Αυτοδίκαιη έκπτωση Προέδρου, Αντιπροέδρου και μελών της Επιτροπής Ανταγωνισμού, κατόπιν της θέσπισης ασυμβιβάστων με τον Ν. 4623/2019 (ΣτΕ Ολ 911-917/2021)
Η επίμαχη ρύθμιση, κατά το μέρος που προβλέπει την εφαρμογή του ασυμβιβάστου και στα υπηρετούντα μέλη της Επιτροπής Ανταγωνισμού, είναι σύμφωνη με το δίκαιο της ΕΕ και το Σύνταγμα
Με την υπ’ αρ. 911/2021 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ απορρίφθηκε αίτηση ακύρωσης κατά των πράξεων του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, με τις οποίες διαπιστώθηκε η αυτοδίκαιη έκπτωση των αιτουσών από τις θέσεις της Προέδρου και Αντιπροέδρου της Επιτροπής Ανταγωνισμού, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρ. 101 παρ. 1 περ. α΄ του Ν. 4623/2019. Με την εν λόγω διάταξη, αντικαταστάθηκε η παρ. 7 του άρ. 12 του Ν. 3959/2011 και θεσπίσθηκαν ορισμένα ασυμβίβαστα για τις ανωτέρω θέσεις.
Ειδικότερα, το δικαστήριο έκρινε πως οι προαναφερόμενες διατάξεις, με τις οποίες διασφαλίζεται ότι τα μέλη της ελληνικής διοικητικής αρχής ανταγωνισμού παρέχουν τα αναγκαία εχέγγυα εκτέλεσης των καθηκόντων τους κατά τρόπο σύμφωνο με την αρχή της αντικειμενικής αμεροληψίας και ανεξάρτητα από πιθανές πολιτικές παρεμβάσεις ή πιέσεις στο έργο τους, θεμιτώς εφαρμόσθηκαν και στα ήδη υπηρετούντα μέλη της Επιτροπής Ανταγωνισμού, με συνέπεια την αυτοδίκαιη έκπτωση από τη θέση τους, απορριπτομένων ως αβασίμων των περί του αντιθέτου λόγων ακύρωσης.
Αναφορικά με τη συμφωνία της ως άνω ρύθμισης με το δίκαιο της ΕΕ, το δικαστήριο έκρινε ότι η ρύθμιση του άρ. 4 της Οδηγίας 2019/1, ερμηνευόμενη υπό το φως της θεμελιώδους αρχής της αντικειμενικής αμεροληψίας, έχει τη σαφή έννοια ότι τα κράτη μέλη υποχρεούνται να διασφαλίζουν ότι τα μέλη της εκάστοτε Εθνικής Αρχής Ανταγωνισμού (ΕΑΑ) παρέχουν, κατά το χρονικό διάστημα άσκησης των καθηκόντων τους, τα κατάλληλα εχέγγυα ανεξαρτησίας και αμεροληψίας. Κανονιστικές ρυθμίσεις που κατατείνουν στην εκπλήρωση της ανωτέρω υποχρέωσης των κρατών μελών επιτρεπτώς θεσπίζονται και τίθενται σε άμεση εφαρμογή, καταλαμβάνοντας και την κατάσταση των ήδη υπηρετούντων μελών, ακριβώς προκειμένου να εξυπηρετηθεί αποτελεσματικά η ανάγκη διασφάλισης της ανεξάρτητης, αμερόληπτης και ορθής λειτουργίας της, σύμφωνα και με το σκοπό της Οδηγίας 2019/1.
Περαιτέρω, έκρινε ότι η διάταξη του άρ. 4 παρ. 3 εδαφ. γ΄ της Οδηγίας 2019/1, σύμφωνα με την οποία οι προϋποθέσεις εκτέλεσης των καθηκόντων των μελών εκάστης ΕΑΑ, η μη τήρηση των οποίων επιτρέπει την παύση τους, πρέπει να ορίζονται εκ των προτέρων στην εθνική νομοθεσία, ερμηνευόμενη υπό το πρίσμα του γενικού σκοπού της Οδηγίας, έχει την έννοια ότι η εκάστοτε εθνική νομοθετική ρύθμιση, όπως η τεθείσα με το άρ. 100 παρ. 1 περίπτ. α του Ν. 4623/2019, μπορεί και, ενδεχομένως, επιβάλλεται, να εφαρμοστεί αμέσως και στους ήδη υπηρετούντες στην ΕΑΑ, καθόσον θεσπίζει θεμιτές προϋποθέσεις εκτέλεσης των καθηκόντων τους.
Αναφορικά με τη συμφωνία της εν λόγω ρύθμισης προς το Σύνταγμα, κρίθηκε πως η διάταξη του άρ. 101Α του Συντάγματος καταλαμβάνει μόνο τις ανεξάρτητες αρχές που ρητά κατοχυρώνονται στο Σύνταγμα και όχι εκείνες που, όπως η Επιτροπή Ανταγωνισμού, δεν προβλέπονται από αυτό.
Περαιτέρω, κρίθηκε ότι δεν συντρέχει περίπτωση παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας, δεδομένου ότι το επίμαχο ασυμβίβαστο θεσπίσθηκε για λόγους δημοσίου συμφέροντος και, κατά την αιτιολογική έκθεση του νόμου, κρίθηκε απαραίτητο το ασυμβίβαστο να καταλάβει και τα ήδη υπηρετούντα μέλη, εξαιρουμένων των μελών υπέρ των οποίων η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής διατύπωσε θετική γνώμη με πλειοψηφία 4/5.
Εν συνεχεία, απορρίπτοντας τον σχετικό ισχυρισμό ότι η εν λόγω ρύθμιση, κατά το μέρος που προβλέπει την εφαρμογή του ασυμβιβάστου και στα υπηρετούντα μέλη της Επιτροπής Ανταγωνισμού, αποτελεί «φωτογραφική ρύθμιση», κρίθηκε ότι θεσπίζει αντικειμενική ρύθμιση, η οποία δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένα μέλη, εξυπηρετεί δε σκοπό δημοσίου συμφέροντος.
Ομοίως, απορρίφθηκε ο προβαλλόμενος λόγος περί παραβίασης της αρχής της ισότητας, κατά το μέρος που προβλήθηκε ότι τα εν λόγω ασυμβίβαστα δεν προβλέπονται για τα μέλη των άλλων, μη συνταγματικά κατοχυρωμένων, ανεξάρτητων αρχών, με την αιτιολογία ότι τα μέλη της Επιτροπής Ανταγωνισμού τελούν υπό διαφορετικές συνθήκες από τα μέλη των λοιπών ανεξάρτητων αρχών, που δεν είναι συνταγματικά κατοχυρωμένες και πως η επίμαχη ρύθμιση, άλλωστε, θεσπίσθηκε στο πλαίσιο εναρμόνισης της εθνικής νομοθεσίας προς την οδηγία 2019/1.
Όμοιες είναι οι κρίσεις του Δικαστηρίου και στις υπ’ αριθμ. 913/2021 και 915/2021 αποφάσεις επί αιτήσεων ακύρωσης δύο μελών (Εισηγητών) της Επιτροπής Ανταγωνισμού κατά των πράξεων του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, με τις οποίες διαπιστώθηκε η αυτοδίκαιη παύση τους από τη θέση του μέλους της Επιτροπής Ανταγωνισμού.
Με τις υπ’ αρ. 912/2021, 914/2021 και 916/2021 αποφάσεις απορρίφθηκαν αιτήσεις ακύρωσης όλων των ανωτέρω αιτούντων κατά των πράξεων, με τις οποίες διορίσθηκαν νέα πρόσωπα στις θέσεις του Προέδρου, του Αντιπροέδρου και τακτικών μελών (Εισηγητών) της Επιτροπής Ανταγωνισμού, ενώ με την υπ’ αρ. 917/2021 απόφαση απορρίφθηκε η ακύρωση της απόφασης της Ολομέλειας της Επιτροπής Ανταγωνισμού, με την οποία αποφασίσθηκε η απαλλαγή της αιτούσας από τα καθήκοντα της Προϊσταμένης Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Επιτροπής Ανταγωνισμού, μετά από τη διαπίστωση της συνδρομής ασυμβιβάστου στο πρόσωπό της.
Δείτε τις περιλήψεις των αποφάσεων εδώ.