Απόφαση - σταθμός του Δικαστηρίου της ΕΕ για τη νομιμότητα του online streaming

Με μία απόφαση σταθμό αναφορικά με τη νομιμότητα του online streaming, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι είναι δυνατό να συνιστά προσβολή του δικαιώματος του δημιουργού η πώληση διατάξεως αναγνώσεως πολυμέσων, η οποία καθιστά δυνατή τη δωρεάν και εύκολη προβολή, σε οθόνη τηλεοράσεως, ταινιών παρανόμως διαθέσιμων στο διαδίκτυο.

Όπως επισημαίνει το Δικαστήριο (Απόφαση c-527/15, Stichting Brein), η προσωρινή αναπαραγωγή, στην εν λόγω διάταξη, έργου προστατευόμενου από το δικαίωμα του δημιουργού και λαμβανόμενου από μετάδοση σε συνεχή ροή (streaming) δεν εξαιρείται του δικαιώματος αναπαραγωγής.

Διαβάστε επίσης: Δωρεάν downloading και streaming για το 88% των Ελλήνων χρηστών

Η υπόθεση αφορά σε προσφυγή του Ολλανδικού Οργανισμού για την καταπολέμηση της πειρατείας, BREIN, κατά του Filmspeler.nl, ενός διαδικτυακού καταστήματος που πωλεί media players, οι οποίες διευκολύνουν το streaming περιεχομένου χωρίς να φιλοξενούν, ωστόσο, περιεχόμενο που παραβιάζει δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

Δείτε μία απλά διατυπωμένη περίληψη του ζητήματος εδώ.

Όπως επισημαίνει το ΔΕΕ, λαμβανομένου υπόψη του περιεχομένου των διαφημίσεων της διατάξεως αναγνώσεως πολυμέσων και του γεγονότος ότι το βασικό ελκυστικό χαρακτηριστικό της έγκειται στα πρόσθετα που περιέχει, το Δικαστήριο εκτιμά ότι ο αγοραστής μιας τέτοιας διατάξεως αποκτά σκοπίμως και εν γνώσει του δωρεάν και άνευ αδείας πρόσβαση σε προστατευόμενα έργα.

Επιπροσθέτως, οι πράξεις προσωρινής αναπαραγωγής, στην επίμαχη διάταξη αναγνώσεως πολυμέσων, προστατευόμενων από το δικαίωμα του δημιουργού έργων αντίκεινται στην κανονική εκμετάλλευση των έργων αυτών και θίγουν αδικαιολογήτως τα έννομα συμφέροντα των δικαιούχων, καθόσον συνεπάγονται συνήθως μείωση των νομίμων συναλλαγών που αφορούν τα συγκεκριμένα προστατευόμενα έργα.

Διαβάστε επίσης: Δικαστήριο ΕΕ: Οι καταστηματάρχες υποχρεούνται να προστατεύουν με κωδικό το δωρεάν Wi-Fi που προσφέρουν

Ιστορικό

Ο J. F. Wullems πωλεί στο διαδίκτυο διάφορα μοντέλα μιας διατάξεως αναγνώσεως πολυμέσων με την ονομασία «filmspeler». Πρόκειται για συσκευή που λειτουργεί ως μέσο συνδέσεως μεταξύ μιας πηγής οπτικών και/ή ηχητικών δεδομένων και μιας οθόνης τηλεοράσεως. O J. F. Wullems εγκατέστησε στη διάταξη αυτή ένα λογισμικό ανοιχτής πηγής που καθιστά δυνατή την ανάγνωση αρχείων σε ένα εύχρηστο περιβάλλον διεπαφής μέσω ευρετηρίων. Ενσωμάτωσε, επίσης, διαθέσιμα στο διαδίκτυο συμπληρωματικά αρχεία λογισμικού (πρόσθετα ή add-ons), των οποίων η λειτουργία συνίσταται στη λήψη του επιθυμητού περιεχομένου από ιστοτόπους μεταδόσεως σε συνεχή ροή και στην εκκίνηση προβολής τους με ένα απλό κλικ στη συνδεδεμένη με οθόνη τηλεοράσεως διάταξη αναγνώσεως πολυμέσων. Ορισμένοι από τους ιστοτόπους αυτούς παρέχουν πρόσβαση σε ψηφιακά δεδομένα με την άδεια των δικαιούχων τους, ενώ άλλοι παρέχουν πρόσβαση σε τέτοιου είδους δεδομένα χωρίς την άδεια των δικαιούχων τους. Η διάταξη αναγνώσεως πολυμέσων διαφημίζεται ως παρέχουσα, μεταξύ άλλων, τη δυνατότητα δωρεάν και εύκολης προβολής σε οθόνη τηλεοράσεως του οπτικοακουστικού υλικού που βρίσκεται διαθέσιμο στο διαδίκτυο χωρίς την άδεια των δικαιούχων.

Το Stichting Brein, ολλανδικό ίδρυμα για την προάσπιση των συμφερόντων των δημιουργών, ζητεί από το Rechtbank Midden-Nederland (πρωτοβάθμιο δικαστήριο του Midden-Nederland, Κάτω Χώρες) να υποχρεωθεί ο J. F. Wullems να παύσει την πώληση διατάξεων αναγνώσεως πολυμέσων ή την προσφορά υπερσυνδέσμων που παρέχουν στους χρήστες παράνομη πρόσβαση σε προστατευόμενα έργα. Το Stichting Brein υποστηρίζει ότι, διά της εμπορίας της διατάξεως αναγνώσεως πολυμέσων, ο J. F. Wullems προέβη σε «παρουσίαση στο κοινό», κατά παράβαση της ολλανδικής νομοθεσίας για το δικαίωμα του δημιουργού, η οποία μεταφέρει την οδηγία 2001/29 στην εθνική έννομη τάξη. Το Rechtbank Midden-Nederland αποφάσισε να υποβάλει συναφώς στο Δικαστήριο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως του οπτικοακουστικού υλικού που βρίσκεται διαθέσιμο στο διαδίκτυο χωρίς την άδεια των δικαιούχων.

Διαβάστε επίσης: Νόμιμη η αποθήκευση προσωπικών δεδομένων των επισκεπτών σε ιστοσελίδες σύμφωνα με το Δικαστήριο της ΕΕ

Το Stichting Brein, ολλανδικό ίδρυμα για την προάσπιση των συμφερόντων των δημιουργών, ζητεί από το Rechtbank Midden-Nederland (πρωτοβάθμιο δικαστήριο του Midden-Nederland, Κάτω Χώρες) να υποχρεωθεί ο J. F. Wullems να παύσει την πώληση διατάξεων αναγνώσεως πολυμέσων ή την προσφορά υπερσυνδέσμων που παρέχουν στους χρήστες παράνομη πρόσβαση σε προστατευόμενα έργα. Το Stichting Brein υποστηρίζει ότι, διά της εμπορίας της διατάξεως αναγνώσεως πολυμέσων, ο J. F. Wullems προέβη σε «παρουσίαση στο κοινό», κατά παράβαση της ολλανδικής νομοθεσίας για το δικαίωμα του δημιουργού, η οποία μεταφέρει την οδηγία 2001/29 [1] στην εθνική έννομη τάξη. Το Rechtbank Midden-Nederland αποφάσισε να υποβάλει συναφώς στο Δικαστήριο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως.

Απόφαση

Με τη σημερινή απόφασή του, το Δικαστήριο επιβεβαιώνει ότι η πώληση διατάξεως αναγνώσεως πολυμέσων, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, συνιστά «παρουσίαση στο κοινό», κατά την έννοια της οδηγίας.

Το Δικαστήριο υπενθυμίζει συναφώς τη νομολογία του, κατά την οποία η οδηγία έχει ως βασικό σκοπό την καθιέρωση υψηλού επιπέδου προστασίας των δημιουργών. Η έννοια της «παρουσιάσεως στο κοινό» πρέπει να ερμηνεύεται διασταλτικώς. Εξάλλου, το Δικαστήριο έχει αποφανθεί ότι η παροχή σε ορισμένο ιστότοπο ενεργοποιούμενων κατ’ επιλογή συνδέσμων προς προστατευόμενα έργα, τα οποία έχουν αναρτηθεί χωρίς κανέναν περιορισμό προσβάσεως σε άλλον ιστότοπο, προσφέρει στους χρήστες του πρώτου ιστοτόπου άμεση πρόσβαση στα εν λόγω έργα [1]. Τούτο ισχύει και στην περίπτωση πωλήσεως της επίμαχης διατάξεως αναγνώσεως πολυμέσων.

Κατά τον ίδιο τρόπο, ο J. F. Wullems, έχοντας πλήρη επίγνωση των συνεπειών της συμπεριφοράς του, εγκαθιστά εκ των προτέρων, στη διάταξη αναγνώσεως πολυμέσων, πρόσθετα τα οποία παρέχουν τη δυνατότητα προσβάσεως στα προστατευόμενα έργα και τη δυνατότητα προβολής των έργων αυτών σε οθόνη τηλεοράσεως. Η εν λόγω δραστηριότητα δεν πρέπει να συγχέεται με την παροχή απλώς των υλικών μέσων, για την οποία γίνεται λόγος στην οδηγία. Από τις παρατηρήσεις που υποβλήθηκαν στο Δικαστήριο προκύπτει συναφώς ότι οι ιστότοποι μεταδόσεως σε συνεχή ροή δεν μπορούν να εντοπιστούν εύκολα από το κοινό και, στην πλειονότητά τους, αλλάζουν συχνά.

Το Δικαστήριο επισημαίνει επίσης ότι, κατά το αιτούν δικαστήριο, η διάταξη αναγνώσεως πολυμέσων αγοράστηκε από αρκετά σημαντικό αριθμό προσώπων. Περαιτέρω, η παρουσίαση αφορά το σύνολο των δυνητικών αγοραστών της διατάξεως αυτής που διαθέτουν σύνδεση στο διαδίκτυο. Επομένως, η παρουσίαση αυτή απευθύνεται σε απροσδιόριστο αριθμό δυνητικών αποδεκτών και αφορά σημαντικό αριθμό προσώπων. Εξάλλου, η παροχή της διατάξεως αναγνώσεως πολυμέσων γίνεται με σκοπό το κέρδος, το δε τίμημα αγοράς της καταβάλλεται ιδίως για την άμεση πρόσβαση στα προστατευόμενα έργα, τα οποία είναι διαθέσιμα σε ιστοτόπους μεταδόσεως σε συνεχή ροή χωρίς την άδεια των δικαιούχων τους.

Το Δικαστήριο αποφαίνεται, επίσης, ότι οι πράξεις προσωρινής αναπαραγωγής, στη συγκεκριμένη διάταξη αναγνώσεως πολυμέσων, έργου προστατευόμενου από το δικαίωμα του δημιουργού και λαμβανόμενου μέσω «streaming» από ιστότοπο τρίτου, στον οποίο έχει αναρτηθεί το έργο αυτό χωρίς την άδεια του δικαιούχου του, δεν εξαιρούνται του δικαιώματος αναπαραγωγής.

Κατά την οδηγία [ Άρθρο 5, παράγραφος 1], μια πράξη αναπαραγωγής εξαιρείται του δικαιώματος αναπαραγωγής μόνον εάν πληροί πέντε προϋποθέσεις, ήτοι όταν: (1) η πράξη αυτή είναι προσωρινή· (2) είναι μεταβατική ή παρεπόμενη· (3) αποτελεί αναπόσπαστο και ουσιώδες τμήμα μιας τεχνολογικής μεθόδου· (4) έχει ως αποκλειστικό σκοπό να επιτρέψει την εντός δικτύου μετάδοση μεταξύ τρίτων μέσω διαμεσολαβητή ή τη νόμιμη χρήση ενός έργου ή άλλου προστατευομένου αντικειμένου και (5) η εν λόγω πράξη δεν έχει καμία ανεξάρτητη οικονομική σημασία. Οι προϋποθέσεις αυτές πρέπει να συντρέχουν σωρευτικώς υπό την έννοια ότι, εάν δεν πληρούται έστω και μία εξ αυτών, η πράξη αναπαραγωγής δεν μπορεί να εξαιρεθεί. Περαιτέρω, η εξαίρεση εφαρμόζεται μόνο σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις, οι οποίες δεν αντίκεινται στην κανονική εκμετάλλευση του έργου ή άλλου προστατευομένου αντικειμένου, ούτε θίγουν αδικαιολογήτως τα έννομα συμφέροντα του δικαιούχου.

Εν προκειμένω και λαμβανομένου, ιδίως, υπόψη του περιεχομένου των διαφημίσεων της διατάξεως αναγνώσεως πολυμέσων και του γεγονότος ότι το βασικό ελκυστικό χαρακτηριστικό της έγκειται στα πρόσθετα που περιέχει, το Δικαστήριο εκτιμά ότι ο αγοραστής μιας τέτοιας διατάξεως αποκτά σκοπίμως και εν γνώσει του δωρεάν και άνευ αδείας πρόσβαση σε προστατευόμενα έργα.

Επιπροσθέτως, οι πράξεις προσωρινής αναπαραγωγής, στην επίμαχη διάταξη αναγνώσεως πολυμέσων, προστατευόμενων από το δικαίωμα του δημιουργού έργων αντίκεινται στην κανονική εκμετάλλευση των έργων αυτών και θίγουν αδικαιολογήτως τα έννομα συμφέροντα των δικαιούχων, καθόσον συνεπάγονται συνήθως μείωση των νομίμων συναλλαγών που αφορούν τα συγκεκριμένα προστατευόμενα έργα.

[1] Απόφαση του Δικαστηρίου της 13ης Φεβρουαρίου 2014, Svensson κ.λπ., C-466/12, βλ. επίσης ανακοινωθέν τύπου αριθ. 20/14, διάταξη του δικαστηρίου της 21ης Οκτωβρίου 2014, Best Water International, C-348/13 , απόφαση του Δικαστηρίου της 8ης Σεπτεμβρίου 2016, GS Media, C-160/15, βλ. επίσης ανακοινωθέν τύπου αριθ.  92/16.

Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA