Δικαστήριο ΕΕ: Νόμιμες οι αποφάσεις σύναψης συμβάσεων στα νοσοκομεία «Ευαγγελισμός» και «Άγιοι Ανάργυροι»

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τη δημοσιευθείσα στις 25-10-2018 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφαίνεται ότι οι αποφάσεις των ελληνικών δημόσιων νοσοκομείων ΓΝΑ Ο Ευαγγελισμός - Οφθαλμιατρείο Αθηνών – Πολυκλινική και Γενικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Κηφισιάς – (ΓΟΝΚ) «Οι Άγιοι Ανάργυροι» περί συνάψεως συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου για την κάλυψη των αναγκών εστιάσεως, σιτίσεως και καθαριότητας, αποτελούν εξαίρεση από τις υποχρεώσεις που διαλαμβάνονται στην οδηγία 2014/24/ΕΕ περί διαδικασιών συνάψεως δημοσίων συμβάσεων.

Επιπλέον, το ΔΕΕ επισημαίνει ότι, κατά των αποφάσεως αναθέτουσας αρχής να συνάψει συμβάσεις απασχόλησης με φυσικά πρόσωπα για την παροχή ορισμένων υπηρεσιών, χωρίς να κινήσει διαδικασία συνάψεως δημοσίας συμβάσεως δύναται να ασκήσει προσφυγή οικονομικός φορέας ο οποίος θα είχε έννομο συμφέρον να του ανατεθεί δημόσια σύμβαση με όμοιο αντικείμενο.

Ιστορικό της υπόθεσης

H αδυναμία συστάσεως οργανικών θέσεων λόγω της οικονομικής κρίσεως που πλήττει την Ελλάδα και των διεθνών δεσμεύσεών της, είχε ως αποτέλεσμα τη θέσπιση αυτοτελών νομοθετικών διατάξεων. Ο νόμος 4430/2016, ο οποίος θεσπίσθηκε προκειμένου να αντιμετωπισθούν έκτακτες περιστάσεις, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως «απρόβλεπτες» ή «επείγουσες», λαμβανομένης υπόψη της υπάρξεως σοβαρών δυσλειτουργιών ως προς την ανάθεση και την εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων, προβλέπει τη δυνατότητα των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου να συνάπτουν ατομικές συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου για την κάλυψη των αναγκών τους.

Οι δύο ένδικες διαφορές αφορούν αποφάσεις, βάσει του άρθρου 63 του νόμου 4430/2016, που έλαβαν τα διοικητικά συμβούλια των δημόσιων νοσοκομείων ΓΝΑ Ο Ευαγγελισμός - Οφθαλμιατρείο Αθηνών – Πολυκλινική και Γενικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Κηφισιάς – (ΓΟΝΚ) «Οι Άγιοι Ανάργυροι», περί συνάψεως ατομικών συμβάσεων εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου για την κάλυψη των αναγκών τους στους τομείς της εστιάσεως, της σιτίσεως και της καθαριότητας.

Η Ανοδική Services ΕΠΕ προσέφυγε κατά των αποφάσεων αυτών ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Στη δίκη παρενέβησαν εταιρίες παροχής συναφών υπηρεσιών που είναι διάδικοι σε άλλες εκκρεμείς δίκες στις οποίες ανακύπτει το ίδιο νομικό ζήτημα. Η Ανοδική υποστηρίζει ότι αυτές οι περιπτώσεις παροχής υπηρεσιών θα έπρεπε να αποτελούν το αντικείμενο διαλαμβανομένων στην οδηγία 2014/24/ΕΕ διαδικασιών συνάψεως δημοσίων συμβάσεων και επισημαίνει ότι η αξία των συμβάσεων υπερβαίνει τα σχετικά κατώτατα όρια εφαρμογής που καθορίζονται με την οδηγία.

Το ΣτΕ υπέβαλε στο ΔΕΕ τρία προδικαστικά ερωτήματα: το πρώτο ζήτημα έγκειται στο αν οι συναπτόμενες βάσει του νόμου 4430/2016 συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου στους τομείς της καθαριότητας, της σίτισης/εστίασης και της φύλαξης αποτελούν συμβάσεις «απασχόλησης» κατά την οδηγία 2014/24, ώστε να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της. Το δεύτερο ζήτημα είναι αν η προσφυγή των δημοσίων αρχών σε άλλα μέσα, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων απασχόλησης, κατ’ αποκλεισμό των δημοσίων συμβάσεων είναι επιτρεπτή κατά το δίκαιο της Ένωσης και υπό ποιους ενδεχομένως όρους. Το τρίτο ζήτημα έγκειται στο δικαίωμα ασκήσεως προσφυγής εκ μέρους οικονομικού φορέα που έχει έννομο συμφέρον.

Απόφαση του Δικαστηρίου

Με αυτή την απόφασή του, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η οδηγία 2014/24/ΕΕ δεν υποχρεώνει τα κράτη μέλη να αναθέτουν σε τρίτους ή εν γένει σε εξωτερικούς φορείς την παροχή υπηρεσιών που επιθυμούν να παρέχουν τα ίδια, και ότι η σύναψη συμβάσεων απασχόλησης αποτελεί για τις δημόσιες αρχές μέσο ώστε να παρέχουν οι ίδιες υπηρεσίες. Συνεπώς, η σύναψη τέτοιων συμβάσεων εξαιρείται από τις υποχρεώσεις που διαλαμβάνονται στην οδηγία.  Aπόκειται στο ΣτΕ να διακριβώσει αν πρόκειται για πραγματικές ατομικές συμβάσεις εργασίας, συναφθείσες μεταξύ των εμπλεκομένων δημόσιων νοσοκομείων και των προσλαμβανομένων προσώπων. Από τη διαβιβασθείσα στο Δικαστήριο δικογραφία ουδόλως προκύπτει ότι τούτο δεν συμβαίνει εν προκειμένω.

Εφόσον οι αποφάσεις των δημόσιων νοσοκομείων να συνάψουν τις επίμαχες συμβάσεις απασχόλησης δεν άπτονται της θέσεως σε εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης, ο σύμφωνος χαρακτήρας των αποφάσεων αυτών με τα θεμελιώδη δικαιώματα δεν πρέπει να εξετασθεί με γνώμονα τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τέλος, το ΔΕΕ αποφαίνεται ότι κατά της αποφάσεως αναθέτουσας αρχής να συνάψει συμβάσεις απασχόλησης με φυσικά πρόσωπα για την παροχή ορισμένων υπηρεσιών, χωρίς να κινήσει διαδικασία συνάψεως δημοσίας συμβάσεως δύναται να ασκήσει προσφυγή οικονομικός φορέας ο οποίος θα είχε έννομο συμφέρον να του ανατεθεί δημόσια σύμβαση με όμοιο αντικείμενο.

Γίνεται υπόμνηση ότι η προδικαστική παραπομπή παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, να υποβάλουν στο Δικαστήριο ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, κατά τον ίδιο τρόπο, τα άλλα εθνικά δικαστήρια που επιλαμβάνονται παρόμοιου προβλήματος.

Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA