Αστική ευθύνη δημοσίου για το θάνατο ανηλίκου μετά από υποχρεωτικό εμβολιασμό του (ΤρΔΕφΑθ 1390/2022)

Χρηματική ικανοποίηση εις βάρος του Ελληνικού Δημοσίου ύψους 200.000 ευρώ για την αποκατάσταση της ισότητας στα δημόσια βάρη, η οποία διαταράχθηκε με την υπέρμετρη βλάβη που υπέστη η υγεία της θυγατέρας της εκκαλούσας-εφεσίβλητης από την αποτυχία για πλήρη ανοσοποίηση της δεύτερης δόσης εμβολίου, η διενέργεια του οποίου προβλέπεται ως υποχρεωτική προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος, επιβλήθηκε με απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών (ΤρΔΕφΑθ 1390/2022).

Σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, ο υποχρεωτικός εμβολιασμός ανηλίκων με το επίμαχο εμβόλιο, κατά τα οικεία επιστημονικά δεδομένα, αποβλέπει στην προστασία της δημόσιας υγείας, ήτοι στην εξυπηρέτηση σκοπού υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος, συνιστάμενου στην προστασία από ανεξέλεγκτη εκδήλωση της νόσου ιλαράς και των επικίνδυνων για τη ζωή επιπλοκών της και παρουσιάζει στατιστικά, εξαιρετικά περιορισμένη πιθανότητα παρενεργειών. Κατά συνέπεια, δεν αντίκειται στο άρθρο 5 παρ.5 του Συντάγματος, αφού αποτελεί θεμιτό περιορισμό του ατομικού δικαιώματος στην υγεία, χάριν προστασίας της δημόσιας υγείας, η οποία αποτελεί ευθεία υποχρέωση του Κράτους με τη λήψη θετικών μέτρων για την προστασία της (άρθρο 21 παρ. 3 Συντάγματος).

Επομένως, κατ' άρθρο 4 παρ.5 του Συντάγματος, στη περίπτωση ζημίας, η οποία προήλθε από νόμιμη πράξη των οργάνων του Δημοσίου, όπως παρενέργειες εμβολιασμού έστω σπάνιες αλλά πιθανές και ενδεχόμενες, η οποία όμως ζημία (ασθένεια, θάνατος) υπερβαίνει τα όρια της θυσίας, στην οποία είναι ανεκτό από την έννομη τάξη να υποβάλλονται οι πολίτες χάριν του δημοσίου συμφέροντος, το Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, για την αποκατάσταση της ισότητας των πολιτών στα δημόσια βάρη.

Εν προκειμένω, το δικαστήριο έκρινε ότι, δεδομένου ότι δεν προέκυψε ότι η θυγατέρα της εκκαλούσας-εφεσίβλητης είχε νοσήσει κατά φυσικό τρόπο από ιλαρά πριν από την πραγματοποίηση της δεύτερης δόσης του τριδύναμου εμβολίου ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς «MMR-II», όταν ο οργανισμός της δεν είχε ανοσοποιηθεί πλήρως αλλά κατά ποσοστό 95% (σύμφωνα με τις σχετικές πληροφορίες του Ε.Ο.Φ., η ανοσοποίηση επιτυγχάνεται κατά ποσοστό 95% με εφάπαξ δόση (κεφάλαιο 5) και, για το λόγο αυτό, συνιστάται δεύτερη δόση του ίδιου εμβολίου ή μονοδύναμου εμβολίου ιλαράς (κεφάλαιο 4.1.), με συνέπεια όταν ο οργανισμός της εκτέθηκε στον ιό της ιλαράς, νόσησε από υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα, ως επιπλοκή του κεντρικού νευρικού συστήματος προερχόμενη από ιλαρά. Η εμφάνιση υποξείας σκληρυντικής πανεγκεφαλίτιδας αποτελεί σπάνια αλλά ενδεχόμενη ανεπιθύμητη παρενέργεια του ανωτέρω εμβολίου, η οποία αναφέρεται ως υπαρκτή, σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες του Ε.Ο.Φ.

Ως εκ τούτου, ο εμβολιασμός της ανήλικης με τη δεύτερη δόση του εμβολίου, κρίθηκε ότι τελούσε σε αιτιώδη συνάφεια με την επελθούσα βλάβη στην υγεία της, εφόσον η αποτυχία του εμβολίου να επιφέρει την πλήρη ανοσοποίηση αυτής έναντι του ιού της ιλαράς επέτρεψε στον ιό να την προσβάλει και να εκδηλώσει τις ζημιογόνες παρενέργειες στο κεντρικό νευρικό της σύστημα.

Η δε βλάβη που επήλθε στην υγεία της ανήλικης είναι υπέρμετρη, αφού προβλέπεται σε ποσοστό μίας περίπτωσης ανά 1.000.000 χορηγηθεισών δόσεων εμβολίων, και ο μη αναστρέψιμος χαρακτήρας της υπερβαίνει τα όρια της θυσίας, στην οποία είναι ανεκτό, από την έννομη τάξη, να υποβάλλονται οι πολίτες χάριν του δημοσίου συμφέροντος.

Επομένως, το Ελληνικό Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, κατ' άρθρο 4 παρ. 5 του Σ., ως χρηματική ικανοποίηση για την αποκατάσταση της ισότητας στα δημόσια βάρη, η οποία διαταράχθηκε με την ως άνω υπέρμετρη βλάβη που υπέστη η υγεία της θυγατέρας της εκκαλούσας-εφεσίβλητης από την αποτυχία, για πλήρη ανοσοποίηση, της δεύτερης δόσης του επίμαχου εμβολίου, η διενέργεια του οποίου προβλέπεται ως υποχρεωτική προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος, κατά την ορθή κρίση της εκκαλούμενης απόφασης.

Το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης της ηθικής βλάβης προσδιορίστηκε στο ποσό των 200.000 ευρώ, νομιμοτόκως από την επίδοση της αγωγής.

Απόσπασμα απόφασης

12. Επειδή, ο υποχρεωτικός εμβολιασμός ανηλίκων με το επίμαχο εμβόλιο, κατά τα οικεία επιστημονικά δεδομένα, αποβλέπει στην προστασία της δημόσιας υγείας, ήτοι στην εξυπηρέτηση σκοπού υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος, συνιστάμενου στην προστασία από ανεξέλεγκτη εκδήλωση της νόσου ιλαράς και των επικίνδυνων για τη ζωή επιπλοκών της και παρουσιάζει στατιστικά, εξαιρετικά περιορισμένη πιθανότητα παρενεργειών. Κατά συνέπεια δεν αντίκειται στο άρθρο 5 παρ.5 του Συντάγματος, αφού αποτελεί θεμιτό περιορισμό του ατομικού δικαιώματος στην υγεία, χάριν προστασίας της δημόσιας υγείας, η οποία αποτελεί ευθεία υποχρέωση του Κράτους με τη λήψη θετικών μέτρων για την προστασία της (αρ.21 παρ. 3 Σ.). Επομένως, κατ' άρθρο 4 παρ.5 του Συντάγματος, στη περίπτωση ζημίας, η οποία προήλθε από νόμιμη πράξη των οργάνων του Δημοσίου, όπως παρενέργειες εμβολιασμού έστω σπάνιες αλλά πιθανές και ενδεχόμενες, η οποία όμως ζημία (ασθένεια, θάνατος) υπερβαίνει τα όρια της θυσίας, στην οποία είναι ανεκτό, από την έννομη τάξη, να υποβάλλονται οι πολίτες χάριν του δημοσίου συμφέροντος, το Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, για την αποκατάσταση της ισότητας των πολιτών στα δημόσια βάρη.

13. Επειδή, στην προκείμενη περίπτωση, εφόσον από κανένα στοιχείο της δικογραφίας δεν προέκυψε ότι η θυγατέρα της εκκαλούσας-εφεσίβλητης είχε νοσήσει κατά φυσικό τρόπο από ιλαρά πριν από την πραγματοποίηση της δεύτερης δόσης του τριδύναμου εμβολίου ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς «MMR-II», όταν ο οργανισμός της δεν είχε ανοσοποιηθεί πλήρως αλλά κατά ποσοστό 95% (σύμφωνα με τις σχετικές πληροφορίες του Ε.Ο.Φ., η ανοσοποίηση επιτυγχάνεται κατά ποσοστό 95% με εφάπαξ δόση (κεφάλαιο 5) και για το λόγο αυτό συνιστάται δεύτερη δόση του ίδιου εμβολίου ή μονοδύναμου εμβολίου ιλαράς (κεφάλαιο 4.1.), με συνέπεια όταν ο οργανισμός της εκτέθηκε στον ιό της ιλαράς, νόσησε από υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα, ως επιπλοκή του κεντρικού νευρικού συστήματος προερχόμενη από ιλαρά (σχ. από 11.6.2006 ενημερωτικό σημείωμα του Νοσοκομείου Παίδων Π.& Α. Κυριακού). Η εμφάνιση υποξείας σκληρυντικής πανεγκεφαλίτιδας αποτελεί σπάνια αλλά ενδεχόμενη ανεπιθύμητη παρενέργεια του ανωτέρω εμβολίου, η οποία αναφέρεται ως υπαρκτή, σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες του Ε.Ο.Φ. Ως εκ τούτου, ο εμβολιασμός της ανήλικης με τη δεύτερη δόση του εμβολίου, τελούσε σε αιτιώδη συνάφεια με την επελθούσα βλάβη στην υγεία της, εφόσον η αποτυχία του εμβολίου να επιφέρει την πλήρη ανοσοποίηση αυτής έναντι του ιού της ιλαράς, όπως προβλέπεται από το επίσημο φύλλο οδηγιών, επέτρεψε στον ιό να την προσβάλει και να εκδηλώσει τις ζημιογόνες παρενέργειες στο κεντρικό νευρικό της σύστημα, όπως ορθά έκρινε το πρωτοβάθμιο δικαστήριο. Εξάλλου, η βλάβη που επήλθε στην υγεία της θυγατέρας της εκκαλούσας-εφεσίβλητης είναι υπέρμετρη, αφού προβλέπεται σε ποσοστό μίας περίπτωσης ανά 1.000.000 χορηγηθεισών δόσεων εμβολίων, ο μη αναστρέψιμος δε χαρακτήρας της υπερβαίνει τα όρια της θυσίας, στην οποία είναι ανεκτό, από την έννομη τάξη, να υποβάλλονται οι πολίτες χάριν του δημοσίου συμφέροντος. Επομένως, το εφεσίβλητο-εκκαλούν Ελληνικό Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, κατ' άρθρο 4 παρ. 5 του Σ., ως χρηματική ικανοποίηση για την αποκατάσταση της ισότητας στα δημόσια βάρη, η οποία διαταράχθηκε με την ως άνω υπέρμετρη βλάβη που υπέστη η υγεία της θυγατέρας της εκκαλούσας-εφεσίβλητης από την αποτυχία, για πλήρη ανοσοποίηση, της δεύτερης δόσης του επίμαχου εμβολίου, η διενέργεια του οποίου προβλέπεται ως υποχρεωτική προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος, κατά την ορθή κρίση της εκκαλούμενης απόφασης.

14. Επειδή, για τον προσδιορισμό του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης του θανόντος διαδίκου εφαρμόζονται τα ίδια κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό του ύψους της αντίστοιχης χρηματικής ικανοποίησης του εν ζωή διαδίκου, χωρίς να αποτελεί παράγοντα μειωτικό του ποσού της χρηματικής ικανοποίησης το όλως συμπτωματικό και άσχετο με τις ιδιαίτερες περιστάσεις κάθε υπόθεσης γεγονός του θανάτου του ενάγοντος πριν από τη συζήτηση της υπόθεσης στον πρώτο βαθμό και της συνεπεία αυτού μεταβίβασης της αξίωσης στον κληρονόμο του (ΣτΕ 579/2020). Το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη: α) την ηλικία της ανήλικης κατά το χρόνο που ασθένησε (11,5 ετών), β) το γεγονός ότι μέχρι τον εμβολιασμό της, στις 30.3.2006, έχαιρε πλήρους υγείας και στη συνέχεια βρέθηκε σε κατάσταση ολικής πνευματικής καθυστέρησης, αδυναμίας επικοινωνίας με το περιβάλλον, ανικανότητα αυτοεξυπηρέτησης, γ) την πλήρη έλλειψη οιασδήποτε μορφής υπαιτιότητας αυτής, δ) τη μη αναστρέψιμη πορεία της εξαιρετικά σπάνιας πάθησης της (1: 1.000.000), ε) τα διαρκώς επιδεινούμενα συμπτώματα που οδήγησαν εντός τετραετίας (23.9.2010) στο θάνατό της, αλλά και στην έντονη ψυχική δοκιμασία που υπέστη από την αδόκητη και ανίατη ασθένειά της, κρίνει ότι η εκκαλούσα-εφεσίβλητη δικαιούται, ως μοναδική κληρονόμος της αποβιώσασας θυγατέρας της, ως χρηματική ικανοποίηση της ηθικής βλάβης αυτής, το ποσό των 200.000 ευρώ, όπως ορθά έκρινε το πρωτοβάθμιο δικαστήριο με την εκκαλούμενη απόφασή του. Το ποσό αυτό οφείλεται νομιμοτόκως, κατ' άρθρο 21 ΚΝΔΔ και αρ. 45 ν.4609/2019, από την επίδοση της αγωγής.

Δείτε ολόκληρη την απόφαση στο dsanet.gr.