Να διευκολυνθεί η εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας ζητάει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει κανόνες που θα διευκολύνουν την εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας από τα κράτη μέλη. Αυτό θα επιταχύνει τις διαδικασίες ασύλου και θα μειώσει την πίεση στα συστήματα ασύλου, διατηρώντας παράλληλα τις νομικές διασφαλίσεις για τους αιτούντες και διασφαλίζοντας τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Η έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας επιτρέπει στα κράτη μέλη να θεωρούν μια αίτηση ασύλου απαράδεκτη όταν οι αιτούντες θα μπορούσαν να λάβουν αποτελεσματική προστασία σε τρίτη χώρα που θεωρείται ασφαλής για αυτούς. Για την εφαρμογή αυτής της έννοιας, το δίκαιο της ΕΕ απαιτεί επί του παρόντος από τις αρχές ασύλου να αποδεικνύουν τη σχέση μεταξύ του αιτούντος και της οικείας ασφαλούς τρίτης χώρας.

Η σημερινή πρόταση ανταποκρίνεται στην απαίτηση του συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο να επανεξετάσει η Επιτροπή την εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας έως τον Ιούνιο του 2025. Στο πλαίσιο αυτής της επανεξέτασης, και με στόχο τη διευκόλυνση της εφαρμογής της από τα κράτη μέλη, η Επιτροπή εξέτασε την έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας και την εφαρμογή της βάσει του κανονισμού για τη διαδικασία ασύλου υπό το πρίσμα των απαιτήσεων του διεθνούς και του ενωσιακού δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει τις ακόλουθες αλλαγές στις προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί να εφαρμοστεί η έννοια:

• Η σύνδεση μεταξύ του αιτούντος και της ασφαλούς τρίτης χώρας δεν θα είναι πλέον υποχρεωτική. Τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέξουν να εφαρμόσουν την έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας όταν υπάρχει σύνδεση όπως ορίζεται στο εθνικό δίκαιο.
• Η διέλευση μέσω ασφαλούς τρίτης χώρας πριν από την άφιξή της στην ΕΕ μπορεί πλέον να θεωρηθεί επαρκής σύνδεσμος για την εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας.
• Όταν δεν υπάρχει σύνδεση ή διαμετακόμιση, η έννοια μπορεί να εφαρμοστεί εάν υπάρχει συμφωνία ή ρύθμιση με ασφαλή τρίτη χώρα. Η εν λόγω συμφωνία ή ρύθμιση θα διασφαλίζει την εξέταση του αιτήματος αποτελεσματικής προστασίας στην ασφαλή τρίτη χώρα, ώστε οι αιτούντες να μπορούν να λάβουν προστασία, εφόσον δικαιολογείται. Η επιλογή αυτή δεν θα ισχύει για τους ασυνόδευτους ανηλίκους.
• Επιπλέον, για τη μείωση των διαδικαστικών καθυστερήσεων και την πρόληψη των καταχρήσεων, η Επιτροπή προτείνει οι προσφυγές κατά αποφάσεων περί απαραδέκτου που βασίζονται στην έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας να μην έχουν πλέον αυτόματο ανασταλτικό αποτέλεσμα.

Η πρόταση απαιτεί επίσης από τα κράτη μέλη να ενημερώνουν την Επιτροπή και τα άλλα κράτη μέλη πριν από τη σύναψη συμφωνιών ή ρυθμίσεων με ασφαλείς τρίτες χώρες. Αυτό θα επιτρέψει στην Επιτροπή να παρακολουθεί κατά πόσον οι εν λόγω συμφωνίες ή ρυθμίσεις πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο δίκαιο της ΕΕ.

Σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ, οι τρίτες χώρες μπορούν να θεωρούνται ασφαλείς όταν πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η προστασία από την επαναπροώθηση, η απουσία πραγματικού κινδύνου σοβαρής βλάβης και απειλών κατά της ζωής και της ελευθερίας λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, ιδιότητας μέλους κοινωνικής ομάδας ή πολιτικών πεποιθήσεων, καθώς και η δυνατότητα να ζητούν και να λαμβάνουν αποτελεσματική προστασία.

Επόμενα βήματα

Εναπόκειται τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να συμφωνήσουν επί της πρότασης αυτής.

Ιστορικό

Η επανεξέταση της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας έως τις 12 Ιουνίου 2025 αποτελούσε απαίτηση βάσει του κανονισμού για τη διαδικασία ασύλου, την οποία υλοποιεί σήμερα η Επιτροπή. Οι στοχευμένες τροποποιήσεις της έννοιας που προτείνει η Επιτροπή ακολουθούν διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και την κοινωνία των πολιτών.