Αποχή από την ποινική δίωξη πλημμελημάτων υπό όρους: Διευκρινίσεις από την Εισαγγελία Αρείου Πάγου

Με εγκύκλιό της η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου παρέχει διευκρινίσεις σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 48§1 (Αποχή από την ποινική δίωξη πλημμελημάτων υπό όρους) και 45§2 (Αποχή από την ποινική δίωξη) του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και ζητά ενημέρωση σχετικά με την εφαρμογή τους από τις εισαγγελίες της χώρας.

Αναλυτικά η εγκύκλιος αναφέρει:

Είναι γνωστό ότι στον ισχύοντα από 1-7-2019 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας οι διατάξεις για την αποχή από την ποινική δίωξη, η οποία συνιστά θεσμό που υπηρετεί την αρχή της σκοπιμότητας, έχουν αναμορφωθεί και εντάχθηκαν σε ξεχωριστό κεφάλαιο (άρθρα 45-50) με στόχο «να αποτελέσουν έναν αποτελεσματικό ιμάντα για την αποσυμφόρηση της δικαστικής ύλης» (βλ. Αιτιολογική Έκθεση Σχ. ΚΠΔ, συνταχθείσα από τον Πρόεδρο της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής Καθηγητή Θεοχάρη Δαλακούρα, ο οποίος υπήρξε και εισηγητής αυτών των διατάξεων, ΙΙΙ.2.Δ).

Ως εναλλακτική διαδικασία πρώιμης διεκπεραίωσης της ποινικής ύλης, μέσω συνεννόησης και συμφιλίωσης των αντίδικων μερών, ξεχωρίζει η ρύθμιση του άρθρου 48§1 ΚΠΔ, με την οποία προβλέπεται η προσωρινή αποχή από την άσκηση της ποινικής δίωξης από τον εισαγγελέα πλημμελειοδικών με διάταξή του (με έγκριση πρωτόδικη) σε πλημμελήματα με απειλούμενη ποινή φυλάκισης έως τριών ετών με ή χωρίς χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας, υπό την προϋπόθεση ότι ο δράστης θα εκπληρώσει εντός σύντομου χρονικού διαστήματος ορισμένους όρους, όπως ουσιώδη προσπάθεια συμφιλίωσης με τον παθόντα, καταβολή ορισμένου χρηματικού ποσού σε φιλανθρωπική οργάνωση ή κοινωφελές ταμείο κλπ.

Η εκπλήρωση των τεθέντων όρων καταλήγει στην οριστική αποχή από την ποινική δίωξη (άρθρο 48§5 ΚΠΔ).

Σημαντική είναι και η διάταξη του άρθρου 45§2 ΚΠΔ, βάσει της οποίας ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών μπορεί με διάταξή του, ύστερα από έγκριση του εισαγγελέα εφετών, να απόσχει οριστικά από την ποινική δίωξη για πλημμελήματα που απειλούνται στο νόμο με ποινή φυλάκισης μέχρι ένα έτος ή χρηματική ποινή ή και τις δύο ποινές ή με παροχή κοινωφελούς εργασίας, εφόσον κρίνει ότι δεν υφίσταται σοβαρό δημόσιο συμφέρον για τη δίωξη και συντρέχουν ειδικές συνθήκες κατά την τέλεση της πράξης (όπως: συντρέχον πταίσμα του θύματος, έλλειψη βούλησής του για δίωξη, μικρές συνέπειες της πράξης) ή συγκεκριμένες ιδιότητες στο πρόσωπο του δράστη (όπως: ασθένεια, γήρας, αναπηρία) ή όταν ο τελευταίος προσπάθησε να αποκαταστήσει άμεσα τη συντελεσθείσα προσβολή.

Η υπερίσχυση της αρχής της σκοπιμότητας είναι εμφανής και σ’ αυτήν την ρύθμιση και δικαιολογείται από την ύπαρξη μειωμένου δημόσιου συμφέροντος λόγω της μικρής βαρύτητας των εγκληματικών προσβολών, σε συνδυασμό με τη συνδρομή των προαναφερθεισών ειδικών συνθηκών της προσβολής ή ιδιοτήτων του δράστη (βλ. Αιτιολ. Έκθ. Σχ. ΚΠΔ, όπ.παρ.).

Ήδη, συμπληρώθηκε τριετία ισχύος του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (Ν. 4620/2019) και καθίσταται αναγκαίο να εκτιμηθεί το εύρος της εφαρμογής και αξιοποίησης από τους εισαγγελικούς λειτουργούς των Εισαγγελιών Πρωτοδικών της χώρας τόσο της διάταξης του άρθρου 48§1, όσο και εκείνης του άρθρου 45§2 ΚΠΔ, ώστε να αξιολογηθεί και η πρακτική χρησιμότητα των νέων ρυθμίσεων στην εξυπηρέτηση των αρχών της οικονομίας της δίκης και της επιτάχυνσης της διαδικασίας (με συνακόλουθο «τίμημα» τη σχετικοποίηση της αρχής της νομιμότητας κατά την κίνηση της ποινικής δίωξης).

Προς τούτο, παρακαλούμε (στο πλαίσιο της άσκησης εποπτείας δυνάμει της υπ’ αριθμ. 13/14-6-2021 Πράξης του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου), μέχρι 20-9-2022, να μας αναφέρετε πόσες Διατάξεις κατ’ άρθρον 48§1 ΚΠΔ και πόσες Διατάξεις κατ’ άρθρον 45§2 ΚΠΔ εκδόθηκαν (συνολικά) από τους εισαγγελικούς λειτουργούς της Εισαγγελίας Πρωτοδικών που διευθύνετε, κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους (από 1-1-2022 μέχρι 30-6-2022).

Σε περίπτωση μηδενικής ή ελάχιστης εφαρμογής αυτών των διατάξεων, παρακαλούμε να μας εκθέσετε τυχόν πρακτικές δυσχέρειες ή άλλους λόγους που απέτρεψαν την αξιοποίηση των εν λόγω ρυθμίσεων του ΚΠΔ.

Εφεξής δε, η αναφορά με το συνολικό αριθμό των εκδοθεισών Διατάξεων κατά τα άρθρα 45§2 και 48§1 ΚΠΔ θα υποβάλλεται από σας περιοδικά ανά έξι μήνες και συγκεκριμένα μέχρι 20 Ιουλίου για το Α' εξάμηνο και μέχρι 20 Ιανουάριου για το Β' εξάμηνο κάθε ημερολογιακού έτους.

Ανεξάρτητα από την προαναφερόμενη υποχρέωσή σας, παρακαλούμε να λάβουν γνώση της παρούσας όλοι οι εισαγγελικοί λειτουργοί της Εισαγγελίας σας και να τη θεωρήσουν ως γενική οδηγία (στο πλαίσιο της εκ των άρθρων 23§1 στοιχ.γ και 28§5 στοιχ.α ΚΟΔΚΔΛ αρμοδιότητάς μας) προς την κατεύθυνση της ενθάρρυνσης εφαρμογής των άρθρων 45§2 και 48§1 ΚΠΔ κατά την άσκηση των καθηκόντων τους σε πλείονες περιπτώσεις (εφόσον, βέβαια, κρίνουν κάθε φορά ότι συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις), ώστε η σκοπούμενη αποσυμφόρηση της δικαστικής ύλης να συμβάλει στην επιτάχυνση και βελτίωση των συνθηκών απονομής της ποινικής δικαιοσύνης στη χώρα.

Δείτε τη σχετική εγκύκλιο στο eisap.gr