Τι είναι η «πράξη αναλογισμού»;

Πολλοί έχουμε έλθει σε επαφή με τις λέξεις "πράξη αναλογισμού και προσκύρωσης" κτλ.

Τι είναι όμως; Τι σχέση έχει με την εισφορά σε γη και χρήμα;

Η πράξη αναλογισμού αποζημίωσης είναι εργαλείο πολεοδομικού σχεδιασμού, με βάση παλιά νομοθεσία. Καθορίζει τις ιδιοκτησίες, οι κύριοι των οποίων είναι δικαιούχοι και υπόχρεοι αποζημίωσης των κοινοχρήστων χώρων, καθώς και το ποσοστό που καθεμία ιδιοκτησία βαρύνεται.

Αυτοί μαζί με τον οικείο Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο οποίος είναι υπόχρεος για την έκταση που υπερβαίνει το ήμισυ του εμβαδού του βαρυνόμενου ακινήτου και για τα επικείμενα των ρυμοτομούμενων ακινήτων, είναι οι “ενδιαφερόμενοι" με την έννοια του άρθρου 14 παρ. 1 ΚΑΑΑ για τον καθορισμό της αποζημίωσης.

Επομένως, σε περίπτωση αναγκαστικής απαλλοτρίωσης για την εφαρμογή του σχεδίου πόλεως υπόχρεοι για την καταβολή της αποζημίωσης είναι ο Δήμος ή η Κοινότητα και οι ωφελούμενοι παρόδιοι ιδιοκτήτες και οι διάδικοι στη δίκη της ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης προσδιορίζονται έμμεσα από τη διοικητική Πράξη τακτοποίησης ή αναλογισμού αποζημίωσης.

Εξάλλου, με την Πράξη τακτοποίησης και αναλογισμού αποζημίωσης λόγω ρυμοτομίας δεν ενεργείται ατομικώς αναγνώριση δικαιούχων ή υποχρέων αποζημίωσης, αλλά προσδιορίζεται βάσει τεχνικών στοιχείων η αναλογία της συμμετοχής καθεμίας ιδιοκτησίας στην καταβλητέα αποζημίωση, η δε περαιτέρω, σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, αναγνώριση των δικαιούχων και υποχρέων αποζημίωσης ανήκει στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων. Επομένως, ζητήματα ιδιωτικού δικαίου, όπως ζητήματα που ανάγονται στην κυριότητα των απαλλοτριουμένων ακινήτων και των παρόδιων ιδιοκτησιών, δεν συνιστούν λόγο προσβολής της Πράξης τακτοποίησης και αναλογισμού αποζημίωσης (ΣτΕ 919/2017, ΣτΕ 3578/2014, δημοσ. ΤΝΠ ‘ΝΟΜΟΣ’).

Πράξη αναλογισμού εκτίθεται για ορισμένο χρόνο στα γραφεία της υπηρεσίας που τη συνέταξε, ενώ οι ενδιαφερόμενοι ειδοποιούνται με πρόσκληση για να λάβουν γνώση αυτής. Οι ενιστάμενοι κατά της Πράξης μπορούν να υποβάλουν, μέσα σε οριζόμενη κάθε φορά ανατρεπτική προθεσμία, τις ενστάσεις τους στον οικείο νομάρχη, ο οποίος αποφασίζει αμετάκλητα επί της Πράξης και των τυχόν ενστάσεων που υποβλήθηκαν κατ' αυτής, είτε επικυρώνοντας είτε ακυρώνοντας την Πράξη. Η οριστική Απόφαση κύρωσης της Πράξης κοινοποιείται στην αρμόδια υπηρεσία, η οποία μέσα σε δέκα ημέρες από την κοινοποίηση προσκαλεί τους ενδιαφερομένους να λάβουν γνώση της Απόφασης και αντίγραφο αυτής, ώστε όσοι προβάλλουν δικαίωμα κυριότητας επί των απαλλοτριωτέων ακινήτων να προσφύγουν στο αρμόδιο δικαστήριο και να ζητήσουν τον καθορισμό της αποζημίωσης, που πρέπει να καταβληθεί με βάση την Πράξη.

Περαιτέρω, από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 69 και 70 του π.δ. 30/1996, 8 του ν. 3200/1955, εντός προθεσμίας τριάντα ημερών, αρχομένης, ενόψει του ότι η Απόφαση του Νομάρχη που επικυρώνει την Πράξη Αναλογισμού δεν δημοσιεύεται, από τη γνώση αυτής, κάθε ενδιαφερόμενος που δικαιολογεί έννομο συμφέρον μπορεί είτε να ασκήσει προσφυγή κατά της Απόφασης αυτής ενώπιον του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας, είτε να ασκήσει προσφυγή απευθείας ενώπιον του αρμόδιου κατά περίπτωση Υπουργού. Κατά της εκδοθείσας επί της προσφυγής Απόφασης του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας μπορεί να ασκηθεί προσφυγή στον αρμόδιο Υπουργό, για παράβαση νόμου, σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα ημερών και με την τελευταία αυτή προσφυγή συμπροσβάλλεται και η κυρωτική Απόφαση του Νομάρχη. Με τις ανωτέρω διατάξεις του άρθρου θεσπίζεται ειδική διοικητική διαδικασία για τον έλεγχο, από άποψη νομιμότητας και μόνον, όλων των νομαρχιακών αποφάσεων και επομένως και αυτής που κυρώνει την Πράξη αναλογισμού, κατόπιν άσκησης προσφυγής (όχι ενδικοφανούς) από τον διοικούμενο, καταρχάς στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας ή στον κατά περίπτωση αρμόδιο Υπουργό και, στη συνέχεια, στον αρμόδιο Υπουργό κατά της Πράξης του Γενικού Γραμματέα. Μπορεί όμως ο διοικούμενος ν' ασκήσει, κατ' άρθρο 46 του π.δ. 18/1989, αίτηση ακύρωσης ενώπιον του ΣτΕ κατά της νομαρχιακής Απόφασης, η 60νθήμερη προθεσμία προς άσκηση της οποίας, αρχόμενη ωσαύτως, αν η προσβαλλόμενη Απόφαση δεν δημοσιεύεται, από τη γνώση της, διακόπτεται εάν ασκηθούν οι ως άνω Πράξεις της διοικητικής διαδικασίας προσβολής της κατά την παρ. 2 του ίδιου άρθρου 46 του αυτού π.δ. 18/1989 (ΣτΕ 1980/2017, ΑΠ 2584/2016, δημοσ. ΤΝΠ ‘ΝΟΜΟΣ’). Συνάγεται, επομένως, από τα όσα παρατίθενται ότι η Απόφαση του Νομάρχη που κύρωσε την Πράξη αναλογισμού του πολεοδομικού γραφείου καθίσταται αμετάκλητη είτε μετά την πάροδο άπρακτης της προθεσμίας των τριάντα (30) ημερών από την κοινοποίηση ή τη γνώση της κυρωτικής Απόφασης του Νομάρχη από τον ενδιαφερόμενο, είτε με την απόρριψη της εναντίον της προσφυγής που άσκησε ο τελευταίος από τον Γενικό Γραμματέα ή από τον αρμόδιο Υπουργό, ή την απόρριψη της προσφυγής κατά της Απόφασης του Γενικού Γραμματέα από τον Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και, εφόσον έχει ασκηθεί και αίτηση ακύρωσης ενώπιον του ΣτΕ, μετά την απόρριψη και αυτής (ΑΠ 1218/2011, δημοσ. ΤΝΠ ‘ΝΟΜΟΣ’). Με βάση τα προεκτεθέντα, όταν ο ενδιαφερόμενος ιδιοκτήτης, που δικαιολογεί έννομο συμφέρον, έχει λάβει αποδεδειγμένα γνώση της μη δημοσιευόμενης στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης Απόφασης του Νομάρχη, που επικυρώνει την Πράξη αναλογισμού επί απαλλοτρίωσης, έχει από τον χρόνο αυτόν τις παραπάνω νομικές δυνατότητες για την προσβολή τους, η μη άσκηση των οποίων επιφέρει το αμετάκλητο της κυρωτικής Απόφασης του Νομάρχη. Ήδη, με το άρθρο 94 παρ. 1 του ν. 3852/2010 προστίθενται στις αρμοδιότητες των Δήμων και Κοινοτήτων (άρθρο 75 παρ. I του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων και υπό τον τομέα β' «Περιβάλλον»), ο έλεγχος τοπογραφικών διαγραμμάτων που προορίζονται για σύνταξη πράξεων τακτοποίησης και αναλογισμού ή πράξεων εφαρμογής και η σύνταξη των πράξεων αναλογισμού αποζημίωσης, τακτοποίησης, προσκύρωσης κατά τις διατάξεις του ν.δ. 17.7.1923 συμπεριλαμβανομένων και όλων των προβλεπόμενων διαδικασιών, ενώ από το άρθρο 186 του άνω ν. 3852/2010, όπως αυτό ισχύει μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 30 παρ. 2 β' του ν. 3889/2010 (ΦΕΚΑ’ 182/14-10-2020), προβλέπεται ότι στις αρμοδιότητες των Περιφερειών που αφορούν στους τομείς Έργων - Χωροταξίας - Περιβάλλοντος, ανήκει και η κύρωση ή ακύρωση της Πράξης αναλογισμού αποζημίωσης, τακτοποίησης, προσκύρωσης κατά τις διατάξεις του ν.δ. 17.7.1923 και η κρίση των ενστάσεων που υποβλήθηκαν κατ' αυτών. Τέλος, με τις διατάξεις του άρθρου 227 του ν. 3852/2010, όπως αυτό ίσχυε πριν από την αντικατάστασή του με το άρθρο 118 του ν. 4555/2018 (ΦΕΚ Α’ 133/19-7-2018), ορίζεται ότι: ‘‘1.α. Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσβάλει τις αποφάσεις των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των δήμων, των περιφερειών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών και των συνδέσμων για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη δημοσίευση της Απόφασης ή την ανάρτηση της στο διαδίκτυο ή από την κοινοποίηση της ή αφότου έλαβε γνώση αυτής... 2. Ο Ελεγκτής Νομιμότητας αποφαίνεται επί της προσφυγής μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δύο (2) μηνών από την υποβολή της. Αν παρέλθει η ανωτέρω προθεσμία χωρίς να εκδοθεί Απόφαση θεωρείται ότι η προσφυγή έχει σιωπηρώς απορριφθεί. 3. Η άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση ενδίκων βοηθημάτων ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων», ενώ, από τις διατάξεις του άρθρου 238 του ιδίου νόμου, όπως αυτό ίσχυε πριν από την αντικατάστασή του με το άρθρο 131 του ν. 4555/2018 (ΦΕΚ Α’, 133/19-7-2018), προβλέπεται ότι μέχρι την έναρξη λειτουργίας της αυτοτελούς υπηρεσίας εποπτείας ο έλεγχος νομιμότητας των πράξεων κατά τα άρθρα 225, 226 και 227 ασκείται από τον Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης.