Επιστροφές Αλλοδαπών: Ειδική Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη

Δημοσιεύτηκε από τον Συνήγορο του Πολίτη η Ειδική Έκθεση του έτους 2024 για τις Επιστροφές Αλλοδαπών.  

Ο Συνήγορος του Πολίτη αποτελεί τον εθνικό μηχανισμό εξωτερικού ελέγχου των αναγκαστικών επιστροφών υπηκόων τρίτων χωρών, όπως προβλέπεται από την Οδηγία Επιστροφών (2008/115/ΕΚ). Η αρμοδιότητα της ανεξάρτητης αρχής εκτείνεται σε όλες τις φάσεις και τα στάδια μιας επιχείρησης απομάκρυνσης. Περιλαμβάνει το προαναχωρησιακό στάδιο, με επιθεωρήσεις/αυτοψίες σε Προαναχωρησιακά Κέντρα Κράτησης (ΠΡΟΚΕΚΑ) ή αστυνομικά κρατητήρια, όπου κρατούνται οι αλλοδαποί προς επιστροφή, για έλεγχο της τήρησης των ουσιαστικών και διαδικαστικών προβλέψεων του θεσμικού πλαισίου για την επιστροφή αλλοδαπών. Περαιτέρω, περιλαμβάνει πρωτίστως και αυτή καθαυτήν την παρακολούθηση των επιχειρήσεων απομάκρυνσης, χερσαίων –από Αθήνα και Θεσσαλονίκη προς Αλβανία– και αεροπορικών, ενώ οι ακτοπλοϊκές επανεισδοχές προς την Τουρκία, κατ’ εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας του 2016, τελούν σε αναστολή από τον Μάρτιο του 2020.

Όπως επισημαίνεται στο ενημερωτικό σημείωμα που συνοδεύει την Ειδική Έκθεση:

Η παρούσα Ειδική Έκθεση «Επιστροφές Αλλοδαπών», σηματοδοτεί την ολοκλήρωση της πρώτης δεκαετίας λειτουργίας του εθνικού μηχανισμού παρακολούθησης αναγκαστικών επιστροφών αλλοδαπών, ειδική αρμοδιότητα που ανέλαβε ο Συνήγορος του Πολίτη με σχετική ΚΥΑ το 2014, κατόπιν ενσωμάτωσης της Οδηγίας Επιστροφών στην εσωτερική έννομη τάξη.

Αποτελεί προϊόν επεξεργασίας υλικού το οποίο προέκυψε από την διερεύνηση αναφορών, παρεμβάσεις, αυτοψίες και ελέγχους των διαδικασιών επιστροφών, που διενέργησε η Ομάδα Επιστροφών της Ανεξάρτητης Αρχής κατά το 2024.

Τα δέκα αυτά έτη άσκησης της αρμοδιότητας, καταγράφεται παρακολούθηση πάνω από 100 αεροπορικών επιχειρήσεων επιστροφών, δειγματοληπτικά 35 χερσαίων επιχειρήσεων επιστροφών, 76 ακτοπλοϊκών επιχειρήσεων στο πλαίσιο της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε.- Τουρκίας (2016-2020) και πάνω από 65 επιθεωρήσεων-αυτοψιών σε Προαναχωρησιακά Κέντρα Κράτησης (ΠΡΟΚΕΚΑ), Τμήματα Διαχείρισης Μετανάστευσης και Α.Τ. για κράτηση αλλοδαπών.

Το 2024, όπως και τα προηγούμενα έτη, η ομάδα του μηχανισμού εξωτερικού ελέγχου αναγκαστικών επιστροφών της Αρχής υπερκάλυψε τον αρχικό προγραμματισμό της, συμμετέχοντας σε όλες τις πραγματοποιηθείσες αεροπορικές επιχειρήσεις, καθώς και δειγματοληπτικά, σε χερσαίες επιχειρήσεις. Για πρώτη χρονιά, η ομάδα παρατηρητών της Αρχής συμμετείχε και σε ατομικές επιχειρήσεις επιστροφής αλλοδαπών, με εμπορικές πτήσεις.

Ελλείψεις εξακολουθούν να διαπιστώνονται στη διαθέσιμη υποδομή (λ.χ. συνθήκες κράτησης σε ΠΡΟΚΕΚΑ και Α.Τ., χρήση ακατάλληλων οχηματαγωγών μέσων για χερσαίες επιχειρήσεις απομάκρυνσης), καθώς και σε κρίσιμες υπηρεσίες, με κυριότερες την ανεπάρκεια, ενίοτε και απουσία, υπηρεσιών διερμηνείας σε όλα τα στάδια της διαδικασίας απομάκρυνσης, καθώς και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Συνολικά για τις επιστροφές, τα διαβιβασθέντα από την ΕΛ.ΑΣ. στοιχεία για το 2024 εμφανίζουν μικρή μείωση σε σχέση με το 2023. Ειδικότερα, ο αριθμός των αναγκαστικά επιστρεφόμενων εμφάνισε μικρή μείωση (7%), και παράλληλα σημειώθηκε μείωση στις εθελούσιες επιστροφές (12%) και αύξηση στις οικειοθελείς (28%). Ως προς τις εθνικότητες των επιστρεφόμενων, 2 στους 3 αναγκαστικά επιστρεφόμενοι και 1 στους 2 οικειοθελώς επιστρεφόμενοι είναι Αλβανοί πολίτες, ενώ 4 στους 5 επιστρεφόμενους μέσω του προγράμματος εθελουσίων επιστροφών του ΔΟΜ είναι πολίτες Γεωργίας.

Ως προς τη διοικητική κράτηση, τα διαβιβασθέντα από την ΕΛ.ΑΣ. στοιχεία για το 2024 εμφανίζουν συνολική μείωση σε σχέση με τα αντίστοιχα του 2023, τόσο στον αριθμό των κρατουμένων σε ΠΡΟΚΕΚΑ όσο και σε Αστυνομικά Τμήματα. Η πτωτική τάση που σημειώνεται τα τελευταία έτη είναι θετική. Ωστόσο, ο αριθμός των κρατουμένων παραμένει υψηλός. Επίσης, ανησυχητικό είναι το ότι η διάρκεια της κράτησης σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνει το 6μηνο, χωρίς απαραίτητα να συνδέεται με εύλογη προοπτική απομάκρυνσης.

Πηγή: synigoros.gr