για ενημέρωση, εκπαίδευση και οργάνωσή τους για την υπεράσπιση των συμφερόντων τους. Το δε άρθρο 38 του Χάρτη ορίζει ότι οι πολιτικές της Ένωσης διασφαλίζουν υψηλό επίπεδο προστασίας του καταναλωτή.

Επιδιώκοντας τον συγκεκριμένο σκοπό της προστασίας των συμφερόντων των καταναλωτών, η Ένωση απέκτησε ένα σύστημα καταπολέμησης των καταχρηστικών ρητρών μέσω της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ.[1] Η εν λόγω οδηγία προβλέπει ελάχιστη εναρμόνιση της ρύθμισης περί των καταχρηστικών ρητρών, θέτοντας ορισμούς και καθορίζοντας κριτήρια εκτίμησης του καταχρηστικού χαρακτήρα των συμβατικών ρητρών, προσδιορίζοντας τα αποτελέσματα των εν λόγω ρητρών και θεσπίζοντας κατάλληλα και αποτελεσματικά μέσα προστασίας, υπό μορφή μέσων έννομης προστασίας που μπορούν να ασκηθούν ενώπιον δικαστηρίων ή διοικητικών οργάνων με σκοπό την παύση της χρησιμοποίησής τους.

Το σύστημα προστασίας που καθιερώνεται με τον τρόπο αυτό στηρίζεται στην ιδέα ότι ο καταναλωτής ευρίσκεται σε ασθενέστερη θέση σε σχέση προς τον επαγγελματία, όσον αφορά τόσο τη δυνατότητα διαπραγμάτευσης όσο και το επίπεδο της πληροφόρησης, και ότι η θέση αυτή τον υποχρεώνει να προσχωρήσει στους όρους που έχει εκ των προτέρων καταρτίσει ο επαγγελματίας, χωρίς να μπορεί να ασκήσει επιρροή επί του περιεχομένου τους.

Το Θεματικό Δελτίο είναι διαθέσιμο εδώ.

​[1] Οδηγία 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 1993, σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές (ΕΕ L 95, σ. 29).