Πλήρης Ευθύνη των Δήμων για τη Συντήρηση Δρόμων

Οι ευθύνες των Δήμων όπως απορρέουν από τη νομοθεσία για τον καθαρισμό, τη συντήρηση και την αποκατάσταση βλαβών επί των οδών αρμοδιότητας τους, κατά το άρθρο 7 του ν.3481/2006, είναι πλήρης και δεσμευτική, ενώ η ευθύνη τους περιλαμβάνει κάθε σχετική πράξη και ενέργεια για την συντήρηση τους καθώς και την διαρκή επίβλεψη ώστε να διατηρούνται σε καλή κατάσταση προς όφελος των μετακινούμενων, των οχημάτων και των πεζών.

Σύμφωνα με την Γνωμοδότηση του ΝΣΚ, 323/2008, η οποία έχει γίνει αποδεκτή από το Υπουργείο Εσωτερικών και άρα έχει καταστεί δεσμευτική για τους Δήμους, εξειδικεύεται και αναλύεται η ευθύνη για τις δέουσες ενέργειες και διαδικασίες για την συντήρηση των οδών και την εν γένει ασφαλή κυκλοφορία επ αυτών με βάση την ισχύουσα νομοθεσία.

Όσον αφορά τις αρμοδιότητες τους και την εξ αυτής ευθύνη συντήρησης καθώς και της δέουσας επιμέλειας και την εξ αυτής θεμελίωση της υποχρέωσης προς αποζημίωση η γνωμοδότηση θέτει το γεγονός ότι αυτή περιλαμβάνει και τις πράξεις αλλά και τις παραλείψεις οι οποίες θα προκαλέσουν ζημία σε πρόσωπα και οχήματα, κατ εφαρμογή του άρθρου 7 του ν.3481/2006.

Ειδικότερα όπως εξηγείται στην γνωμοδότηση του ΝΣΚ, η αρμοδιότητα των Ο.Τ.Α. Α’ Βαθμού για την συντήρηση του οδικού δικτύου προκύπτει από τις διατάξεις των άρθρου 75 του Ν3463/2006 και του άρθρου 7 του Ν3481/2006, στις οποίες προβλέπεται η αρμοδιότητά τους για την καθαριότητα των κοινοχρήστων χώρων περιλαμβανομένων των οδών, καθώς και για τη λήψη μέτρων για την αποφυγή δυσμενών επιδράσεων στην ασφάλεια της κυκλοφορίας.

Περαιτέρω  από τις διατάξεις του άρθρου 10 παρ.1 του Ν.2696/1999 «Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας» προκύπτει ότι οι Δήμοι είναι αρμόδιοι για τη συντήρηση των οδών και για την διασφάλιση και την επίβλεψη της απρόσκοπτης και ασφαλούς διεξαγωγής της κυκλοφορίας, καθώς και για την αποφυγή δημιουργίας κινδύνων ή ζημιών.

Εξ αυτού και σύμφωνα με τη νομολογία, καθίσταται σαφές ότι στην αρμοδιότητα των Δήμων εμπίπτουν όλες οι ενέργειες και οι διαδικασίες, που εξασφαλίζουν την ασφαλή και ομαλή λειτουργία των οδών αρμοδιότητάς τους, συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων κατάστασης του οδοστρώματος (ιδίως καθαρισμός έπειτα από ατύχημα κάθε είδους, τα στηθαία, οι νησίδες ασφαλείας, η σήμανση, οι τυχόν κακοτεχνίες επί επικείμενων πεζοδρομίων, η ύπαρξη τυχόν εμποδίων κάθε είδους.

Η αρμοδιότητα αυτή αφορά όχι μόνον σε ενέργειες επ αυτών των θεμάτων αλλά και σε κάθε πράξη συνολικά για την αποφυγή ζημίας κάθε είδους προς οχήματα και πρόσωπα, ενώ αντιστοίχως η παράλειψη τους θεμελιώνει την ευθύνη αποζημίωσης κατά 105-106 και 932 ΑΚ.

Η ευθύνη δε προς αποζημίωση σε τυχόν βλάβες, είναι αντικειμενική, δηλαδή ανεξάρτητη από την ύπαρξη πταίσματος (δόλου) των αρμοδίων οργάνων, και ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για πράξη ή παράλειψη των αρμόδιων υπηρεσιών, δηλαδή έγκειται αποκλειστικά στο γεγονός της ζημίας και στην απορρέουσα αστική και ποινική ευθύνη. 

Σημειώνεται ότι οι ευθύνες αφορούν μεν τον Δήμο ως Νομικό Πρόσωπο, όμως δύνανται να επεκταθούν σε αιρετούς (Αντιδημάρχους, εντεταλμένους), σε υπηρεσιακά στελέχη και υπαλλήλους, ενώ η ευθύνη αποζημίωσης αφορά ευθέως το Δήμο ως Νομικό Πρόσωπο, όπου δεν αποκλείει την περαιτέρω αναζήτηση του κόστους αυτής από το Δήμο έναντι υπαλλήλων ή αιρετών. Επίσης η ευθύνη δύναται να επιβαρύνει τυχόν τρίτους που έχουν αναλάβει εκ μέρους του Δήμου τη διενέργεια σχετικών έργων, τεχνικών εργασιών και συναφών ενεργειών.

Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι η διαρκής αξιολόγηση της κατάστασης των οδών ευθύνης τους και η επακόλουθη λήψη μέτρων και ενεργειών συντήρησης είναι η καταλληλότερη μέθοδος για την αποφυγή αστικών και ποινικών ευθυνών για τους Δήμους, αλλά και για την αποφυγή επιζήμιων γεγονότων για πρόσωπα και οχήματα.

​Σταύρος Τασιόπουλος

Δικηγόρος Παρ Αρείω Πάγω

ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου & Πολιτικής Επιστήμης