Πνευματικά Δικαιώματα και μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Μία ενδιαφέρουσα απόφαση για το Pinterest

Το παρόν άρθρο πραγματεύεται μία πολύ ενδιαφέρουσα απόφαση του Περιφερειακού Δικαστηρίου του Αμβούργου εκδοθείσα το 2020, αναφορικά με το θέμα της αναπαραγωγής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ειδικότερα μέσω της πλατφόρμας «Pinterest».  

Πιο συγκεκριμένα, το Περιφερειακό Δικαστήριο του Αμβούργου αποφάσισε ότι το « επανακαρφίτσωμα» μιας εικόνας που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα στο Pinterest, μίας πλατφόρμας κοινωνικών μέσων που ειδικεύεται στην κοινή χρήση εικόνων όπου οι χρήστες μπορούν να ανεβάζουν εικόνες και να δημιουργούν προσωπικές συλλογές μέσω «καρφιτσώματος»/αποθήκευσης εικόνων άλλων χρηστών, συνιστά παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων.

Πραγματικά Περιστατικά

Ένας φωτογράφος ανακάλυψε μια από τις φωτογραφίες του να εμφανίζεται και να χρησιμοποιείται για διαφημιστικούς σκοπούς στη σελίδα Pinterest μίας κτηματομεσιτικής εταιρείας χωρίς την άδειά του. Αν και στο παρελθόν είχε χορηγήσει  άδεια χρήσης αυτής της εικόνας στον αρχιτέκτονα του φωτογραφημένου κτιρίου, η άδεια αυτή δεν επεκτάθηκε στη χρήση φωτογραφιών σε πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή σε άλλη χρήση.

Συνεπεία αυτού, ο φωτογράφος μήνυσε την εταιρεία ακινήτων για παραβίαση του αποκλειστικού του δικαιώματος παρουσίασης στο κοινό.

Η εταιρεία απάντησε επιχειρηματολογώντας ότι δεν είχε ανεβάσει την εικόνα στο Pinterest, αλλά προέβη μόνο σε αναδημοσίευση/καρφίτσωμα στη σελίδα της. 

Επιπλέον, η κτηματομεσιτική εταιρία αμφισβήτησε το αρχικό ανέβασμα της φωτογραφίας, επικαλούμενη τους Όρους Χρήσης του Pinterest. Οι Όροι Χρήσης αναγράφουν ότι οι χρήστες μπορούν να ανεβάζουν φωτογραφίες μόνο όταν είναι οι μόνοι και αποκλειστικοί κάτοχοι ή έχουν όλα τα δικαιώματα και τις άδειες που απαιτούνται για τη δημοσίευση του περιεχομένου στο Pinterest.

Κρίση του Δικαστηρίου 

Το Περιφερειακό Δικαστήριο του Αμβούργου έκρινε ότι, στην παρούσα υπόθεση, το «επανακαρφίτσωμα» της εικόνας παραβιάζει το δικαίωμα του δημιουργού για παρουσίαση στο κοινό σύμφωνα με την παράγραφο 19a του Urheberrechtsgesetz. Το δικαστήριο αξιολόγησε, επιπροσθέτως, την υπόθεση σε σχέση με προηγούμενες αποφάσεις του ΔΕΕ, και ιδιαίτερα της GS Media και της Renckhoff. Στην τελευταία, αυτή υπόθεση το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) εξέδωσε απόφαση ερμηνεύοντας την έννοια της «ανακοίνωσης στο κοινό» στο πλαίσιο της οδηγίας της ΕΕ για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων (ορ. υποσ. 2). Το Δικαστήριο έκρινε ότι η μη εξουσιοδοτημένη αναδημοσίευση φωτογραφιών συνιστά παρουσίαση στο κοινό και ως εκ τούτου παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων.

Ειδικότερα, τον Μάρτιο του 2009, ένα σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη Γερμανία δημοσίευσε την παρουσίαση ενός μαθητή στον ιστότοπό του, η οποία περιλάμβανε μια φωτογραφία που κατέβασε από μια διαδικτυακή πύλη ταξιδιών.

Αν και ο μαθητής συμπεριέλαβε μια αναφορά στην ταξιδιωτική πύλη, ο φωτογράφος μήνυσε την πόλη όπου βρίσκεται το σχολείο για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων [Ομόσπονδο Κράτος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας]. Το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Δικαστήριο παρέπεμψε την υπόθεση στο ΔΕΕ ζητώντας διευκρινίσεις σχετικά με την έννοια της «παρουσίασης στο κοινό» Το ΔΕΕ έκρινε ότι η ανάρτηση της φωτογραφίας στον ιστότοπο του σχολείου καθιστούσε κοινωνό του έργου ένα διαφορετικό κοινό από το κοινό της ταξιδιωτικής πύλης και ότι, ως εκ τούτου,  αποτελούσε παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων του φωτογράφου.
 
Στα πλαίσια αυτά, στην υπόθεση «pinterest» το Περιφερειακό Δικαστήριο του Αμβούργου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, καθώς το «re-pin» επιτρέπει στους χρήστες να προβάλλουν η εικόνα, είναι στην πραγματικότητα μια πράξη επικοινωνίας. Εκτός αυτού, οι δικαστές επιβεβαίωσαν ότι με το «επανακαρφίτσωμα» ένα «νέο κοινό» επιτεύχθηκε, καθώς οι ενέργειες του φωτογράφου επέτρεψαν την πρόσβαση σε όλους τους χρήστες του Pinterest (απροσδιόριστο αριθμό των παραληπτών) στην εικόνα και παρόλο που η εικόνα ήταν προηγουμένως διαθέσιμη στο Pinterest, αυτή ήταν χωρίς την άδεια του φωτογράφου που σημαίνει ότι αυτό το κοινό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως «νέο».

Τέλος, το δικαστήριο ασχολήθηκε με το υποκειμενικό στοιχείο και διαπίστωσε ότι ο εναγόμενος, ως οντότητα που λειτουργεί για κέρδος, θα έπρεπε να έχει πραγματοποιήσει τους απαραίτητους ελέγχους για να διαπιστώσει εάν η υπερσύνδεση οδήγησε σε εικόνα που δημοσιεύτηκε νόμιμα ή παράνομα. Ο εναγόμενος παρέλειψε να επιδείξει επαρκείς ενέργειες από την επιχείρηση για να εξακριβώσει τη νομιμότητα της «εκ νέου καρφιτσωμένης» εικόνας.  

Ως εκ τούτου, η εταιρεία ακινήτων κρίθηκε υπεύθυνη για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων μέσω «εκ νέου καρφιτσώματος» παράνομα μεταφορτωμένης εικόνας.