Δημοσίευση γυμνών φωτογραφιών στρίπερ σε εφημερίδα: Προσβολή προσωπικότητας και παραβίαση προσωπικών δεδομένων (ΑΠ 1422/2021)
Το γεγονός ότι ο αναιρεσίβλητος συναίνεσε σιωπηρώς στη λήψη των φωτογραφιών του, δεν σημαίνει ότι συγκατατέθηκε και για τη δημοσίευσή τους, ούτε συνιστά οικείο/συντρέχον πταίσμα
Απορρίπτοντας τη σχετική αίτηση αναίρεσης, ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι η δημοσίευση σε εφημερίδα φωτογραφιών στις οποίες ο αναιρεσίβλητος απεικονίζεται γυμνός, συνοδευόμενες κείμενο με σχολιασμό τους, αποτελούν προσβολή της προσωπικότητάς του, ως προς τις ειδικότερες εκφάνσεις της τιμής, της υπόληψης και της εικόνας του, καθώς και του δικαιώματός του για την προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων του (ΑΠ 1422/2021).
Σύμφωνα με το ιστορικό της υπόθεσης, ο αναιρεσίβλητος απασχολήθηκε ως στρίπερ σε νυχτερινό μαγαζί, όπου και φωτογραφήθηκε κατά τη διάρκεια εκδήλωσης .
Το ανώτατο δικαστήριο απέρριψε τους ισχυρισμούς των αναιρεσειόντων (ήτοι της εν λόγω εφημερίδας, όπου δημοσιεύθηκαν οι φωτογραφίες, του εκδότη και του διευθυντή σύνταξης αυτής) περί (α) σιωπηρής συναίνεσης του αναιρεσίβλητου για δημοσίευση των συγκεκριμένων φωτογραφιών, άλλως οικείου πταίσματος αυτού στην επελθούσα προσβολή του, ή συντρέχοντος πταίσματος του ιδίου στην έκταση της προκληθείσας ζημίας του, (β) συγγνωστής νομικής πλάνης, άλλως πραγματικής πλάνης, ως προς την ύπαρξη σιωπηρής συναίνεσής του, προς δημοσίευση των ανωτέρω φωτογραφιών, (γ) δικαιολογημένου δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος για τη δημοσίευση των επίμαχων φωτογραφιών, μετά του συνοδεύοντος αυτές κειμένου και διάδοση προσωπικών δεδομένων του αναιρεσιβλήτου, στο πλαίσιο του καθήκοντος πληροφόρησης του αναγνωστικού κοινού σχετικά με τη διενεργηθείσα εκδήλωση.
Σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, η εικόνα του ανθρώπου ανήκει όχι στο κοινό αλλά μόνο σε εκείνον που παριστάνει, και γι' αυτό η από άλλον αποτύπωση, με φωτογράφηση ή άλλον τρόπο, ή η προβολή αυτής δημοσίως, χωρίς τη συναίνεση του εικονιζόμενου, αποτελεί, καθαυτή, παράνομη προσβολή της προσωπικότητας, δηλαδή του δικαιώματος επί της ιδίας εικόνας, και δεν απαιτείται να προσβάλλεται συγχρόνως και άλλο αγαθό της προσωπικότητάς του, όπως το απόρρητο της ιδιωτικής του ζωής, ή η υπόληψη του.
Αν συμβεί και το εικονιζόμενο πρόσωπο εμφανίζεται κάτω από συνθήκες που παραβιάζουν το απόρρητο της ιδιωτικής του ζωής, με την αποκάλυψη στοιχείων της, που μειώνουν την υπόληψή του, όπως όταν συνοδεύεται με δυσμενείς κρίσεις, εκτιμήσεις ή συμπεράσματα που είναι αληθή μεν αλλά ελλιπή, και έχουν σχέση με τον εικονιζόμενο, δημιουργούν δε εσφαλμένες εντυπώσεις και αρνητικό κλίμα σε βάρος του, τότε προσβάλλονται περισσότερες εκφάνσεις της προσωπικότητας του, (εικόνα, απόρρητο ιδιωτικού βίου, τιμή, υπόληψη), και η προσβολή είναι σημαντικότερη.
Αν η προβολή της εικόνας ή η αποκάλυψη στοιχείων του ιδιωτικού βίου του απεικονιζόμενου γίνεται οπό πρόσωπο που άμεσα συνδέεται με τη λειτουργία του τύπου, γίνεται δε κατ' αυτή τη λειτουργία του η οποία, κατά το Σύνταγμα (αρθρ. 14 παρ. 1 και 2), είναι ελεύθερη, εφόσον ο απεικονιζόμενος δεν αποτελεί πρόσωπο που ενδιαφέρει το κοινωνικό σύνολο, το παράνομο της προσβολής της προσωπικότητας του με την αποτύπωση ή έκθεση της εικόνας και τη δημοσιοποίηση στοιχείων του ιδιωτικού βίου του αίρεται με τη ρητή ή σιωπηρή οικεία συναίνεση ή έγκριση του ή εφόσον συντρέχουν λόγοι που θεμελιώνονται στην ανάγκη προστασίας δικαιολογημένου συμφέροντος.
Περαιτέρω, το δικαστήριο επεσήμανε ότι το αρχείο μιας εφημερίδας αποτελεί σύνολο δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα διαρθρωμένο με γνώμονα συγκεκριμένα κριτήρια (όπως ο τίτλος της εφημερίδας, η ημερομηνία κυκλοφορίας και ο αριθμός του συγκεκριμένου φύλλου), τα οποία επιτρέπουν την πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα που έχουν δημοσιευθεί.
Οι διατάξεις του ν. 2472/1997, κατά το μέρος που απαγορεύουν την επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από δημοσιογράφους, δεν προσκρούουν στις συνταγματικές διατάξεις που κατοχυρώνουν την ελευθερία της εκφράσεως και διαδόσεως στοχασμών και πληροφοριών μέσω της ασκήσεως του δημοσιογραφικού επαγγέλματος, καθόσον η ελευθερία αυτή, που κατοχυρώνεται από το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος και ειδικώς ως προς τον έγγραφο Τύπο από το άρθρο 14 αρ. 1 αυτού, δεν περιλαμβάνει και την ελευθερία διαδόσεως πληροφοριών που ανάγονται στην προστατευόμενη από τα άρθρα 2 παρ. 1 και 9 παρ. 1 του Συντάγματος απαραβίαστη σφαίρα της ιδιωτικής ζωής των προσώπων, στον πυρήνα της οποίας ανήκει και η ερωτική τους ζωή.
Η διάδοση πληροφοριών τέτοιου περιεχομένου σχετικά με την ερωτική ζωή ατομικώς προσδιοριζόμενου προσώπου δεν επιτρέπεται να αποτελέσει από συνταγματική άποψη περιεχόμενο του δικαιώματος πληροφορήσεως ή της ελεύθερης εκφράσεως και διαδόσεως των στοχασμών.
Μεταξύ άλλων, εν προκειμένω, το δικαστήριο έκρινε ότι το γεγονός ότι ο αναιρεσίβλητος συναίνεσε σιωπηρώς στη λήψη των φωτογραφιών του από τον φωτογράφο και τους θαμώνες, δεν σημαίνει ότι συγκατατέθηκε και για τη δημοσίευσή τους, ούτε και συνιστά οικείο/συντρέχον πταίσμα.
Επιπλέον, δέχθηκε ότι το γεγονός ότι οι αναιρεσείοντες δεν περιορίστηκαν στη δημοσίευση μίας μόνο φωτογραφίας του αναιρεσίβλητου και, μάλιστα, από εκείνες στις οποίες χόρευε φορώντας το εσώρουχό του, αλλά προέβησαν στη δημοσίευση δέκα φωτογραφιών του, στις οκτώ εκ των οποίων εικονιζόταν ολόγυμνος, μία δε εξ αυτών δημοσιεύτηκε στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας, επιδρά ενισχυτικά στην ένταση του δόλου τους κατά την πραγματοποίηση της επελθούσας προσβολής.
Οι δε φωτογραφίες που δημοσιεύτηκαν αποτελούν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα του αναιρεσίβλητου, αφορώντα την ερωτική του ζωή και, συγκεκριμένα, την επιλογή του να χορεύει ολόγυμνος ενώπιον συγκεκριμένου κοινού, ανεξαρτήτως του ότι η ερωτική του ζωή συνέχεται στην προκείμενη περίπτωση με την επαγγελματική του δραστηριότητα.
Απόσπασμα απόφασης
Ο ισχυρισμός των εναγομένων ότι η οικειοθελής συμμετοχή του ενάγοντος στην ενέχουσα αυξημένο κίνδυνο προσβολής της προσωπικότητάς του συγκεκριμένη εκδήλωση και η αποδοχή της φωτογράφησής του τόσο από θαμώνες του μπαρ όσο και από επαγγελματία φωτογράφο συνιστά περίπτωση σιωπηρής συναίνεσης για δημοσίευση των ανωτέρω φωτογραφιών του, άλλως ότι η συμπεριφορά του αυτή συνιστά οικείο πταίσμα του στην επελθούσα προσβολή και όλως επικουρικά συνιστά συντρέχον πταίσμα του στην έκταση της ζημίας κατά ποσοστό 90%, τυγχάνει αβάσιμος στην ουσία του, δεδομένου ότι τόσο η επαγγελματική συμμετοχή του ενάγοντος ως στρίπερ στη διοργανωθείσα εκδήλωση, όσο και η πράγματι αποδειχθείσα σιωπηρή συναίνεσή του στη λήψη φωτογραφιών του κατά τη διάρκεια του χορευτικού θεάματος, αν και ήταν ολόγυμνος, δε συνεπάγονται αυτόθροα και δίχως τη συνδρομή άλλων πρόσθετων στοιχείων, που να είναι ικανά να τεθούν προς σχετική αξιολόγηση, την παροχή της κατ' άρθρα 2 περ. ια' και 5 § 1 Ν. 2472/1997 συγκατάθεσής του για δημοσίευση των παραπάνω φωτογραφιών του και μάλιστα χωρίς να είναι καλυμμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου του για τη διαφύλαξη της ανωνυμίας του, αλλά ούτε και συνιστούν, για τον ίδιο λόγο, οικείο πταίσμα του (έστω υπό τη μορφή του συντρέχοντος πταίσματος), συνδεόμενο αιτιωδώς με την επελθούσα δια της δημοσίευσης των φωτογραφιών και του συνοδεύοντος αυτές κειμένου προσβολή, αφού αυτή οφείλεται αποκλειστικά και μόνο σε ενέργειες των 1ου και 2ου εναγομένων.
Επομένως, οι περί του αντιθέτου συναφείς 3ος και 7ος (ως προς το υπό στοιχείο Γ' σκέλος του) λόγοι έφεσης, με τους οποίους επαναφέρεται προς κρίση στο παρόν Δικαστήριο ο σχετικός αυτοτελής ισχυρισμός (ένσταση) των εναγομένων τυγχάνουν ουσιαστικά αβάσιμοι και πρέπει ν' απορριφθούν. Ούτε, βεβαίως μπορεί να γίνει δεκτό ότι οι εναγόμενοι τελούσαν σε συγγνωστή νομική πλάνη, άλλως σε πραγματική πλάνη αναφορικά με τη συνδρομή του στοιχείου της σιωπηρής συναίνεσης του ενάγοντος προς δημοσίευση των επίδικων φωτογραφιών και τούτο επειδή οι 1ος και 2ος εξ αυτών, λόγω της επαγγελματικής τους δραστηριότητας, που συνέχεται με την ιδιότητά τους ως εκδότη και διευθυντή σύνταξης, αντίστοιχα, σε συνδυασμό με τη δεδομένη εμπειρία τους στο χώρο του τύπου αναμφίβολα γνώριζαν την έλλειψη συγκατάθεσης του ενάγοντος, καθώς και τον αδικοπρακτικό χαρακτήρα της πράξης τους και παρά ταύτα προέβησαν εν γνώσει τους στην ανωτέρω δημοσίευση των επίδικων φωτογραφιών με σκοπό την αύξηση της κυκλοφορίας της εφημερίδας και κατ' επέκταση των κερδών της, αδιαφορώντας για την επερχόμενη προσβολή του ενάγοντος στο δικαίωμά του στην προσωπικότητα και στην προστασία των προσωπικών δεδομένων του. Κατά συνέπεια οι συναφείς 5ος και 7ος (ως προς το υπό στοιχείο Δ' σκέλος του) λόγοι έφεσης, δια των οποίων επαναφέρεται στο παρόν Δικαστήριο ο σχετικός ισχυρισμός των εναγομένων, κρίνονται ουσιαστικά αβάσιμοι και απορριπτέοι.
Εξάλλου, εν προκειμένω δε συντρέχει δικαιολογημένο ενδιαφέρον των εναγομένων για τη δημοσίευση των επίμαχων φωτογραφιών και του συνοδεύοντος αυτές κειμένου (συμπεριλαμβανομένων των λεζάντων) στο πλαίσιο του καθήκοντος πληροφόρησης του αναγνωστικού κοινού σχετικά με τη διενεργηθείσα εκδήλωση και την κατ' αυτήν πρόκληση της δημόσιας αιδούς από τον ενάγοντα που χόρευε γυμνός και τούτο επειδή ο προβαλλόμενος σκοπός της πληροφόρησης της κοινής γνώμης σχετικά με το θέαμα, που έλαβε χώρα κατά την ανωτέρω εκδήλωση, μπορούσε ευχερώς να επιτευχθεί με την απλή αναφορά και περιγραφή των γεγονότων, χωρίς την ταυτόχρονη δημοσίευση φωτογραφιών του ενάγοντος, οι οποίες αφορούσαν την ιδιωτική του ζωή, που εμπεριέχει και την περιστασιακή επαγγελματική δραστηριότητά του ως στρίπερ και σε κάθε περίπτωση, ο ίδιος σκοπός μπορούσε να επιτευχθεί με τη δημοσίευση ορισμένων φωτογραφιών του ενάγοντος κατά τη διάρκεια του γυμνού χορευτικού θεάματος, στις οποίες, όμως, θα είχαν καλυφθεί τεχνηέντως τα χαρακτηριστικά του προσώπου του, ώστε να μην καθίσταται εφικτή η αναγνώριση της ταυτότητάς του, ή έστω φωτογραφιών που να δείχνουν το πίσω μέρος του σώματός του, όπως είναι η αναρτηθείσα στην ιστοσελίδα ".....", που προσκομίζεται σε φωτοαντίγραφο από τους εναγόμενους και χωρίς, βεβαίως, να συνοδεύονται από σχόλια, όπως το δημοσιευθέν ότι ο ενάγων "...φρόντισε να αλείψει με ειδικό σπρέι το... μόριό του, ώστε να παραπέμπει σε... σεξουαλική έκρηξη", το οποίο δεν εξυπηρετεί σε τίποτε το σκοπό της θεμιτής πληροφόρησης του αναγνωστικού κοινού.
Η ικανοποίηση της περιέργειας μερίδας του αναγνωστικού κοινού να λάβει γνώση της ιδιωτικής και επαγγελματικής ζωής του ενάγοντος (ο οποίος, σημειωτέον, δεν ήταν πρόσωπο της επικαιρότητας, όπως αντιθέτως ισχυρίζονται οι ενάγοντες, αλλά οι τελευταίοι τον κατέστησαν τέτοιο με το σχετικό δημοσίευμά τους) αποκλειστικά και μόνο λόγω της συμμετοχής του στην ένδικη χορευτική εκδήλωση ως στρίπερ, σε συνδυασμό με την επιχειρούμενη αύξηση της κυκλοφορίας της εφημερίδας και τη συνεπεία αυτής επίτευξη οικονομικών ωφελημάτων αποτελούν παράγοντες που μαρτυρούν, με βάση την αρχή της αναλογικότητας και το κριτήριο της αναγκαιότητας, την παντελή έλλειψη αναγκαιότητας και δικαιολογημένου ενδιαφέροντος των εναγομένων προς διάδοση προσωπικών δεδομένων του ενάγοντος μέσω της δημοσίευσης της εικόνας του προσώπου και του γυμνού σώματος του.
Και τούτο, επειδή από τη στάθμιση των αντιτιθέμενων συμφερόντων των διαδίκων πλευρών υπό τις προαναφερόμενες συνθήκες, δηλαδή του επικαλούμενου δημοσιογραφικού συμφέροντος των εναγομένων προς πληροφόρηση του αναγνωστικού κοινού αναφορικά με το συγκεκριμένο συμβάν και του συμφέροντος του ενάγοντος προς προστασία του ιδιωτικού βίου του και της περικλειόμενης σ' αυτόν περιστασιακής επαγγελματικής του ενασχόλησης ως στρίπερ, προκύπτει ότι η δια του τύπου δημοσίευση των επιδίκων φωτογραφιών, με το συνοδευόμενο αυτές εν μέρει προσβλητικό της τιμής και της υπόληψής του ενάγοντος κείμενο, δεν ήταν σε καμία περίπτωση αναγκαία για την εξασφάλιση του δικαιώματος πληροφόρησης του αναγνωστικού κοινού της Πάτρας επί του θέματος της εκδήλωσης που έλαβε χώρα στο μπαρ "......", αφού δεν εξυπηρετούσε καμία συγκεκριμένη ανάγκη ενημέρωσής του, αλλά έγινε προς ανεπίτρεπτη ικανοποίηση της περιέργειάς του και αύξηση της κυκλοφορίας της εφημερίδας με επίτευξη αντίστοιχου οικονομικού οφέλους, προσβληθείσας έτσι της τιμής και της υπόληψης του ενάγοντος και παραβιασθέντος συγχρόνως του δικαιώματός του για προστασία της ιδιωτικής ζωής του, κατά παράβαση του άρθρου 7 του Ν. 2472/1997.
Δείτε ολόκληρη την απόφαση στο areiospagos.gr.