Νέα απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ στις υποθέσεις Μυτιληναίος κατά ΔΕΗ και Επιτροπής

Απόφαση του Δικαστηρίου στις συνεκδ. υποθέσεις C-701/21 P Μυτιληναίος κατά ΔΕΗ και Επιτροπής και C-739/21 P Επιτροπή κατά ΔΕΗ

Οι παρούσες υποθέσεις αφορούν μία μακρά αντιδικία μεταξύ της ΔΕΗ και της Μυτιληναίος ΑΕ, παραγωγού αλουμινίου. Αυτή η αντιδικία αφορά το τιμολόγιο προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ για την Μυτιληναίο ΑΕ, καθώς δεν μπορούν να συμφωνήσουν ως προς το ύψος του εν λόγω τιμολογίου.

Στο πλαίσιο συνυποσχετικού διαιτησίας που υπέγραψαν στις 16 Νοεμβρίου 2011, τα δύο μέρη συμφώνησαν να αναθέσουν την επίλυση της διαφοράς τους στη μόνιμη διαιτησία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ). Στο εν λόγω διαιτητικό δικαστήριο ανατέθηκε η αποστολή να καθορίσει, βάσει των διαπραγματεύσεων που διεξήχθησαν μεταξύ ΔΕΗ και Μυτιληναίος, ένα τιμολόγιο προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας που να αντιστοιχεί στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Μυτιληναίος και να καλύπτει τουλάχιστον το κόστος που βαρύνει τη ΔΕΗ.

Με απόφαση της 31ης Οκτωβρίου 2013 (η «διαιτητική απόφαση»), το διαιτητικό δικαστήριο της ΡΑΕ καθόρισε το τιμολόγιο ενέργειας που ισχύει για τη Μυτιληναίο. Η προσφυγή που άσκησε η ΔΕΗ κατά της διαιτητικής αυτής απόφασης απορρίφθηκε από το Εφετείο Αθηνών. Στις 23 Δεκεμβρίου 2013, η ΔΕΗ υπέβαλε καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζοντας ότι η διαιτητική απόφαση συνιστούσε παράνομη κρατική ενίσχυση, καθώς το καθορισθέν τιμολόγιο την υποχρέωνε να παρέχει στη Μυτιληναίο ηλεκτρική ενέργεια σε τιμή χαμηλότερη από το πραγματικό κόστος της. Με έγγραφο της 12ης Ιουνίου 2014 (το «επίδικο έγγραφο»), η Επιτροπή ενημέρωσε τη ΔΕΗ ότι η καταγγελία της τέθηκε στο αρχείο. Κατόπιν της επιστολής αυτής, η ΔΕΗ άσκησε προσφυγή ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου (υπόθεση Τ-639/14), ζητώντας την ακύρωση του επίδικου εγγράφου.

Η Επιτροπή με απόφαση της 25ης Μαρτίου 2015 (η «πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση») απέσυρε και αντικατέστησε το επίδικο έγγραφο. Στην απόφαση αυτή έκρινε ότι η διαιτητική απόφαση δεν συνιστούσε ενίσχυση υπέρ της Μυτιληναίος, δεδομένου ότι η εκούσια υποβολή από τη ΔΕΗ της διαφοράς τους στη διαιτησία αντιστοιχούσε στη συμπεριφορά ενός συνετού επενδυτή της οικονομίας της αγοράς και, ως εκ τούτου, δεν περιλάμβανε κανένα πλεονέκτημα στην Μυτιληναίο.

Στη συνέχεια, η ΔΕΗ άσκησε προσφυγή στο Γενικό Δικαστήριο (Τ-352/15), ζητώντας την ακύρωση της πρώτης προσβαλλόμενης απόφασης. Με διάταξη της 9ης Φεβρουαρίου 2016, το Γενικό Δικαστήριο έκρινε ότι δεν συντρέχει πλέον λόγος να αποφανθεί επί της προσφυγής στην υπόθεση Τ-639/14. Το Δικαστήριο, ωστόσο, αναίρεσε αυτή τη διάταξη (C-228/16 P) και παρέπεμψε την υπόθεση στο Γενικό Δικαστήριο (T-639/14 RENV).

Στις 14 Αυγούστου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε δεύτερη απόφαση (η «δεύτερη προσβαλλόμενη απόφαση»), ανακαλώντας και αντικαθιστώντας τόσο το επίδικο έγγραφο όσο και την πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση. Βασιζόμενη σε λόγους πανομοιότυπους με αυτούς που εκτίθενται στην πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση, η παρούσα δεύτερη απόφαση επιβεβαιώνει ότι η διαιτητική απόφαση δεν συνεπάγεται τη χορήγηση κρατικής ενίσχυσης.

Η ΔΕΗ άσκησε εκ νέου προσφυγή ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου για την ακύρωση της δεύτερης προσβαλλομένης απόφασης (Τ-740/17). Αφού συνεκδίκασε τις τρεις εκκρεμείς υποθέσεις, το Γενικό Δικαστήριο ακύρωσε τόσο το επίδικο έγγραφο όσο και τις δύο προσβαλλόμενες αποφάσεις. Στην απόφασή του, το Γενικό Δικαστήριο έκρινε ότι η Επιτροπή όφειλε να είχε κινήσει την επίσημη διαδικασία έρευνας δυνάμει του άρθρου 108 παράγραφος 2 ΣΛΕΕ προκειμένου να επαληθεύσει το περιεχόμενο της διαιτητικής απόφασης από την οπτική γωνία της ενδεχόμενης χορήγησης κρατικής ενίσχυσης, δεδομένου ότι το διαιτητικό δικαστήριο της ΡΑΕ θα μπορούσε να συγκριθεί με μια συνήθη κρατική δικαιοδοσία και από τη νομολογία προκύπτει ότι ένα πλεονέκτημα που παρέχεται από μια τέτοια δικαιοδοσία σε ένα μέρος της διαφοράς είναι πιθανό να αναλυθεί ως χορήγηση κρατικής ενίσχυσης.

Η Μυτιληναίος και η Επιτροπή άσκησαν αναιρέσεις κατά της απόφασης αυτής ενώπιον του Δικαστηρίου.

Με τη σημερινή απόφασή του, το Δικαστήριο αναιρεί την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου και αναπέμπει τις τρεις υποθέσεις ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου, προκειμένου να αποφανθεί εκείνο για τους λόγους ακυρώσεως για τους οποίους δεν αποφάνθηκε το Δικαστήριο.

Έτσι, το Δικαστήριο αναιρεί την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της 22ας Σεπτεμβρίου 2021, ΔΕΗ κατά Επιτροπής (T-639/14 RENV, T-352/15 και T-740/17) που ακυρώνει τις πράξεις της Επιτροπής, με τις οποίες αυτή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια διαιτητική απόφαση που καθόριζε το τιμολόγιο παροχής ηλεκτρικής ενέργειας που ισχύει για την ελληνική εταιρεία Μυτιληναίος ΑΕ δεν συνεπάγεται τη χορήγηση κρατικής ενίσχυσης.

Σύμφωνα με το Δικαστήριο, το Γενικό Δικαστήριο υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο κρίνοντας ότι το διαιτητικό δικαστήριο της ΡΑΕ μπορούσε να εξομοιωθεί με τακτικό δικαστήριο και ότι η διαιτητική απόφαση αποτελούσε κρατικό μέτρο δυνάμενο να συνιστά κρατική ενίσχυση. Επίσης, η υπό κρίση υπόθεση διαφέρει από εκείνη επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 25ης Ιανουαρίου 2022, Επιτροπή κατά European Food κ.λπ.

Επομένως, εν προκειμένω, το Δικαστήριο καταλήγει ότι, λαμβανομένων ιδίως υπόψη των ιδιαιτεροτήτων της διαφοράς μεταξύ ΔΕΗ και Μυτιληναίος και των χαρακτηριστικών των καθηκόντων που οικειοθελώς τα μέρη αυτά ανέθεσαν στο διαιτητικό δικαστήριο της ΡΑΕ, ορθώς η Επιτροπή έκρινε, αφενός, ότι το μόνο κρατικό μέτρο που θα μπορούσε να συνιστά κρατική ενίσχυση ήταν η απόφαση της ΔΕΗ να συνάψει το συνυποσχετικό διαιτησίας με τη Μυτιληναίος, δεδομένου ότι η ΔΕΗ ελέγχεται από το Ελληνικό Δημόσιο, και, αφετέρου, ότι, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν η απόφαση αυτή είχε παράσχει πλεονέκτημα στη Μυτιληναίος, έπρεπε να εξακριβωθεί εάν ένας ιδιώτης επιχειρηματίας θα είχε λάβει, υπό τις συνήθεις συνθήκες της αγοράς, την απόφαση αυτή με τους ίδιους όρους.