Είναι νόμιμη η απεικόνιση προσώπων στα νέα πακέτα τσιγάρων;

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα παρέχει διευκρινίσεις αναφορικά με το ζήτημα της νομιμότητας της απεικόνισης προσώπων στα νέα πακέτα τσιγάρων.

1. Παραβιάζεται το ιατρικό απόρρητο με την κυκλοφορία των νέων πακέτων τσιγάρων που απεικονίζουν σοκαριστικές φωτογραφίες/εικόνες ασθενών;

Η ενδεχόμενη παραβίαση του ιατρικού απορρήτου (άρθρο 13 του ν. 3418/2005), καθώς και της επαγγελματικής εχεμύθειας (άρθρο 371 ΠΚ) μέσω της δημοσιοποίησης φωτογραφιών ασθενών στα νέα πακέτα τσιγάρων, εκφεύγει, καταρχήν, του προστατευτικού πεδίου του ν. 2472/1997.

2. Η φωτογραφική απεικόνιση ασθενών στα νέα πακέτα τσιγάρων εμπίπτει στον νόμο περί προστασίας προσωπικών δεδομένων;

Η απεικόνιση προσώπων στα νέα πακέτα τσιγάρων, στις οποίες υποδηλώνεται μια συγκεκριμένη κατάσταση υγείας των προσώπων αυτών (ιδίως καρκίνος), συνιστά καταρχήν επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, και μάλιστα ευαίσθητων.

Περαιτέρω, προκειμένου να τύχει εφαρμογής ο νόμος 2472/1997 θα πρέπει η φωτογραφική απεικόνιση προσώπων (ασθενών) στα πακέτα τσιγάρων α) να αφορά σε πρόσωπα που βρίσκονται εν ζωή, και β) να πραγματοποιείται από κατασκευαστές προϊόντων καπνού- καπνοβιομηχανίες που έχουν τη δραστηριότητά τους στην Ελλάδα ή σε τόπο όπου βάσει του δημοσίου διεθνούς δικαίου εφαρμόζεται το ελληνικό δίκαιο (άρθρο 3 παρ. 3 Ν. 2472/1997) .

3. Η απεικόνιση θανόντων εμπίπτει στο ίδιο καθεστώς;

Στο προστατευτικό πεδίο του νόμου 2472/1997 εμπίπτουν προσωπικά δεδομένα που αφορούν μόνο σε πρόσωπα που βρίσκονται εν ζωή (Βλ. άρθρο 2 στοιχ. γ΄ του ν. 2472/1997 σε συνδυασμό με το άρθρο 35 ΑΚ, τη Γνώμη 4/2007 της Ομάδας του Άρθρου 29 σχετικά με την έννοια του όρου «δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, 20.06.2007, σελ. 27-28 και, μεταξύ άλλων, τις υπ’ αρ. 100/2001, 32/2006 και 38/2010 αποφάσεις της Αρχής).

4. Τι ισχύει για την απεικόνιση μερών του σώματος ατόμων εν ζωή;

Η φωτογραφική απεικόνιση μερών του σώματος ατόμων εν ζωή (π.χ. στένωση και απόφραξη αρτηριών, καρκίνος των πνευμόνων, καταστροφή δοντιών και ούλων), από τα οποία δεν μπορεί να προσδιοριστεί η ταυτότητα των ατόμων, δεν συνιστά επεξεργασία προσωπικών δεδομένων κατά την έννοια των διατάξεων του νόμου 2472/1997. 

5. Είναι επιτρεπτή η προβολή εικόνων με ασθενείς χωρίς τη γραπτή συναίνεσή τους;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την κατ’ εξουσιοδότηση Οδηγία 2014/109/ΕΕ σχετικά με τη θέσπιση της βιβλιοθήκης των εικονογραφικών προειδοποιήσεων που πρέπει να χρησιμοποιούνται για τα προϊόντα καπνού, με την οποία ενέταξε στη βιβλιοθήκη αυτή 3 σύνολα εικόνων, αποτελούμενα από 14 εικόνες έκαστο, στις οποίες απεικονίζονται πρόσωπα ανθρώπων εν ζωή, πρόσωπα θανόντων, μέρη ανθρωπίνου σώματος και φωτογραφίες παιδιών.

Στην παρ. 3 του άρθρου 10 της Οδηγίας 2014/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου παρέχεται η εξουσιοδότηση στην Επιτροπή να θεσπίσει και να προσαρμόσει τη βιβλιοθήκη εικόνων (για την οποία γίνεται λόγος στην παράγραφο 1 στοιχ. α΄ του άρθρου 10), λαμβάνοντας υπόψη τις επιστημονικές εξελίξεις και τις εξελίξεις στην αγορά. Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 360/22 από 17.12.2014.

6. Ποιο είναι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για τις φωτογραφίες στα νέα πακέτα τσιγάρων; (Ενσωμάτωση Οδηγίας 2014/40/ΕΕ στο εθνικό δίκαιο).

Στο άρθρο 29 παρ. 1 της Οδηγίας 2014/40/ΕΕ προβλέπεται ότι τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συμμορφωθούν με την Οδηγία αυτή ως την 20η .05.2016.

Από σχετική αναζήτηση που διενήργησε η Αρχή, προέκυψε ότι η Ελλάδα δεν έχει μέχρι στιγμής (01.06.2016) ενσωματώσει την Οδηγία 2014/40/ΕΕ στην ελληνική έννομη τάξη.

Σημειώνεται, πάντως, ότι τόσο η Οδηγία 2014/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσο και η εξουσιοδοτική Οδηγία 2014/109/ΕΕ της Επιτροπής κάνουν λόγο για «έγχρωμες φωτογραφίες», «εικόνες για την υγεία», χωρίς να αναφέρονται συγκεκριμένα σε φωτογραφίες ασθενών, ώστε να προκύπτει πράγματι ότι πρόκειται για φωτογραφίες προσώπων που πάσχουν από κάποια ασθένεια.

Update: Η Οδηγία 2014/40/ΕΕ ενσωματώθηκε με το Νόμο 4419/2016