Απαγόρευση λειτουργίας του Worldcoin στην Ισπανία

Την προσωρινή απαγόρευση επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων από το Worldcoin ανακοίνωσε χθες η ισπανική αρχή προστασίας δεδομένων AEPD. Για την απαγόρευση αυτή, η AEPD επικαλέστηκε την πρόβλεψη του άρθρου 66 παρ.1 ΓΚΠΔ, σύμφωνα με την οποία μια εποπτική αρχή μπορεί να λαμβάνει προσωρινά μέτρα στην επικράτειά της, κατά παρέκκλιση του μηχανισμού συνεκτικότητας του Γενικού Κανονισμού.

Το άρθρο 66 παρ.1 ΓΚΠΔ προβλέπει ειδικότερα ότι: «Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν μια ενδιαφερόμενη εποπτική αρχή θεωρεί ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη λήψης μέτρων για να προστατευθούν τα δικαιώματα και οι ελευθερίες των υποκειμένων των δεδομένων, δύναται, κατά παρέκκλιση από τον μηχανισμό συνεκτικότητας των άρθρων 63, 64 και 65 ή τη διαδικασία του άρθρου 60, να θεσπίσει πάραυτα προσωρινά μέτρα που προορίζονται να παράγουν νομικά αποτελέσματα εντός της επικράτειάς της, με συγκεκριμένη διάρκεια ισχύος η οποία δεν υπερβαίνει τους τρεις μήνες. Η εποπτική αρχή ανακοινώνει αμελλητί τα εν λόγω μέτρα, καθώς και την αιτιολόγηση για τη θέσπισή τους, στις υπόλοιπες ενδιαφερόμενες εποπτικές αρχές, στο Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων και στην Επιτροπή».

Το Worldcoin έχει δηλώσει ως κύρια εγκατάστασή του στην Ευρωπαϊκή Ένωση το γερμανικό κρατίδιο της Βαυαρίας, γεγονός που σημαίνει πως επικεφαλής εποπτική αρχή και αρμόδια για τον έλεγχο της νομιμότητας των πράξεων επεξεργασίας που διενεργεί είναι η βαυαρική BayLDA.

H BayLDA αναφέρθηκε μάλιστα πρόσφατα στο Worldcoin στην Ετήσια Έκθεση του 2023, που δημοσίευσε πριν από λίγες ημέρες, όπου και παρατηρούσε ότι:

«Μια νέα τεχνολογία με την ονομασία “Worldcoin” τέθηκε σε λειτουργία με την εισαγωγή ενός κρυπτονομίσματος με την ίδια ονομασία το 2023. Σύμφωνα με τον πάροχό της, η τεχνολογία αυτή θα δώσει στους χρήστες τη δυνατότητα να αποδεικνύουν τη μοναδικότητά τους ως άτομα, κάτι το οποίο θα επιτρέψει την προστασία τους από αυτοματοποιημένα bots που χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό απαιτεί μια ειδική διαδικασία καταγραφής, κατά την οποία οι χρήστες καλούνται να προσέλθουν σε συγκεκριμένες τοποθεσίες, προκειμένου να σαρώσουν την ίριδα του ματιού τους.

Λόγω της ιδιαίτερης ευαισθησίας των βιομετρικών δεδομένων που τυγχάνουν επεξεργασίας, η BayLDA βρίσκεται σε διαδικασία ελέγχου των πρακτικών της εταιρείας, ενώ έχει πραγματοποιήσει επιτόπιες έρευνες κατά τη διάρκεια της προηγούμενης περιόδου, διαδικασία η οποία είναι συνήθης για περιπτώσεις καινοτόμων τεχνολογιών που αφορούν μεγάλες ομάδες προσώπων: Αρχικά επισκεφτήκαμε ένα σημείο στο Βερολίνο, όπου οι χρήστες μπορούσαν να καταγραφούν, ενώ στη συνέχεια μια ομάδα ελέγχου πραγματοποίησε έλεγχο στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας που έχει αναλάβει την ανάπτυξη και τους ελέγχους της τεχνολογίας αυτής.

Ο έλεγχος βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, για το λόγο αυτό θα επανέλθουμε με την επόμενη ετήσια έκθεση του 2024 (ή άλλες ενημερώσεις κατά τη διάρκεια της χρονιάς) για περισσότερες λεπτομέρειες».

Οι ενέργειες αυτές φαίνεται πως δεν κάλυψαν την ισπανική αρχή προστασίας δεδομένων, η οποία προφανώς έκρινε πως δεν έχει την πολυτέλεια να περιμένει πότε θα καταλήξουν οι Γερμανοί ως προς τη νομιμότητα του εγχειρήματος. Για τον λόγο αυτό, η AEPD αποφάσισε να προστατεύσει, έστω και προσωρινά, τα υποκείμενα στην επικράτειά της.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της AEPD, η ισπανική αρχή έλαβε προσωρινά μέτρα κατά της εταιρείας Tools for Humanity διατάσσοντας τη διακοπή της συλλογής και επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων στην Ισπανία, στο πλαίσιο του πρότζεκτ Worldcoin, αλλά και τον περιορισμό των δεδομένων που έχουν ήδη συλλεγεί.

«Η APED δέχθηκε σειρά καταγγελιών σε βάρος της εταιρείας αυτής, σχετικά με την ανεπαρκή πληροφόρηση, τη συλλογή δεδομένων από ανήλικους και τη μη δυνατότητα ανάκλησης της συγκατάθεσης, μεταξύ άλλων παραβάσεων.

Η επεξεργασία βιομετρικών δεδομένων, η οποία σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων χρήζει ειδικής προστασίας, δεδομένης της ευαίσθητης φύσης τους, επιφυλάσσει υψηλούς κινδύνους για τα δικαιώματα των ατόμων. Κατά συνέπεια, τα ληφθέντα προσωρινά μέτρα αποτελούν μια απόφαση που έχει βασιστεί σε εξαιρετικές συνθήκες, υπό τις οποίες είναι αναγκαία και αναλογική η λήψη μέτρων με σκοπό την άμεση διακοπή μιας τέτοιας επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων, την παρεμπόδιση της ενδεχόμενης διαβίβασης αυτών σε τρίτα μέρη και την προστασία του θεμελιώδους δικαιώματος στην προστασία των προσωπικών δεδομένων.

Η Tools for Humanity έχει την ευρωπαϊκή έδρα της στη Γερμανία. Η ενέργεια της ισπανικής αρχής ελήφθη σύμφωνα με το άρθρο 66 παρ.1 ΓΚΠΔ, το οποίο προβλέπει ότι σε ειδικές περιπτώσεις, όταν μια ενδιαφερόμενη εποπτική αρχή – εν προκειμένω η AEPD – κρίνει επιτακτική την παρέμβασή της για την προστασία των δικαιωμάτων και ελευθεριών των υποκειμένων, δύναται να λάβει προσωρινά μέτρα εντός της επικράτειάς της για μια περίοδο που δεν μπορεί να ξεπερνά τους 3 μήνες.

Στο πλαίσιο αυτό, η Αρχή θεωρεί πως η λήψη προσωρινών μέτρων προς τον σκοπό της απαγόρευσης των ως άνω δραστηριοτήτων είναι δικαιολογημένη για την αποτροπή ανεπανόρθωτης βλάβης. Η μη λήψη των μέτρων αυτών θα στερούσε τα υποκείμενα από την προστασία που δικαιούνται βάσει του ΓΚΠΔ».

Η απόφαση της AEPD δεν έτυχε θερμής υποδοχής από το Worldcoin, με ανάρτηση του οποίου εκφράστηκαν η κατάπληξη και οι αντιρρήσεις της ελεγχόμενης εταιρείας. Σύμφωνα με την ανάρτηση, «το World ID είναι ένα ασφαλές identity protocol, το οποίο δίνει τη δυνατότητα σε 4.066.525 άτομα να αποδεικνύουν πως είναι άνθρωποι στο επιγραμμικό περιβάλλον, προφυλάσσοντας παράλληλα την ιδιωτικότητά τους».

Το Worldcoin επισημαίνει πως δραστηριοποιείται και λειτουργεί σύννομα σε όλες τις εγκαταστάσεις του, ενώ ελέγχεται στενά από την εποπτική αρχή της Βαυαρίας, δηλώνοντας εμμέσως πως αυτή είναι η εποπτική αρχή που μπορεί να το ελέγχει.

Παράλληλα, αφήνει αιχμές για τους «ανακριβείς και παραπλανητικούς» ισχυρισμούς της ισπανικής αρχής, οι ενέργειες της οποίας χαρακτηρίζονται ατυχείς, με το Worldcoin να κλείνει την ανακοίνωση με ύφος μάλλον ειρωνικό:

«Είμαστε ευγνώμονες που πλέον θα έχουμε την ευκαιρία να βοηθήσουμε την AEPD να καταλάβει καλύτερα τις κρίσιμες παραμέτρους αυτής της ουσιώδους  και νόμιμης τεχνολογίας».