Αντισυνταγματικές οι διατάξεις του Ν. 4472/2017 περί νέου ειδικού μισθολογίου των ιατρών του Ε.Σ.Υ. (ΣτΕ Ολ 1408/2022)

Αντισυνταγματικές κρίθηκαν από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας  οι διατάξεις του Ν. 4472/2017, με τις οποίες καθορίστηκε νέο ειδικό μισθολόγιο των ιατρών του Ε.Σ.Υ. (ΣτΕ Ολ 1408/2022).

Με την απόφαση αυτή, η οποία εκδόθηκε στο πλαίσιο πιλοτικής δίκης, επί  προσφυγής ιατρών του Ε.Σ.Υ. κατά μισθοδοτικών τους καταστάσεων, κρίθηκε ότι οι διατάξεις των άρθρων 138-140 του Ν. 4472/2017, με τις οποίες, στο πλαίσιο θεσμοθετήσεως εξ υπαρχής νέου ειδικού μισθολογίου των ιατρών του Ε.Σ.Υ., καθορίστηκαν ο βασικός μισθός, τα επιδόματα και τα ωρομίσθια εφημεριών τους, αντίκεινται στην απορρέουσα από το άρθρο 21 παρ. 3 του Συντάγματος αρχή της ιδιαίτερης μισθολογικής μεταχείρισης των ιατρών του Ε.Σ.Υ., καθώς και προς την αρχή της αναλογικότητας και της ισότητας στα δημόσια βάρη.  

Το δικαστήριο επεσήμανε, αρχικά, ότι ναι μεν ο νομοθέτης έχει διακριτική ευχέρεια για την εισαγωγή νέων ρυθμίσεων και ευρύ περιθώριο εκτιμήσεως για τη διαμόρφωση των αποδοχών των ιατρών του Ε.Σ.Υ., πλην τα δικαστήρια δύνανται και οφείλουν, χωρίς να υπεισέλθουν στην έρευνα της σκοπιμότητας των επιλογών του, να ερευνήσουν το αμιγώς νομικό ζήτημα, αν ελήφθη υπόψιν η υποχρέωση για ιδιαίτερη μισθολογική μεταχείριση των ιατρών αυτών, η οποία απορρέει εμμέσως από το άρθρο 21 παρ. 3 του Συντάγματος, καθώς και η συνταγματική αρχή της ισότητας υπό την δεύτερη όψη της, δηλαδή της υποχρεώσεως του νομοθέτη να μεταχειρίζεται κατά διαφορετικό τρόπο τις καταστάσεις που δεν είναι όμοιες μεταξύ τους.

Η τεκμηρίωση αυτή θα έπρεπε, κατά την κρίση του δικαστηρίου, να αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην εξέλιξη των οικονομικών εν γένει συνθηκών και του γενικού κόστους διαβίωσης, στην ανάγκη διαφύλαξης του κύρους του δημοσίου λειτουργήματος των ιατρών του Ε.Σ.Υ, λαμβάνοντας υπόψιν τις ειδικές συνθήκες άσκησης του εν λόγω λειτουργήματος, τον μεγαλύτερο χρόνο γενικής εκπαίδευσης των ιατρών σε σχέση με άλλους επιστήμονες, την πολυετή μεταπανεπιστημιακή μετεκπαίδευσή τους για ειδίκευση αλλά και την ανάγκη για διαρκή εκπαίδευση στην επιστήμη τους, καθώς και το γεγονός ότι, εν όψει των ανωτέρω, αυτοί εισέρχονται στη δημόσια υπηρεσία σε μεγαλύτερη ηλικία σε σχέση με τους λοιπούς υπαλλήλους και λειτουργούς. Επιπλέον, έπρεπε να ληφθούν υπόψη και οι δυσμενείς επιπτώσεις επί της λειτουργίας του Ε.Σ.Υ., της ποιότητας των παρεχομένων από το Κράτος υπηρεσιών υγείας και του επιπέδου της ιατρικής στη χώρα, η διαρροή έμπειρων επιστημόνων στο εξωτερικό,  η οποία συνέτεινε στην υποστελέχωση των νοσοκομείων, αναδειχθείσα, άλλωστε,  μεταγενέστερα, με τον πλέον έντονο τρόπο, ιδίως στην περίοδο της πανδημίας του COVID-19.

Ωστόσο, το δικαστήριο έκρινε ότι δεν προκύπτει ότι, κατά τον επαναπροσδιορισμό των αποδοχών του μισθολογίου των ιατρών του Ε.Σ.Υ. με τις κρίσιμες διατάξεις, ελήφθησαν υπόψη και εκτιμήθηκαν ειδικώς, πέραν του καθαρώς αριθμητικού και, ως εκ τούτου, προδήλως απροσφόρου κριτηρίου της δημιουργίας ενός δημοσιονομικά ουδετέρου μισθολογίου, οι επιπτώσεις από τον, κατά τα ανωτέρω, επαναπροσδιορισμό των αποδοχών των ιατρών στη λειτουργία του Ε.Σ.Υ., ούτε αν οι επιπτώσεις στη λειτουργία του Ε.Σ.Υ. είναι μικρότερες ή μεγαλύτερες από το επιδιωκόμενο όφελος, ούτε αν θα μπορούσαν να αναζητηθούν άλλα μέτρα, πέραν της δημιουργίας ενός δημοσιονομικώς ουδετέρου ειδικού μισθολογίου, έχοντα ως στόχο την επίτευξη του επιδιωκομένου πρωτογενούς πλεονάσματος, με μικρότερη επιβάρυνση για το ιατρικό προσωπικό.

Επίσης δεν εξετάσθηκε αν οι αποδοχές των ιατρών του Ε.Σ.Υ. παραμένουν, και μετά τον ως άνω επαναπροσδιορισμό τους, επαρκείς για την αντιμετώπιση του κόστους αξιοπρεπούς διαβίωσής τους και ανάλογες της αποστολής τους.

Περαιτέρω, με τα δεδομένα που ίσχυαν κατά το χρόνο δημοσίευσης του Ν. 4472/2017, ο επαναπροσδιορισμός των αποδοχών των ιατρών του Ε.Σ.Υ., λαμβανόμενος αθροιστικώς με την πλήρη κατάργηση των επιδομάτων εορτών και αδείας,  καθώς και με τις προηγηθείσες μειώσεις του εισοδήματος των προσφευγόντων ιατρών με παράπλευρα νομοθετήματα της προηγηθείσας περιόδου της κρίσης, έχει ως αποτέλεσμα την υπέρβαση του ορίου που θέτουν οι συνταγματικές αρχές της αναλογικότητας και της ισότητας στα δημόσια βάρη.

Κρίθηκε δε κατά πλειοψηφία ότι οι συνέπειες της αντισυνταγματικότητας των διατάξεων των άρθρων 138-140 του Ν. 4472/2017, μετά στάθμιση του δημοσίου συμφέροντος, θα επέλθουν από τη δημοσίευση της απόφασης.

Δείτε την περίληψη της απόφασης στο adjustice.gr.