Δικαίωμα στη λήθη για δραστηριότητες εταιρείας; Παραπομπή στην Ολομέλεια της Αρχής υπόθεσης σχετικά με αίτημα διαγραφής αποτελεσμάτων αναζήτησης στη Google (ΑΠΔΠΧ 1/2023)

Στην Ολομέλεια της Αρχής Προστασίας Δεδομένων παραπέμφθηκε η εξέταση καταγγελίας για μη ικανοποίηση αιτήματος διαγραφής από τη Google. Σύμφωνα με την καταγγελία, ο καταγγέλλων ζήτησε από τη Google την αφαίρεση 24 συνδέσμων προς ταξινομούμενες ιστοσελίδες, οι οποίες σχετίζονταν με δημοσιεύματα σχετικά με τη δραστηριότητα εταιρείας, της οποίας αυτός είναι εταίρος.

Το αίτημα δεν έγινε δεκτό, καθώς, σύμφωνα με την απάντηση της Google στην Αρχή:

«[…] όλα τα αναφερόμενα στην καταγγελία URLs αφορούν τη δραστηριότητα ... εταιρείας του καταγγέλλοντος και για τον λόγο αυτό, ο καταγγέλλων στερείται εννόμου συμφέροντος. Στην περίπτωση, ωστόσο, εάν ήθελε κριθεί ότι ο καταγγέλλων έχει έννομο συμφέρον για την υποβολή της καταγγελίας, η εταιρεία ισχυρίζεται ότι «Η Google δεν δύναται να αξιολογήσει το εν λόγω αίτημα επί τη βάσει της δυσφήμισης και εν γένει των αδικημάτων κατά της τιμής και υπόληψης […]» και ότι το τυχόν ψευδές, ανακριβές ή δυσφημιστικό των επίμαχων πληροφοριών που επικαλείται ο καταγγέλλων δε θεμελιώνει, σύμφωνα με την απόφαση Costeja την ύπαρξη του δικαιώματος διαγραφής αποτελεσμάτων αναζήτησης, επισημαίνοντας ότι η δυσφήμιση σχετίζεται με τη φήμη ενός προσώπου, ενώ το δικαίωμα στη λήθη σχετίζεται με την ιδιωτικότητά του.»

Περαιτέρω, η εταιρεία κατέληξε ότι: «i) Τα άρθρα που αναφέρονται σε περιγραφή της δραστηριότητας της … εταιρείας είναι ακριβή, δεδομένου ότι ο καταγγέλλων δεν επικαλείται ούτε αποδεικνύει ανακρίβεια αυτών, και επίκαιρα, δεδομένου ότι ασκείται η εν λόγω επαγγελματική δραστηριότητα μέχρι και σήμερα και, συνεπώς, θεμελιώνεται το δικαιολογημένο ενδιαφέρον του κοινού να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες που αναφέρονται στα άρθρα αυτά. Ως εκ τούτου, η διαγραφή των σχετικών συνδέσμων (URLs) είναι μη επιτρεπτή, βάσει των «Κατευθυντήριων Οδηγιών της Ομάδας Εργασίας του Άρθρου 29».

​Οι ισχυρισμοί του καταγγέλλοντος:

Ο καταγγέλλων αντέκρουσε τους ισχυρισμούς αυτούς, προβάλλοντας, μεταξύ άλλων, πως το δικαίωμα στη λήθη δεν σχετίζεται υποχρεωτικώς με πληροφορίες που αμφισβητούνται ως ανακριβείς/αναληθείς, αλλά και με πληροφορίες οι οποίες μπορούν να του προκαλέσουν βλάβη ή τις οποίες το υποκείμενο επιθυμεί να «λησμονηθούν» μετά την παρέλευση ορισμένου χρόνου.

Όπως ειδικότερα ισχυρίστηκε με το υπόμνημά του ενώπιον της Αρχής:

«[…] εφόσον οι επίμαχοι σύνδεσμοι, τη διαγραφή των οποίων έχει ζητήσει, εμφανίζονται με βάση το ονοματεπώνυμό του, ανεξαρτήτως του εάν τα δημοσιεύματα, στα οποία αυτοί παραπέμπουν -αναφέρονται κατά κύριο λόγο στη δραστηριότητα της … εταιρείας, της οποίας είναι εταίρος- αντιστοιχίζονται με τον καταγγέλλοντα ως φυσικό πρόσωπο και δίδουν τη δυνατότητα σχηματισμού ενός, «κατά το μάλλον ή ήττον, λεπτομερούς προφίλ του υποκειμένου των δεδομένων» και ως εκ τούτου, κατ’ ανάλογη εφαρμογή της κρίσεως του ΔΕΕ στην απόφαση Google Spain, η σύνδεσή του, ως φυσικού προσώπου, με συγκεκριμένα δημοσιεύματα συνιστά επεξεργασία προσωπικών δεδομένων κατά την έννοια του ΓΚΠΔ, ο οποίος και εφαρμόζεται πλήρως. […] Αναφορικά με τον ισχυρισμό της εταιρείας ότι ο καταγγέλλων είναι δημόσιο πρόσωπο, ο τελευταίος ισχυρίζεται ότι δεν διαδραματίζει ρόλο στη δημόσια ζωή της χώρας μόνο επειδή είναι εταίρος σε … εταιρεία, της οποίας ένα τμήμα ασχολείται με την διεκδίκηση επισφαλών απαιτήσεων, καθώς και με τον εξωδικαστικό συμβιβασμό απαιτήσεων, ούτε η φύση των υποθέσεων, τις οποίες, μεταξύ άλλων, αναλαμβάνει η … εταιρεία είναι τέτοια που να δικαιολογεί αυξημένο ενδιαφέρον του κοινού για ενημέρωση, ούτε επειδή η Αρχή στο παρελθόν επέβαλε πρόστιμο στη … εταιρεία, της οποίας είναι εταίρος λόγω μη σύννομης εγκατάστασης κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης. Επί του ισχυρισμού της εταιρείας ότι οι επίμαχοι σύνδεσμοι αφορούν την επαγγελματική ζωή του καταγγέλλοντος, ο καταγγέλλων ισχυρίζεται ότι οι εν λόγω σύνδεσμοι δεν περιέχουν πληροφορίες για την επαγγελματική του ζωή, αλλά για τη δράση της … εταιρείας, στην οποία είναι εταίρος και όχι διαχειριστής εταίρος, ενώ σύμφωνα με τον Κώδικα περί …, ο εταίρος που δεν είναι διαχειριστής, ευθύνεται, μόνον έναντι των λοιπών εταίρων και της εταιρείας και μόνο για την επιμέλεια που επιδεικνύει στις δικές του υποθέσεις, επισημαίνοντας ότι η … εταιρεία δεν είναι προσωπική εταιρεία, αλλά αστική επαγγελματική εταιρεία. Εν προκειμένω, σύμφωνα με τον καταγγέλλοντα, οι επίμαχοι σύνδεσμοι δεν παραπέμπουν σε δημοσιεύματα που αφορούν στη δραστηριότητά του σε υποθέσεις που έχει χειριστεί ως …, αλλά στη δραστηριότητα της … εταιρείας και σημειώνει ότι και στη γνωστή απόφαση της Google Spain οι σύνδεσμοι, τους οποίους τη διαγραφή διέταξε το ΔΕΕ, αφορούσαν στην επαγγελματική ζωή του Costeja. Σύμφωνα με τον καταγγέλλοντα, η εταιρεία θα πρέπει να αποδείξει ότι οι επίμαχοι σύνδεσμοι παραπέμπουν σε δημοσιεύματα, τα οποία έχουν προστιθέμενη αξία για το κοινό και ότι αυτή η αξία τα καθιστά «απολύτως απαραίτητα» για την προστασία της ελευθερίας πληροφόρησης των χρηστών του διαδικτύου και δεν θα πρέπει απλώς να επικαλεστεί τη διάταξη του άρθρου 17 παρ. 3 στοιχ. α΄ ΓΚΠΔ. Επί του ισχυρισμού της εταιρείας ότι δεν αμφισβητείται από τον καταγγέλλοντα η ακρίβεια όσων αναφέρονται στα δημοσιεύματα και, συνακόλουθα, ότι δεν έχει αποδειχθεί η ανακρίβειά τους, ο καταγγέλλων αναφέρει ότι ο εν λόγω ισχυρισμός είναι αβάσιμος, καθώς το δικαίωμα διαγραφής επιτρέπεται να ασκηθεί ενώπιον της μηχανής αναζήτησης χωρίς να έχει προηγουμένως αμφισβητηθεί η αναλήθεια/ανακρίβεια του περιεχομένου του αρχικού δημοσιεύματος, στο οποίο παραπέμπει ο σύνδεσμος, ή να έχει αναγνωριστεί -καθ’ οιονδήποτε τρόπο βλάβη του υποκειμένου των δεδομένων- με μόνη την επίκληση από το υποκείμενο των δεδομένων του ισχυρισμού ότι οι πληροφορίες αυτές μπορούν να του προκαλέσουν βλάβη (άρθρο 17 παρ. 1 στοιχ. γ΄ ΓΚΠΔ) ή ότι επιθυμεί να «λησμονηθούν» μετά την παρέλευση ορισμένου χρόνου (άρθρο 17 παρ. 1 στοιχ. α΄ ΓΚΠΔ), όπως ακριβώς συμβαίνει και στην υπό κρίση περίπτωση. Επίσης, ο καταγγέλλων ισχυρίζεται ότι τους δώδεκα (12) από τους είκοσι τέσσερεις (24) συνδέσμους η εταιρεία οφείλει να τους διαγράψει για τον επιπλέον λόγο ότι παραπέμπουν σε δημοσιεύματα που αναρτήθηκαν σε ιστοσελίδες πριν από 9 έως 14 χρόνια, με αποτέλεσμα τα δεδομένα που περιέχονται σε αυτά να έχουν καταστεί πλέον παρωχημένα και ανεπίκαιρα (άρθρο 17 παρ. 1 στοιχ. α΄ ΓΚΠΔ) και αιτείται η εταιρεία να διαγράψει το σύνολο των 24 συνδέσμων ή έστω να τους αποσυνδέει από το ονοματεπώνυμό του.»

​Η κρίση της Αρχής (απόσπασμα):

2. Επειδή το άρθρο 56 παρ. 2 του ΓΚΠΔ προβλέπει ότι «κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 1, κάθε εποπτική αρχή είναι αρμόδια για την εξέταση υποβληθείσας καταγγελίας ή για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης παραβίασης του παρόντος κανονισμού, εάν το αντικείμενο αφορά μόνο εγκατάσταση στο οικείο κράτος μέλος ή επηρεάζει ουσιαστικώς υποκείμενα των δεδομένων μόνο στο οικείο κράτος μέλος». Επίσης, κατόπιν της εφαρμογής του ΓΚΠΔ, η Αρχή, για την εξέταση αντίστοιχης με την εν θέματι καταγγελίας, είχε εκκινήσει τις κατάλληλες διαδικασίες που προβλέπονται στο πλαίσιο του μηχανισμού συνεργασίας του ΓΚΠΔ, προκειμένου να προχωρήσει η εξέταση αυτή, ενημερώνοντας σχετικά την εποπτική Αρχή της Ιρλανδίας, λαμβάνοντας από την εν λόγω Αρχή απάντηση ότι η ελληνική Αρχή είναι αρμόδια, σύμφωνα με το άρθρο 56 παρ. 2 του ΓΚΠΔ, να εξετάσει την εν λόγω υπόθεση. Περαιτέρω, η Google LLC έχει ενημερώσει το ΕΣΠΔ ότι η Google Ireland θα αποτελεί την κύρια εγκατάσταση του υπευθύνου επεξεργασίας στην ΕΕ για διασυνοριακή επεξεργασία δεδομένων, όπως προσδιορίζεται στο άρθρο 4 στοιχ. 23 ΓΚΠΔ, ενώ με το υπ’ αριθμ. πρωτ. Γ/ΕΙΣ/10060/14-12-2018 έγγραφό της ενημέρωσε την Αρχή ότι, καίτοι η Google Ireland θα αποτελεί τον υπεύθυνο επεξεργασίας για τα δεδομένα του χρήστη που συλλέγονται και τυγχάνουν επεξεργασίας όταν οι χρήστες αλληλοεπιδρούν με τις υπηρεσίες της Google -συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων που έχουν συλλεγεί μέσω της μηχανής αναζήτησης Google, όπου οι χρήστες επιλέγουν να αποθηκεύουν δεδομένα δραστηριοτήτων ή αναζήτησης ιστορικότητας στους λογαριασμούς τους, η Google LLC θα συνεχίζει να είναι ο υπεύθυνος επεξεργασίας των δεδομένων του ταξινομημένου περιεχόμενου (ευρετηρίου) της μηχανής αναζήτησης Google και να διαχειρίζεται τη διαδικασία διαγραφής στο πλαίσιο του δικαιώματος στη λήθη. Επομένως, από τις διατάξεις των άρθρων 57 παρ.1 στοιχ. στ΄ ΓΚΠΔ και 13 παρ. 1 στοιχ. ζ΄ ν. 4624/2019 προκύπτει ότι η Αρχή έχει αρμοδιότητα να επιληφθεί της καταγγελίας του Α, για παραβίαση του δικαιώματος διαγραφής και ιδρύεται αρμοδιότητα της Αρχής κατ΄ άρθρα 2 και 3 ν. 4624/2019 να ασκήσει την ανωτέρω αρμοδιότητά της.

[…]

5. Επειδή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκφράσει την άποψη ότι πληροφορίες σχετικά με μονοπρόσωπες εταιρίες είναι δυνατόν να συνιστούν προσωπικά δεδομένα όταν παρέχεται η δυνατότητα προσδιορισμού της ταυτότητας φυσικών προσώπων.

6. Επειδή αντιθέτως προς την υπ’ αρ. 14 αιτιολογική σκέψη του ΓΚΠΔ, σύμφωνα με την προγενέστερη υπ’ αρ. 4/2007 Γνώμη της Ομάδας Προστασίας Δεδομένων του Άρθρου 29 σχετικά με την έννοια του όρου «δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα» της 20.6.2007 (WP 136) ορισμένοι κανόνες προστασίας δεδομένων μπορεί σε μερικές περιπτώσεις να εφαρμοσθούν εμμέσως σε πληροφορίες που αναφέρονται σε επιχειρήσεις ή σε νομικά πρόσωπα, όπως σε περίπτωση που το όνομα του νομικού προσώπου προέρχεται από το όνομα φυσικού προσώπου.

[…]

9. Επειδή σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης εναπόκειται στο πρόσωπο, το οποίο ζητεί τη διαγραφή συνδέσμων, σε περίπτωση επικαλούμενης ανακρίβειας του ταξινομημένου περιεχομένου να αποδείξει την πρόδηλη ανακρίβεια των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στο εν λόγω περιεχόμενο προσκομίζοντας τα αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία μπορεί ευλόγως να αναμένεται ότι είναι σε θέση να αναζητήσει, υπό το πρίσμα των περιστάσεων της συγκεκριμένης περίπτωσης, προκειμένου να αποδείξει την πρόδηλη αυτή ανακρίβεια8.

10. Επειδή σύμφωνα με τη νομολογία της Αρχής, οι λόγοι υποβολής αιτήματος διαγραφής συνδέσμου προς τον φορέα υπηρεσίας μηχανής αναζήτησης, όπως η Google πρέπει να τεκμηριώνονται.

11. Επειδή, οι εν θέματι σύνδεσμοι αφορούν δημοσιογραφικά άρθρα για το περιεχόμενο των οποίων ο καταγγέλλων δεν επικαλείται ούτε αποδεικνύει ανακρίβεια αυτών. Αντιθέτως, ο καταγγέλλων υποστηρίζει ότι έχουν καταστεί ανεπίκαιρα και αφορόντα επαγγελματική δραστηριότητα της … εταιρείας, στην οποία συμμετέχει ως (μη διαχειριστής) εταίρος και τα οποία αναφέρονται κυρίως:

- στις δραστηριότητες … εταιρείας, η οποία ως αντικείμενό της έχει τη διαχείριση και είσπραξη οφειλών, κυρίως για λογαριασμό Τραπεζών, και στο ίδιο πλαίσιο συνεργάζεται με εισπρακτικές εταιρείες. Ορισμένα από τα εν λόγω άρθρα αναφέρονται σε επιβολή προστίμου στη … εταιρεία από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές, το έτος ….

- σε αποτελέσματα δημοσιογραφικής έρευνας, τα οποία αναφέρονται στις συνθήκες λειτουργίας της ως άνω … εταιρείας, και στις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων.

- σε επίθεση κουκουλοφόρων στα γραφεία της … εταιρείας το έτος ….

- σε επίθεση που καταγγέλλει δημοσιογράφος, από άνδρες ασφαλείας της … εταιρείας.

- στην επιβολή προστίμου από την Αρχή, δυνάμει της απόφασης …, λόγω της παράνομης χρήσης καμερών στους χώρους εργασίας της … εταιρείας, καθώς επίσης και σε προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας, προς τον σκοπό της αναστολής της επιβολής του εν λόγω προστίμου.

12. Επειδή στην Ολομέλεια της Αρχής εκκρεμούν ήδη συναφείς υποθέσεις με όμοιο περιεχόμενο καταγγελιών κατά της εταιρείας για μη ικανοποίηση του δικαιώματος διαγραφής κατ’ αρ. 17 ΓΚΠΔ.

13. Επειδή το ζήτημα της εφαρμογής ή μη του ΓΚΠΔ στην προκειμένη περίπτωση, κατά τα προαναφερθέντα, παρουσιάζει ιδιαίτερη σπουδαιότητα, παράλληλα δε έχει γενικότερη σημασία για το σύνολο των σχετικών εκκρεμών καταγγελιών κατ’ αρ. 8 παρ. 1 εδ. β’ του Κανονισμού Λειτουργίας της Αρχής (ΦΕΚ Β’ 879/25.02.2022).

[…]

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Το Τμήμα της Αρχής παραπέμπει την κρινόμενη υπόθεση στο σύνολό της λόγω ιδιαίτερης σπουδαιότητας και γενικότερης σημασίας στην Ολομέλεια της Αρχής κατ’ αρ. 8 παρ. 1 εδ. β’ του Κανονισμού Λειτουργίας της Αρχής (ΦΕΚ Β’ 879/25.02.2022).