Απόρριψη αίτησης άρσης κατάσχεσης οχήματος ως κληρονομικό εξαίρετο (ΣυμβΕφΘεσ 79/2024)

Απορρίφθηκε από το Συμβούλιο Εφετών αίτηση άρσης κατάσχεσης οχήματος, που χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά παρανόμως εισελθόντων στη χώρα αλλοδαπών (ΣυμβΕφΘεσ 79/2024).

Το Συμβούλιο έκρινε αφενός ότι το κατασχεθέν όχημα δεν συνιστά εξαίρετο στοιχείο της κληρονομίας, καθότι χρησιμοποιούσε τούτο αποκλειστικά ο αποβιώσας σύζυγος της αιτούσας. , αφετέρου ότι ο τελευταίος ήταν συγκύριος του οχήματος με τον κατηγορούμενο, υιό της αιτούσας.

Πιο αναλυτικά, η αιτούσα ζήτησε να αρθεί η επιβληθείσα κατάσχεση στο όχημα και να αποδοθεί αυτό στην ίδια λόγω περιέλευσης της κυριότητάς του σε αυτή ως εξαίρετο στοιχείο της κληρονομιαίας περιουσίας του αποβιώσαντος συζύγου της, και, επικουρικά, να ορισθεί μεσεγγυούχος του κατασχεθέντος οχήματος.

Σύμφωνα με το σκεπτικό του Συμβουλίου, το όχημα μπορεί να αποτελεί εξαίρετο αντικείμενο της κληρονομίας, υπό την προϋπόθεση ότι ήταν ενταγμένο εντός του πλαισίου της συζυγικής οικογενειακής και κοινωνικής ζωής. Δεν πρόκειται, όμως, για εξαίρετο εάν το πράγμα εχρησιμοποιείτο αποκλειστικά από τον θανόντα, όπως προκύπτει από το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 1830 ΑΚ. Αυτονόητο είναι, επίσης, ότι σε περίπτωση που αποβιώσας σύζυγος ήταν εξ’ αδιαιρέτου κύριος κάποιου στοιχείου της κληρονομίας, τυχόν χαρακτηρισμός αυτού ως εξαιρέτου αφορά μόνο το ιδανικό μερίδιό του.

Εν προκειμένω, η διερεύνηση εάν το καταχεθέν όχημα συνιστά εξαίρετο στοιχείο της κληρονομίας αφορά μόνο στο ποσοστό ½ εξ αδιαιρέτου που ανήκε στον αποβιώσαντα σύζυγο της αιτούσας. Το υπόλοιπο ποσοστό εξακολουθεί να ανήκει στην κυριότητα του κατηγορουμένου. Για αυτόν και μόνο το λόγο, το Συμβούλιο έκρινε απορριπτέα την αίτηση ως προς την απόδοση του οχήματος στην αιτούσα ως κυρία αυτού.

Περαιτέρω, το Συμβούλιο διαπίστωσε ότι η χρήση του οχήματος αφορούσε στις ανάγκες και επιδιώξεις των συγκυρίων αυτού, δεδομένου ότι κανένα άλλο μέλος της οικογένειας δε εξυπηρετείτο από αυτό, όπως θα συνέβαινε εάν η κυριότητά του ανήκε σε όλους ή εάν ανήκε αποκλειστικά στον αποβιώσαντα ή την ίδια την αιτούσα από κοινού με αυτόν.

Επεσήμανε, μάλιστα, ότι ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι συγκύριος του οχήματος είναι ο κατηγορούμενος, ο οποίος μέσω αυτού τέλεσε την αποδιδομένη εις βάρος του πράξη της διευκόλυνσης μεταφοράς αλλοδαπών από κερδοσκοπία, κατά τρόπο κινδυνώδη για άνθρωπο, κατά συρροή και κατά συναυτουργία.

Το Συμβούλιο κατέληξε στη διαπίστωση ότι με την υπό κρίση αίτηση επί της ουσίας επιδιώκεται πλαγίως και τεχνηέντως η απόδοση του κατασχεθέντος οχήματος στον κατηγορούμενο.

Απόσπασμα απόφασης

Η αίτηση αυτή είναι απορριπτέα ως αβάσιμη για τους κάτωθι λόγους: Κατά το άρθρο 1820 ΑΚ «εκείνος από τους συζύγους που επιζεί καλείται ως κληρονόμος εξ αδιαθέτου με τους συγγενείς της πρώτης τάξης στο τέταρτο και με τους συγγενείς των άλλων τάξεων στο μισό της κληρονομίας. Επιπλέον παίρνει ως εξαίρετο, ανεξάρτητα από την τάξη με την οποία καλείται, τα έπιπλα, σκεύη, ενδύματα και άλλα τέτοια οικιακά αντικείμενα που τα χρησιμοποιούσαν είτε μόνος εκείνος που επιζεί είτε και οι δύο σύζυγοι. Αν όμως υπάρχουν τέκνα του συζύγου που πέθανε λαμβάνονται υπ’ όψιν οι ανάγκες και αυτών, εφόσον το επιβάλλουν οι ειδικές περιστάσεις για λόγους επιείκειας».

Κατά την ανωτέρω διάταξη τα εξαίρετα αντικείμενα της κληρονομίας, που συνιστά εκ του νόμου κληροδοσία (Ν. Παπαντωνίου, Κληρονομικό Δίκαιο, παρ. 90 ΙΙ, σελ. 367 επ.), αφορά σε στοιχείο της οικιακής οικονομίας των συζύγων που προορίζονταν για χρήση στον συζυγικό οίκο (Ν. Παπαντωνίου: ε.α), τέτοιο δε είναι και το όχημα υπό την προϋπόθεση ότι αυτό ήταν ενταγμένο εντός του πλαισίου της συζυγικής οικογενειακής και κοινωνικής ζωής. Δεν πρόκειται όμως για εξαίρετο στοιχείο της κληρονομίας εάν το πράγμα εχρησιμοποιείτο αποκλειστικά από τον θανόντα σύζυγο, όπως ασφαλώς προκύπτει με ερμηνευτικό e contrario επιχείρημα από το δεύτερο εδάφιο της προπαρατεθείσης διατάξεως του άρθρου 1830 Α.Κ. Ευνόητον τυγχάνει πως εάν ο αποβιώσας σύζυγος ήταν εξ’ αδιαιρέτου κύριος κάποιου στοιχείου της κληρονομίας, τυχόν χαρακτηρισμός αυτού ως εξαιρέτου αφορά μόνο το ιδανικό μερίδιό του. Επομένως, όσον αφορά στο κατασχεθέν όχημα η διερεύνηση εάν αυτό συνιστά εξαίρετο στοιχείο της κληρονομίας αφορά στο ποσοστό ½ εξ αδιαιρέτου που ανήκε στον αποβιώσαντα σύζυγο της αιτούσας, του υπολοίπου εξακολουθούντος στην κυριότητα του κατηγορουμένου .. Εξ’ αυτού του λόγου και μόνον η κρισιολογούμενη αίτηση είναι απορριπτέα ως προς την απόδοση του οχήματος στην αιτούσα . ως κυρία αυτού. Πέραν τούτου, όμως, η χρήση του οχήματος αφορούσε στις ανάγκες και επιδιώξεις των συγκυρίων αυτού, δηλ. των . και ., δεδομένου ότι κανένα άλλο μέλος της οικογένειας δε εξυπηρετείτο από αυτό όπως θα συνέβαινε εάν η κυριότητά του ανήκε σε όλους (οράτε το πιστοποιητικό πλησιεστέρων συγγενών, ε.α.) ή εάν ανήκε αποκλειστικά στον αποβιώσαντα ή την ίδια την αιτούσα από κοινού με αυτόν δεδομένου ότι δεν ήταν αναγκαία η ικανότητά της προς την οδήγηση (ΑΠ 1781/1987 ΝοΒ, τ.36, 1836). Εξ’ άλλου ούτε η αιτούσα ισχυρίζεται ότι με το κατασχεθέν όχημα εξυπηρετούνται οικογενειακές ανάγκες, αλλά εκλαμβάνει ως δεδομένο, εν είδει λήψεως του ζητουμένου, ότι τούτο αποτελεί εξαίρετο στοιχείο της κληρονομίας καίτοι δεν συντρέχει, οπωσδήποτε κατά το περιεχόμενο της αιτήσεως, καμία προϋπόθεση προς τούτο.

Δεν πρέπει δε να παροράται ότι συγκύριος του οχήματος είναι ο κατηγορούμενος ., ο οποίος μέσω αυτού τέλεσε την αποδιδομένη εις βάρος του πράξη της διευκόλυνσης μεταφοράς αλλοδαπών από κερδοσκοπία, κατά τρόπο κινδυνώδη για άνθρωπο, κατά συρροή και κατά συναυτουργία.

Στην πραγματικότητα διά της υπό κρίσιν αιτήσεως επιδιώκεται πλαγίως και τεχνηέντως η απόδοση του κατασχεθέντος οχήματος στον κατηγορούμενο ., πλην όμως παραβλέπεται ότι συγκύριοι του οχήματος έχουν καταστεί βάσει εξ’ αδιαθέτου διαδοχής από 7-9-2022, κατά το νόμιμο ποσοστό ο καθένας, η . και ο ..

Τέλος, το αίτημα περί ορισμού της αιτούσας ως μεσεγγυούχου του κατασχεθέντος οχήματος είναι επίσης απορριπτέο, διότι κατά το προπεριγραφέν άρθρο 177 ν. 2960/2001, ως ισχύει, βάσει του άρθρου 8 ν. 447/2017, η Τελωνειακή Αρχή ορίζεται αποκλειστικός μεσεγγυούχος αυτού.

Δείτε ολόκληρη την απόφαση στο dsanet.gr.