Εμφάνιση εκπροσώπου ινστιτούτου αισθητικής σε ψυχαγωγική εκπομπή (ΕΣΡ 31/2024)

Μια ενδιαφέρουσα απόφαση σχετικά με την παρουσίαση θεμάτων αισθητικής από ψυχαγωγικές εκπομπές δημοσίευσε το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, επιλαμβανόμενο μετά από καταγγελία πολίτη.

Αντικείμενο της υπόθεσης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τηλεοπτικό σταθμό, αναφορικά με διατάξεις περί προβολής συγκεκαλυμμένης οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης/διαφήμισης και διαχωρισμού των διαφημιστικών μηνυμάτων από το συντακτικό περιεχόμενο. Η υπόθεση αφορούσε εκπομπή ψυχαγωγικού χαρακτήρα ποικίλου περιεχομένου, που προβλήθηκε τον Ιανουάριο του 2021, στη διάρκεια της οποίας η προσκεκλημένη-εκπρόσωπος ινστιτούτων αισθητικής αναφέρθηκε εκτενώς στα οφέλη ορισμένης αισθητικής θεραπείας που εφαρμόζεται στα εν λόγω ινστιτούτα με σκοπό είτε την απώλεια βάρους, είτε τη γράμμωση του σώματος, ενώ παράλληλα αναφέρθηκε και σε προσφορά μειωμένης τιμής στους τηλεθεατές της εκπομπής για την προαναφερόμενη θεραπεία, καθώς και σε τρέχουσα συνδυαστική προσφορά αντιγήρανσης προσώπου.

Η Ολομέλεια του ΕΣΡ διχάστηκε ως προς τον χαρακτήρα της συγκεκριμένης παρουσίας, με πέντε (5) εκ των μελών του οργάνου να διατυπώνουν την άποψη πως «σκοπός της επίμαχης παρουσίασης ήταν η ενημέρωση του κοινού για επίκαιρα θέματα υγείας και αισθητικής χωρίς άμεσες ή έμμεσες διαφημιστικές αναφορές στις συγκεκριμένες υπηρεσίες». Αντίθετα, κατά τη γνώμη τεσσάρων (4) μελών, μεταξύ των οποίων και της Προέδρου του ΕΣΡ, «η εγκαλουμένη προέβη σε άμεση διαφήμιση της προβαλλόμενης υπηρεσίας, κατά παράβαση της αρχής της σαφούς διάκρισης του συντακτικού περιεχομένου από τα διαφημιστικά μηνύματα».

Με βάση τα ανωτέρω, ο εγκαλούμενος ραδιοτηλεοπτικός σταθμός απαλλάχθηκε κατά πλειοψηφία από την κατηγορία περί μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων.

Διαβάστε επίσης: ΕΣΡ: Πρόστιμο 160.000 ευρώ σε YouTuber (απόφαση 35/2024)

Απόσπασμα απόφασης:

Ι. Νομικό Μέρος:

1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Ανεξάρτητη Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περίπτωση παραβάσεων.

2. Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 1α του Ν. 2251/1994 για την προστασία των καταναλωτών (που τροποποιήθηκε με το Ν. 3587/2007 και εφαρμόζεται βάσει του άρθρου 3 παρ. 17 του Ν. 2328/1995) «διαφήμιση κατά την έννοια του παρόντος νόμου είναι κάθε ανακοίνωση που γίνεται με κάθε μέσο στα πλαίσια εμπορικής, βιομηχανικής, βιοτεχνικής ή επαγγελματικής δραστηριότητας με στόχο την προώθηση της διάθεσης αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων και των συναφών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων».

3. Στο άρθρο 2 παρ. 1 περ. η΄ του ΠΔ/τος 109/2010 δίδεται ο ορισμός της οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης: «Εικόνες με ή χωρίς ήχο που προορίζονται για άμεση ή έμμεση προώθηση εμπορευμάτων, υπηρεσιών ή της εικόνας ενός φυσικού ή νομικού προσώπου που ασκεί οικονομική δραστηριότητα. Οι εικόνες αυτές συνοδεύουν ή περιλαμβάνονται σε πρόγραμμα έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής. Μορφές οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης συνιστούν ιδίως η τηλεοπτική διαφήμιση, η χορηγία, η τηλεπώληση και η τοποθέτηση προϊόντος».

4. Στο ίδιο ως άνω άρθρο 2 παρ. 1 περ. θ΄ του ΠΔ/τος 109/2010 δίδεται ο ορισμός της τηλεοπτικής διαφήμισης: «Κάθε μορφή τηλεοπτικής ανακοίνωσης που μεταδίδεται έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής από μια δημόσια ή ιδιωτική επιχείρηση (ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ) ή φυσικό πρόσωπο στο πλαίσιο εμπορικής, βιομηχανικής ή βιοτεχνικής δραστηριότητας ή άσκησης επαγγέλματος, με σκοπό την προώθηση της παροχής αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων ακινήτων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων έναντι πληρωμής».

5. Με το άρθρο 2 παρ. 1 περ. ι΄ του ΠΔ/τος 109/2010 ως συγκεκαλυμμένη οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση ορίζεται: «η λεκτική ή με εικόνες παρουσίαση σε προγράμματα εμπορευμάτων, υπηρεσιών, της επωνυμίας, του εμπορικού σήματος ή των δραστηριοτήτων ενός παραγωγού εμπορευμάτων ή ενός παρόχου υπηρεσιών, εφόσον η παρουσίαση αυτή γίνεται από τον πάροχο υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων για διαφημιστικό σκοπό και ενδέχεται να παραπλανήσει το κοινό όσον αφορά στο χαρακτήρα αυτής της παρουσίασης. Η παρουσίαση αυτού του είδους θεωρείται ότι γίνεται σκοπίμως, ιδίως όταν γίνεται έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος».

6. Με το άρθρο 10 παρ. 1 περ. α΄ του ΠΔ/τος 109/2010 προβλέπεται: «Οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις οφείλουν να αναγνωρίζονται εύκολα ως τέτοιες. Απαγορεύονται οι συγκεκαλυμμένες οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις».

7. Με το άρθρο 20 παρ. 1 του ΠΔ/τος 109/2010 ορίζεται: «Η τηλεοπτική διαφήμιση και η τηλεπώληση πρέπει να είναι εύκολα αναγνωρίσιμες και σαφώς διακριτές από το συντακτικό περιεχόμενο του προγράμματος μέσω οπτικών ή/και ακουστικών ή/και χωρικών μέσων, με την επιφύλαξη της χρήσης νέων διαφημιστικών τεχνικών».

8. Τέλος, το άρθρο 4 παρ. 1 περ. β΄ του Ν. 2863/2000 ορίζει: «Το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων και των προϋποθέσεων, καθώς και των εν γένει κανόνων και αρχών, που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών», ενώ κατά την περ. ε΄ το ΕΣΡ «επιβάλλει τις διοικητικές κυρώσεις και μέτρα που προβλέπονται στα άρθρα 4 του Ν. 2328/1995 όπως ισχύει και 12 και 15 παρ. 3 του Ν. 2644/1998». Όπως προκύπτει περαιτέρω από το άρθρο 4 παρ. 1 περ. α΄ του Ν. 2328/1995, η ως άνω αρμοδιότητα επιβολής διοικητικών κυρώσεων υφίσταται και για κάθε περίπτωση παραβίασης των κανόνων δικαίου που διέπουν τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και γενικότερα τη λειτουργία της ραδιοτηλεόρασης.

Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται:

α) Ότι βαρύνουσα σημασία έχει η προστασία των καταναλωτών, δηλαδή των τηλεθεατών (επί τη βάσει του άρθρου 3 παρ. 17 Ν. 2328/1995) και για το λόγο αυτό απαγορεύεται απολύτως η προβολή συγκεκαλυμμένων εμπορικών ανακοινώσεων και γενικότερα η χρήση τεχνικών που είναι πιθανό να προκαλέσουν σύγχυση στο κοινό μεταξύ του συντακτικού περιεχομένου του προβαλλόμενου προγράμματος και της εμπορική προώθησης προϊόντων και υπηρεσιών.

β) οι δραστηριότητες προώθησης επιχειρήσεων, προϊόντων και υπηρεσιών μέσω των διαφημιστικών μηνυμάτων και των μηνυμάτων τηλεπώλησης πρέπει να διακρίνονται από το συντακτικό περιεχόμενο και να είναι σαφώς αναγνωρίσιμες από τους τηλεθεατές-καταναλωτές.

ΙΙ. Πραγματικό Μέρος

Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής:

Την 7η.1.2021 κατά τη διάρκεια εκπομπής της εγκαλουμένης ψυχαγωγικού χαρακτήρα ποικίλου περιεχομένου με τίτλο «…», η προσκεκλημένη-εκπρόσωπος ινστιτούτων αισθητικής (…) αναφέρθηκε εκτενώς στα οφέλη ορισμένης αισθητικής θεραπείας (…) που εφαρμόζεται στα εν λόγω ινστιτούτα σε Ελλάδα και Κύπρο με σκοπό είτε την απώλεια βάρους, είτε τη γράμμωση του σώματος. Αναφέρθηκε, επίσης, σε προσφορά μειωμένης τιμής στους τηλεθεατές της εκπομπής για την προαναφερόμενη θεραπεία, καθώς και σε τρέχουσα συνδυαστική προσφορά αντιγήρανσης προσώπου (…).

Από τα ανωτέρω προκύπτει, κατά την άποψη πέντε (5) μελών της Ολομέλειας, ότι σκοπός της επίμαχης παρουσίασης ήταν η ενημέρωση του κοινού για επίκαιρα θέματα υγείας και αισθητικής χωρίς άμεσες ή έμμεσες διαφημιστικές αναφορές στις συγκεκριμένες υπηρεσίες.

Κατά τη γνώμη όμως τεσσάρων (4) μελών τη Ολομέλειας, και συγκεκριμένα της Προέδρου και των μελών Δ. Σταυρόπουλου, Ε. Παλλήκαρη και Σ. Χρυσοφώτη, που μειοψήφησαν, υπό τα προεκτεθέντα η εγκαλουμένη προέβη σε άμεση διαφήμιση της προβαλλόμενης υπηρεσίας, κατά παράβαση της αρχής της σαφούς διάκρισης του συντακτικού περιεχομένου από τα διαφημιστικά μηνύματα.

ΙΙΙ. Υπαγωγή

Ενόψει των ανωτέρω, κρίνεται κατά πλειοψηφία, πέντε (5) έναντι τεσσάρων (4) ψήφων, ότι η εγκαλουμένη δεν παραβίασε τις διατάξεις περί μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων, γι’ αυτό και πρέπει να απαλλαγεί της σχετικής κατηγορίας.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ

Απαλλάσσει την εγκαλουμένη της κατηγορίας περί μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων.

Η απόφαση ΕΣΡ 31/2024 έχει αναρτηθεί στη Διαύγεια