Αγωγή κυρίου διαμερίσματος σε πολυκατοικία με αίτημα να παύσει ο κύριος άλλου διαμερίσματος να το χρησιμοποιεί ως τουριστικό κατάλυμα (Δικαστήριο ΕΕ)
Αποκλειστική διεθνής δικαιοδοσία σε υποθέσεις εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί ακινήτων - Ειδική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας σε διαφορές εκ συμβάσεως
Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος
Με τη δημοσιευθείσα στις 11-11-2020 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αποφάνθηκε ότι αγωγή με την οποία ο κύριος οριζοντίου ιδιοκτησίας επιδιώκει να απαγορευθεί σε άλλον κύριο οριζοντίου ιδιοκτησίας επί του ιδίου ακινήτου να μεταβάλει, μονομερώς και χωρίς τη συναίνεση των υπολοίπων κυρίων οριζοντίων ιδιοκτησιών, τη χρήση του αντικειμένου της οριζοντίου ιδιοκτησίας του, όπως αυτή προβλέπεται από την πράξη συστάσεως οριζοντίου ιδιοκτησίας, πρέπει να θεωρηθεί ότι συνιστά αγωγή σχετικά με «υποθέσεις εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί ακινήτων», κατά την έννοια του άρθρου 24, σημείο 1, του κανονισμού (ΕΕ) 1215/2012, υπό την προϋπόθεση ότι η χρήση αυτή μπορεί να αντιταχθεί όχι μόνον έναντι των κυρίων οριζοντίων ιδιοκτησιών επί του εν λόγω ακινήτου, αλλά και έναντι πάντων.
Επιπλέον, το ΔΕΕ επισημαίνει ότι σε περίπτωση κατά την οποία η προβλεπόμενη στην πράξη συστάσεως οριζοντίου ιδιοκτησίας χρήση αντικειμένου επί του οποίου έχει συσταθεί οριζόντιος ιδιοκτησία δεν μπορεί να αντιταχθεί έναντι πάντων, αγωγή με την οποία ο κύριος οριζοντίου ιδιοκτησίας επιδιώκει να απαγορευθεί σε άλλον κύριο οριζοντίου ιδιοκτησίας επί του ιδίου ακινήτου να μεταβάλει, μονομερώς και χωρίς τη συναίνεση των λοιπών κυρίων οριζοντίων ιδιοκτησιών, τη χρήση αυτή πρέπει να θεωρηθεί ότι συνιστά αγωγή που αφορά «διαφορά εκ συμβάσεως», κατά την έννοια του άρθρου 7, σημείο 1, στοιχείο αʹ, του κανονισμού (ΕΕ) 1215/2012 [κανονισμός για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, γνωστός και ως «κανονισμός Βρυξέλλες 1α»].
Ιστορικό της υπόθεσης
Η Ellmes Property Services είναι εταιρία με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο. Η εταιρία αυτή και ο SP είναι κύριοι οριζοντίων ιδιοκτησιών σε πολυκατοικία κείμενη στο Zell am See (Αυστρία).
Η εν λόγω εταιρία είναι ιδιοκτήτρια διαμερίσματος στο ακίνητο αυτό, που προοριζόταν για κατοικία. Χρησιμοποιεί το διαμέρισμα για τουριστικούς σκοπούς, εκμισθώνοντάς το τακτικά σε παραθεριστές.
Με αγωγή παραλείψεως η οποία ασκήθηκε ενώπιον του Bezirksgericht Zell am See (ειρηνοδικείου του Zell am See, Αυστρία), ο SP ζήτησε την παύση της εν λόγω «χρήσεως ως τουριστικού καταλύματος», εκ του λόγου ότι είναι αντίθετη προς τη χρήση για την οποία προορίζεται το εν λόγω ακίνητο και μονομερής, ελλείψει συναινέσεως των λοιπών κυρίων οριζοντίων ιδιοκτησιών, με αποτέλεσμα να προσβάλλεται το δικαίωμά του οριζόντιας ιδιοκτησίας. Όσον αφορά τη διεθνή δικαιοδοσία του δικαστηρίου αυτού, ο SP επικαλέστηκε την αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία που προβλέπει το άρθρο 24, σημείο 1, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού (ΕΕ)1215/2012.
Η Ellmes Property Services πρότεινε ένσταση ελλείψεως κατά τόπον αρμοδιότητας και διεθνούς δικαιοδοσίας.
Το Bezirksgericht Zell am See (ειρηνοδικείο του Zell am See), με διάταξη της 5ης Νοεμβρίου 2018, έκρινε ότι δεν είχε διεθνή δικαιοδοσία, με το σκεπτικό ότι η διαφορά της οποίας είχε επιληφθεί αφορούσε σύμβαση χρήσεως του ιδιωτικού δικαίου μεταξύ των οικείων συνιδιοκτητών και δεν επηρέαζε άμεσα τη νομική τους κατάσταση από πλευράς εμπραγμάτου δικαίου.
Κατόπιν εφέσεως που άσκησε o SP κατά της διατάξεως αυτής, το Landesgericht Salzburg (περιφερειακό δικαστήριο του Salzburg, Αυστρία), με διάταξη της 30ής Ιανουαρίου 2019, μεταρρύθμισε την πρωτόδικη διάταξη, απορρίπτοντας την ένσταση ελλείψεως διεθνούς δικαιοδοσίας που είχε προτείνει η Ellmes Property Services. Κατά το δικαστήριο αυτό, η χρήση ενός αντικειμένου οριζοντίου ιδιοκτησίας στηρίζεται σε ιδιωτικού δικαίου συμφωνία των κυρίων οριζοντίων ιδιοκτησιών, η οποία περιβάλλεται κατά κανόνα τη μορφή της πράξεως συστάσεως οριζοντίου ιδιοκτησίας, ο δε καθορισμός συγκεκριμένης χρήσεως σε σχέση με το αντικείμενο αυτό καθώς και η τήρηση της ούτως ορισθείσας χρήσεως αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των εμπραγμάτων δικαιωμάτων των κυρίων οριζοντίων ιδιοκτησιών τα οποία τυγχάνουν απόλυτης προστασίας.
Η Ellmes Property Services άσκησε αναίρεση κατά της κατ’ έφεσην εκδοθείσας διατάξεως ενώπιον του Oberster Gerichtshof (Ανωτάτου Δικαστηρίου, Αυστρία).
Κατά το δικαστήριο αυτό, τίθεται ζήτημα εφαρμογής της αποκλειστικής διεθνούς δικαιοδοσίας που προβλέπεται στο άρθρο 24, σημείο 1, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού (ΕΕ) 1215/2012 και, επικουρικώς, της ειδικής δικαιοδοσίας που προβλέπεται στο άρθρο 7, σημείο 1, στοιχείο αʹ, του ίδιου κανονισμού.
Συναφώς, το εν λόγω δικαστήριο επισήμανε ότι, κατά τη νομολογία των αυστριακών δικαστηρίων, κάθε κύριος οριζοντίου ιδιοκτησίας μπορεί να ασκήσει αγωγή με αίτημα την παράλειψη ή την παύση κατά παντός ετέρου κυρίου οριζοντίου ιδιοκτησίας, ο οποίος, μονομερώς, χωρίς τη συναίνεση όλων των υπολοίπων κυρίων οριζοντίων ιδιοκτησιών ή χωρίς δικαστική απόφαση με ισχύ δεδικασμένου που να αντικαθιστά μια τέτοια συναίνεση, επιφέρει μεταβολές στο αντικείμενο της οριζοντίου ιδιοκτησίας του, συμπεριλαμβανομένων των μεταβολών της χρήσεώς του. Το αιτούν δικαστήριο επισήμανε επίσης ότι η αγωγή αυτή δεν αφορά τα σχετικά με τη διαχείριση ζητήματα για τα οποία το σύνολο των συνιδιοκτητών έχει νομική προσωπικότητα και ότι η χρήση οριζοντίου ιδιοκτησίας ως κατοικίας ή ως επαγγελματικού χώρου στηρίζεται στην ιδιωτικού δικαίου συμφωνία μεταξύ όλων των κυρίων οριζοντίων ιδιοκτησιών, η οποία κατά κανόνα καθορίζεται στην πράξη συστάσεως οριζοντίου ιδιοκτησίας. Διευκρίνισε ότι η τουριστική χρήση μιας οριζοντίου ιδιοκτησίας που προορίζεται για κατοικία συνιστά μεταβολή της χρήσεως του αντικειμένου αυτού. Πρόσθεσε ότι η χρήση για την οποία προορίζεται μια οριζόντια ιδιοκτησία και η σύμφωνη προς τον καθορισθέντα προορισμό χρήση αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του δικαιώματος του κυρίου οριζοντίου ιδιοκτησίας, το οποίο τυγχάνει απόλυτης προστασίας.
Στο πλαίσιο αυτό, το ίδιο δικαστήριο επισήμανε ότι, κατά το αυστριακό δίκαιο, η ιδιοκτησία κατ’ ορόφους, ως δικαίωμα του κυρίου οριζοντίου ιδιοκτησίας να έχει την αποκλειστική χρήση ενός αντικειμένου επί του οποίου έχει συσταθεί οριζόντια ιδιοκτησία, συνιστά εμπράγματο δικαίωμα το οποίο προστατεύεται από τις προσβολές τρίτων και από προσβολές των λοιπών κυρίων οριζοντίων ιδιοκτησιών. Επισήμανε ακόμα ότι, στο αυστριακό δίκαιο, οι κύριοι οριζοντίων ιδιοκτησιών συνδέονται μεταξύ τους με μια συμβατική σχέση την οποία ελευθέρως συνήψαν με την πράξη συστάσεως οριζοντίου ιδιοκτησίας.
Υπό τις συνθήκες αυτές, το Oberster Gerichtshof (Ανώτατο Δικαστήριο) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο ορισμένα προδικαστικά ερωτήματα σχετικά με την ερμηνεία του άρθρου 24, σημείο 1, και του άρθρου 7, σημείο 1, στοιχείο αʹ, του κανονισμού (ΕΕ) 1215/2012.
Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο έκρινε, μεταξύ άλλων, ότι το άρθρο 24, σημείο 1, του κανονισμού (ΕΕ) 1215/2012 έχει την έννοια ότι αγωγή με την οποία ο κύριος οριζοντίου ιδιοκτησίας επιδιώκει να απαγορευθεί σε άλλον κύριο οριζοντίου ιδιοκτησίας επί του ιδίου ακινήτου να μεταβάλει, μονομερώς και χωρίς τη συναίνεση των υπολοίπων κυρίων οριζοντίων ιδιοκτησιών, τη χρήση του αντικειμένου της οριζοντίου ιδιοκτησίας του, όπως αυτή προβλέπεται από την πράξη συστάσεως οριζοντίου ιδιοκτησίας, πρέπει να θεωρηθεί ότι συνιστά αγωγή σχετικά με «υποθέσεις εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί ακινήτων», κατά την έννοια της ως άνω διατάξεως, υπό την προϋπόθεση ότι η χρήση αυτή μπορεί να αντιταχθεί όχι μόνον έναντι των κυρίων οριζοντίων ιδιοκτησιών επί του εν λόγω ακινήτου, αλλά και έναντι πάντων, στοιχείο που εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει.
Επιπλέον, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι το άρθρο 7, σημείο 1, στοιχείο αʹ, του κανονισμού (ΕΕ) 1215/2012 έχει την έννοια ότι, σε περίπτωση κατά την οποία η προβλεπόμενη στην πράξη συστάσεως οριζοντίου ιδιοκτησίας χρήση αντικειμένου επί του οποίου έχει συσταθεί οριζόντιος ιδιοκτησία δεν μπορεί να αντιταχθεί έναντι πάντων, αγωγή με την οποία ο κύριος οριζοντίου ιδιοκτησίας επιδιώκει να απαγορευθεί σε άλλον κύριο οριζοντίου ιδιοκτησίας επί του ιδίου ακινήτου να μεταβάλει, μονομερώς και χωρίς τη συναίνεση των λοιπών κυρίων οριζοντίων ιδιοκτησιών, τη χρήση αυτή πρέπει να θεωρηθεί ότι συνιστά αγωγή που αφορά «διαφορά εκ συμβάσεως», κατά την έννοια της ως άνω διατάξεως.
Υπό την επιφύλαξη επαληθεύσεως από το αιτούν δικαστήριο, ο τόπος εκπληρώσεως της παροχής που αποτελεί τη βάση της αγωγής είναι ο τόπος όπου κείται η εν λόγω οριζόντιος ιδιοκτησία.
Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.
Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA