logo-print

Δημοσιεύθηκε ο νόμος με τα μέτρα αντιμετώπισης νέων μορφών βίας κατά των γυναικών και την προστασία των ανηλίκων (Ν. 5172/2025)

Τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα, Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας

30/01/2025

11/02/2025

Υπηρεσιακά Εγκλήματα, 3η έκδ., 2024
Διοικητικός Καταναγκασμός, 2024

Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο Ν. 5172/2025 με τίτλο «Αντιμετώπιση νέων μορφών βίας κατά των γυναικών - Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1385 - Πρόσθετες ρυθμίσεις στον νόμο περί ενδοοικογενειακής βίας - Αναδιοργάνωση των ιατροδικαστικών υπηρεσιών - Ενίσχυση της λειτουργίας της Eurojust - Μέτρα για την προστασία των ανηλίκων και την καταπολέμηση της εγκληματικότητας - Δικονομικές διατάξεις αρμοδιότητας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και άλλες ρυθμίσεις» (ΦΕΚ Α’/10/29-1-2025).

Το Μέρος Α’ του νόμου αφορά στην ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 1385/2024 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Μαΐου 2024, για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας.

Σκοπός είναι η θέσπιση διατάξεων που συμβάλλουν στην αποτελεσματική πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας, αδικημάτων που αφορούν τη γενετήσια εκμετάλλευση γυναικών, παιδιών και ευάλωτων ατόμων, καθώς και της τέλεσης των ανωτέρω εγκλημάτων στον χώρο της πληροφορικής.

Αντικείμενο του Μέρους αυτού είναι: α) η τροποποίηση της νομοθεσίας για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας μέσω της ενσωμάτωσης στην ελληνική έννομη τάξη της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1385 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της
14ης Μαΐου 2024, για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας, β) η πρόληψη αδικημάτων προσβολής γενετήσιας ελευθερίας και γενετήσιας αξιοπρέπειας και η ικανοποίηση θυμάτων γυναικών, παιδιών και ευάλωτων ατόμων,
και γ) η ικανοποίηση θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, με τις νέες ρυθμίσεις επιδιώκεται η πολυεπίπεδη αντιμετώπιση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας και η ουσιαστική συμβολή στην εξάλειψή της. Για τον σκοπό αυτό, προτείνεται αρχικώς ο επανακαθορισμός της έννοιας του «συντρόφου» κατά την εφαρμογή του ν. 3500/2006 (Α’ 232), ενώ εντάσσεται στο ρυθμιστικό πεδίο του νόμου η απειλή μέσω επίμονης καταδίωξης ή αθέμιτης παρακολούθησης μέλους οικογένειας. Επίσης, επιδιώκεται η αντιμετώπιση του άμεσου κινδύνου με πρόβλεψη ρυθμίσεων σχετικά με την προδικασία, τη λήψη προληπτικών μέτρων και μέτρων δικονομικού καταναγκασμού, την αρμοδιότητα, την παραπομπή, την εκδίκαση και την εκτέλεση της ποινής επί αδικημάτων ενδοοικογενειακής βίας.

Ακόμη, εισάγονται αναγκαίες ρυθμίσεις αναφορικά με τη διαδικασία της ποινικής διαμεσολάβησης στην ενδοοικογενειακή βία. Ειδικότερα, εντάσσονται στις προϋποθέσεις της ποινικής διαμεσολάβησης η αναγνώριση εκ μέρους του προσώπου, στο οποίο αποδίδεται η τέλεση της πράξης, των βασικών περιστατικών της υπόθεσης και η υποχρέωση κάλυψης των άμεσων οικονομικών αναγκών του θύματος. Προστίθεται, ακόμη, η δυνατότητα απόρριψης συμφωνίας διαμεσολάβησης με αιτιολογημένη διάταξη του εισαγγελέα καθώς και νέα περίπτωση διακοπής της διαμεσολάβησης και καταστροφής του υλικού διαμεσολάβησης σε περίπτωση μη ολοκλήρωσής της.

Τέλος, λαμβάνεται μέριμνα για την αντιμετώπιση άμεσων κινδύνων μέσω της πρόβλεψης επιβολής επιπλέον περιοριστικών όρων, ενώ επεκτείνεται ο κατάλογος των επαγγελματιών που έχουν υποχρέωση αναφοράς εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας με την ένταξη των φαρμακοποιών και των φυσιοθεραπευτών.

Στο Μέρος Β’ περιλαμβάνονται ρυθμίσεις για την προστασία των ανηλίκων και τη καταπολέμηση της εγκληματικότητας.

Σκοπός του Μέρους αυτού είναι η αντιμετώπιση της παραβατικότητας των ανηλίκων μέσω της θέσπισης ειδικών διατάξεων που αποσκοπούν στην ουσιαστική εμπέδωση των προστατευτικών και εκπαιδευτικού χαρακτήρα κυρώσεων του ποινικού δικαίου ανηλίκων. Επιπρόσθετα, σκοπό αποτελεί ο εξορθολογισμός του νομικού πλαισίου για την έμπρακτη μετάνοια σε αδικήματα κατά της περιουσίας και της ιδιοκτησίας ώστε να υπάρξει ένα πραγματικό κίνητρο για την αποκαταστατική δικαιοσύνη. Επιπλέον, επιδιώκεται η αντιμετώπιση φαινομένων μεταγενέστερης της έκδοσης της απόφασης διαπιστωμένης εγκληματικότητας ή απείθειας σε σχέση με επιβεβλημένους όρους ή μέτρα.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, επιδιώκεται ο εξορθολογισμός ποινικών διατάξεων σχετικά με την ανήλικη παραβατικότητα και, συγκεκριμένα, των διατάξεων για την υποτροπή, τις διακεκριμένες μορφές συμπλοκής, τις γενετήσιες πράξεις ενώπιον ανηλίκου, την παραμέληση εποπτείας αυτού, την προσωρινή κράτηση καθώς και τη δυνατότητα παράστασης πραγματογνώμονα υπηρετούντος στη Γενική Περιφερειακή Αστυνομική Διεύθυνση κατά την εξέταση ανήλικου θύματος. Θεσπίζεται ειδικό αξιόποινο για την παρεμπόδιση της δικαιοσύνης αλλά και δυνατότητα στον ζημιωθέντα διάδικο που δήλωσε υποστήριξη της κατηγορίας κατά τη διεξαγωγή της ακροαματικής διαδικασίας να απευθυνθεί με υπόμνημα στο Συμβούλιο Πλημμελειοδικών το οποίο κρίνει για τη χορήγηση ή μη της υπό όρο απόλυσης του κατηγορούμενου. Επίσης, παρέχεται η δυνατότητα στον ζημιωθέντα διάδικο που δήλωσε υποστήριξη της κατηγορίας κατά τη διεξαγωγή της ακροαματικής διαδικασίας να απευθυνθεί με υπόμνημα στο Συμβούλιο Πλημμελειοδικών το οποίο κρίνει για τη χορήγηση ή μη της υπό όρο απόλυσης του κατηγορούμενου. Η δυνατότητα του ζημιωθέντος διαδίκου να απευθύνεται με υπόμνημά του στο Συμβούλιο Πλημμελειοδικών, το οποίο διαμορφώνει ουσιαστική κρίση για την αποφυλάκιση ή μη του καταδικασθέντος για εγκλήματα ιδιαίτερης ποινικής απαξίας αποσκοπεί στην προστασία του θύματος καθώς και στην αποφυγή του κινδύνου αντεκδίκησης. Τέλος, ενισχύεται η αποκαταστατική δικαιοσύνη μέσω ρυθμίσεων για την έμπρακτη μετάνοια και περαιτέρω προβλέπονται οι προϋποθέσεις αντικατάστασης μέτρων δικονομικού καταναγκασμού.

Αντικείμενο των νέων αυτών ρυθμίσεων αποτελεί:

α) Η τροποποίηση διατάξεων του Ποινικού Κώδικα και συγκεκριμένα η τροποποίηση ή προσθήκη:

αα) του άρθρου 110, περί συμμετοχής του προσώπου που είχε δηλώσει υποστήριξη της κατηγορίας στη διαδικασία ενώπιον του δικαστικού συμβουλίου για την εξέταση του αιτήματος χορήγησης υπό όρο απόλυσης, για ειδικώς οριζόμενα εγκλήματα, αβ) του άρθρου 124, περί μεταβολής ή άρσης αναμορφωτικών ή θεραπευτικών μέτρων, αγ) του άρθρου 130, περί εκδίκασης μετά τη συμπλήρωση του δέκατου όγδοου έτους, αδ) του άρθρου 231, περί παρεμπόδισης δικαιοσύνης, αε) του άρθρου 313, περί συμπλοκής, αστ) του άρθρου 323Β, περί διευκόλυνσης επαιτείας, αζ) του άρθρου 339, περί γενετήσιων πράξεων με ανηλίκους ή ενώπιόν τους, αη) του άρθρου 360, περί παραμέλησης της εποπτείας ανηλίκου, αθ) του άρθρου 381, περί γενικής διάταξης για τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, και αι) του άρθρου 405, περί γενικής διάταξης για τα εγκλήματα κατά της περιουσίας.

β) Η τροποποίηση διατάξεων του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και συγκεκριμένα η τροποποίηση: βα) του άρθρου 227, περί ανήλικων μαρτύρων θυμάτων προσβολής προσωπικής και γενετήσιας ελευθερίας, ββ) του άρθρου 273, περί εξέτασης του κατηγορουμένου, βγ) του άρθρου 287, περί προσωρινής κράτησης ανηλίκων, βδ) του άρθρου 292, περί διάρκειας της προσωρινής κράτησης κατηγορουμένου, και βε) του άρθρου 296, περί των λόγων για την αντικατάσταση των περιοριστικών όρων με προσωρινή κράτηση.

Στο Μέρος Γ’ επιδιώκονται η αναδιοργάνωση των Ιατροδικαστικών Υπηρεσιών του Κράτους, ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου που διέπει την υπηρεσιακή κατάσταση των Ιατροδικαστών και των υπαλλήλων των ιατροδικαστικών υπηρεσιών και η αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες και το κοινωνικό σύνολο.

Στο Μέρος Δ’ αντιμετωπίζονται ζητήματα που διευκολύνουν και προάγουν το δικαστικό έργο της Eurojust, όπως ο επανακαθορισμός των τυπικών προσόντων των εισαγγελικών λειτουργών που στελεχώνουν τις θέσεις των μελών της Eurojust, η εναρμόνιση της διαδικασίας διαβίβασης επιχειρησιακών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο της Eurojust με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2018/1727 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Νοεμβρίου 2018 και η συμπερίληψη της διευκόλυνσης εισόδου και εξόδου από το ελληνικό έδαφος πολίτη τρίτης χώρας στον κατάλογο των διερευνώμενων αδικημάτων. Το τελευταίο αφορά σημαντικό αριθμό υποθέσεων με διασυνοριακό χαρακτήρα.

Στο Μέρος Ε’ μεταφέρονται συγκεκριμένες διοικητικές διαφορές ουσίας και ακυρωτικές διαφορές από την καθ’ ύλη αρμοδιότητα των Διοικητικών Εφετείων σε εκείνη των Διοικητικών Πρωτοδικείων, και μεταβάλλεται το κριτήριο της κατά τόπο αρμοδιότητας για την εκδίκαση των φορολογικών διαφορών, από εκείνο της έδρας της Αρχής που εξέδωσε την προσβαλλόμενη πράξη, σε εκείνο της κατοικίας ή της έδρας του υπόχρεου φυσικού ή νομικού προσώπου, αντιστοίχως. Σκοπός των παρεμβάσεων είναι αφενός η σύμμετρη κατανομή των εκδικαζόμενων σε πρώτο βαθμό υποθέσεων μεταξύ Εφετείων και Πρωτοδικείων και αφετέρου η ασφάλεια των φορολογουμένων σε σχέση με τον καθορισμό του κατά τόπο αρμόδιου για την επίλυση της διαφοράς δικαστηρίου. 

Στο Μέρος ΣΤ’ με τις λοιπές διατάξεις του νόμου αντιμετωπίζονται ζητήματα που άπτονται της προστασίας της δημόσιας υγείας από άτομα που αντιποιούνται το επάγγελμα του ιατρού και του φυσικοθεραπευτή, ενισχύονται τα καθήκοντα του προσωπικού του αστυνομικού τομέα της δικαστικής αστυνομίας μέσω της υποχρέωσης σύλληψης του δράστη που διαπράττει ενώπιόν του ή σε βάρος του, κατά την άσκηση των καθηκόντων του, αυτόφωρο κακούργημα η πλημμέλημα και εναρμονίζεται η εθνική νομοθεσία με τη νέα Οδηγία (ΕΕ) 2024/2808 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2024 που δεν απαιτεί πλέον τη διαβίβαση δεδομένων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για αδικήματα κιβδηλείας. Επιπλέον, προβλέπονται παρεμβάσεις για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή άρθρων αρμοδιότητας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, όπως για την περικοπή μισθού δικαστικού λειτουργού με πράξη του Προέδρου του Ανώτατου Δικαστηρίου ή του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και τον ορισμό Εισαγγελέα και Ανακριτή Ανηλίκων και την πρώτη είσοδο στην ειδική επετηρίδα. 

Δείτε ολόκληρο τον Ν. 5172/2025, όπως δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ, εδώ

Το Ελληνικό Σύνταγμα, τόμ. 1, 2025
Ενοχικό Δίκαιο Ειδικό Μέρος