Έκθεση «ράπισμα» του Ευρ. Ελεγκτικού Συνεδρίου ως προς την ανάπτυξη της τεχνολογίας 5G στην ΕΕ

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), είναι αναγκαία μία νέα ώθηση αναφορικά με το 5G στην ΕΕ.

Ειδικότερα, με την ειδική έκθεση αριθ. 03/2022, με τίτλο «Τεχνολογία 5G στην ΕΕ: καθυστερήσεις στην ανάπτυξη των δικτύων και ανεπίλυτα ζητήματα ασφάλειας», η οποία δημοσιεύθηκε στις 24-01-2022, ζητεί να δοθεί νέα πνοή στην προώθηση της ανάπτυξης του 5G, του νέου παγκόσμιου ασύρματου προτύπου για τα δίκτυα κινητών επικοινωνιών, στην ΕΕ. Έχουν σημειωθεί σημαντικές καθυστερήσεις στα κράτη μέλη σχετικά με την υλοποίηση των οικείων δικτύων 5G, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο την επίτευξη των σχετικών στόχων της ΕΕ όσον αφορά την πρόσβαση και την κάλυψη. Παράλληλα, σύμφωνα με τους ελεγκτές, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την αντιμετώπιση ζητημάτων ασφάλειας που σχετίζονται με την ανάπτυξη του 5G κατά τρόπο συνεπή και συντονισμένο.

Οι υπηρεσίες 5G είναι καίριας σημασίας για ευρύ φάσμα εφαρμογών που είναι χρήσιμες για πολλούς τομείς της οικονομίας της ΕΕ και την καθημερινότητα των πολιτών. Εκτιμάται ότι μεταξύ του 2021 και του 2025, το 5G θα μπορούσε να συνεισφέρει στο ΑΕΠ της ΕΕ με έως και 1 τρισεκατομμύριο ευρώ και να δημιουργήσει ή να μετασχηματίσει έως 20 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Μολονότι το 5G προσφέρει πολλές ευκαιρίες ανάπτυξης, ενέχει ορισμένους κινδύνους: η αυξημένη εξάρτηση λόγω του περιορισμένου αριθμού των προμηθευτών που είναι σε θέση να κατασκευάζουν και να εκμεταλλεύονται τα δίκτυα 5G καθώς και κίνδυνοι που συνδέονται με την παρέμβαση «εχθρικών κρατικών παραγόντων».

Στο σχέδιο δράσης της του 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όρισε προθεσμία έως το 2025 για την εξάπλωση του 5G τόσο σε όλες τις αστικές περιοχές όσο και σε όλες τις μείζονες διαδρομές μεταφορών. Τον Μάρτιο του περασμένου έτους, έθεσε ως επιπλέον στόχο την κάλυψη με 5G ολόκληρης της ΕΕ έως το 2030. Ωστόσο, οι ελεγκτές παρατηρούν ότι μόνο τα μισά κράτη μέλη έχουν συμπεριλάβει τους εν λόγω στόχους στις εθνικές στρατηγικές τους για το 5G. Η Επιτροπή έχει υποστηρίξει τα κράτη μέλη στην επίτευξη των στόχων αυτών μέσω διαφόρων πρωτοβουλιών και παρέχοντάς τους καθοδήγηση και χρηματοδότηση. Εντούτοις, ουδέποτε προσδιόρισε με σαφήνεια την προσδοκώμενη ποιότητα των υπηρεσιών 5G. Οι ελεγκτές υπογραμμίζουν ότι το γεγονός αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση και την ποιότητα των υπηρεσιών 5G σε ολόκληρη την ΕΕ, διευρύνοντας περαιτέρω το «ψηφιακό χάσμα».

Όλα τα κράτη μέλη, με εξαίρεση την Κύπρο, τη Λιθουανία, τη Μάλτα και την Πορτογαλία, πέτυχαν τον ενδιάμεσο στόχο για το 2020, για πρόσβαση στην τεχνολογία 5G σε μία τουλάχιστον μεγάλη πόλη. Ωστόσο, πολλές χώρες της ΕΕ δεν βρίσκονται σε καλό δρόμο όσον αφορά την ανάπτυξη των οικείων δικτύων 5G. Η Επιτροπή θεωρεί ότι για δεκαέξι χώρες της ΕΕ η πιθανότητα να επιτύχουν τον στόχο για το 2025 είναι στην καλύτερη περίπτωση μέτρια (Αυστρία, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Γερμανία, Ιρλανδία, Λιθουανία, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Πορτογαλία και Σλοβενία) και στη χειρότερη χαμηλή (Βέλγιο, Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρος και Ελλάδα). Έως τον Νοέμβριο του 2021, 23 κράτη μέλη δεν είχαν ακόμη μεταφέρει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία της ΕΕ η οποία, μεταξύ άλλων δράσεων, ορίζει προθεσμίες για την εκχώρηση πρωτοπόρων ζωνών 5G. Οι ελεγκτές τονίζουν ότι με τον τρέχοντα ρυθμό υλοποίησης είναι πολύ πιθανό να μην επιτευχθούν οι στόχοι της ΕΕ για τη δεκαετία που διανύουμε.

Η ανάπτυξη του 5G είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με ζητήματα ασφάλειας. Οι προμηθευτές που έχουν την έδρα τους σε χώρες της ΕΕ είναι υποχρεωμένοι να συμμορφώνονται με τα πρότυπα και τις νομικές απαιτήσεις της ΕΕ. Ωστόσο, έξι από τους οκτώ μεγαλύτερους προμηθευτές, όπως οι εταιρείες Huawei (Κίνα) και Samsung (Νότια Κορέα), δεν εδρεύουν στην ΕΕ. Τα νομοθετικά πλαίσια τρίτων χωρών μπορεί να αποκλίνουν σημαντικά από τα πρότυπα της ΕΕ, παραδείγματος χάριν όσον αφορά την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Οι ελεγκτές εκφράζουν την ανησυχία ότι υπάρχει το ενδεχόμενο οι χρήστες της ΕΕ να υπόκεινται στη νομοθεσία τρίτης χώρας στην περίπτωση που τα κέντρα ελέγχου είναι εγκατεστημένα εκτός ΕΕ. Η Επιτροπή αντέδρασε ταχύτατα όταν η ασφάλεια του 5G κατέστη μείζον ζήτημα σε επίπεδο ΕΕ, εγκρίνοντας την εργαλειοθήκη της ΕΕ για την κυβερνοασφάλεια των δικτύων 5G τον Ιανουάριο του 2020. Εντούτοις, όταν εγκρίθηκε ήταν ήδη πολύ αργά για ορισμένους φορείς εκμετάλλευσης κινητών δικτύων που είχαν ήδη επιλέξει τους προμηθευτές τους.

Οι ελεγκτές επισημαίνουν επίσης ότι, παρόλο που οι ανησυχίες που αφορούν την ασφάλεια του 5G έχουν διασυνοριακό χαρακτήρα, οι πληροφορίες που είναι δημόσια διαθέσιμες σχετικά με το πώς προσεγγίζουν οι χώρες της ΕΕ τα ζητήματα ασφάλειας, και ιδίως το ζήτημα των προμηθευτών υψηλού κινδύνου, είναι περιορισμένες. Το γεγονός αυτό δυσχεραίνει την υιοθέτηση συντονισμένης προσέγγισης από τα κράτη μέλη και περιορίζει επίσης την ικανότητα της Επιτροπής να προωθήσει βελτιώσεις σχετικά με την ασφάλεια των δικτύων 5G. Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι, δεδομένου ότι τα μέτρα της εργαλειοθήκης δεν έχουν δεσμευτική ισχύ, τα κράτη μέλη εφαρμόζουν αποκλίνουσες προσεγγίσεις όσον αφορά τη χρήση εξοπλισμού από συγκεκριμένους προμηθευτές ή το πεδίο εφαρμογής των περιορισμών που επιβάλλονται σε προμηθευτές υψηλού κινδύνου. Επιπλέον, τα κράτη μέλη ενδεχομένως να χρειαστεί να επιβαρυνθούν με υψηλό κόστος υποκατάστασης αν χρειαστεί να αποκλείσουν τους προμηθευτές υψηλού κινδύνου από τα δίκτυά τους χωρίς να προβλέπεται μεταβατική περίοδος. Επί του παρόντος, δεν είναι σαφές εάν η αποζημίωση για το εν λόγω κόστος μπορεί να θεωρηθεί κρατική ενίσχυση ούτε κατά πόσον η πρακτική αυτή συνάδει με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ.

Μέχρι στιγμής, η Επιτροπή δεν έχει προβεί σε εκτίμηση του δυνητικού αντικτύπου στην περίπτωση που κράτος μέλος κατασκευάζει το οικείο δίκτυο 5G χρησιμοποιώντας εξοπλισμό από προμηθευτή ο οποίος θεωρείται υψηλού κινδύνου σε άλλο κράτος μέλος. Οι ελεγκτές προειδοποιούν ότι ένα τέτοιο σενάριο μπορεί να έχει αντίκτυπο όχι μόνο στη διασυνοριακή ασφάλεια αλλά και στη λειτουργία της ίδιας της ενιαίας αγοράς της ΕΕ.

Δήλωση

«Έως το 2025, θα δαπανηθούν σε ολόκληρη την ΕΕ έως και 400 δισεκατομμύρια ευρώ για την ανάπτυξη των δικτύων 5G με σκοπό τη στήριξη της μελλοντικής οικονομικής μεγέθυνσης και ανταγωνιστικότητας. Ωστόσο, πολλά κράτη μέλη έχουν μείνει πίσω στον τομέα αυτό, με αποτέλεσμα η ΕΕ να απέχει ακόμη πολύ από το να αποκομίσει τα οφέλη του 5G», δήλωσε η Annemie Turtelboom, Μέλος του ΕΕΣ8 και αρμόδια για την έκθεση. «Επιπλέον, ζήτημα στρατηγικής σημασίας για την τεχνολογική αυτοδυναμία της ΕΕ και την ενιαία αγορά είναι οι προσεγγίσεις των κρατών μελών όσον αφορά την ασφάλεια του 5G, και ιδίως η ανάγκη για συντονισμένη δράση.»

Γενικές πληροφορίες 

Γίνεται υπόμνηση ότι το ΕΕΣ παρουσιάζει τις εκθέσεις του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο της ΕΕ, καθώς και σε άλλους ενδιαφερομένους, όπως στα εθνικά κοινοβούλια, σε παράγοντες του αντίστοιχου κλάδου και σε εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών.

Το πλήρες κείμενο της έκθεσης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)