Ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης: Δικαίωμα σε νέα δίκη και φυγή του ενδιαφερομένου προσώπου

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τη δημοσιευθείσα στις 17-12-2020 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αποφάνθηκε ότι η εκτέλεση ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης δεν μπορεί να απορρίπτεται μόνο για τον λόγο ότι το κράτος μέλος έκδοσης δεν σεβάστηκε το δικαίωμα σε νέα δίκη του εκζητούμενου που διέφυγε.

Ωστόσο, σύμφωνα με το ΔΕΕ, σε κάθε περίπτωση, το κράτος μέλος έκδοσης πρέπει να σέβεται τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης που εγγυώνται το δικαίωμα σε νέα δίκη.

Ιστορικό της υπόθεσης

Στη Ρουμανία έχουν ασκηθεί ποινικές διώξεις κατά του TR, Ρουμάνου υπηκόου, στο πλαίσιο δυο ξεχωριστών διαδικασιών. Καθώς είχε διαφύγει στη Γερμανία, οι ποινικές διαδικασίες που τον αφορούν, πρωτοδίκως και σε δεύτερο βαθμό, διεξήχθησαν ερήμην του. Ωστόσο, γνώριζε τουλάχιστον μία από αυτές τις διαδικασίες στην οποία την υπεράσπιση του ανέλαβε, σε πρώτο βαθμό, ένας συνήγορος της επιλογής του και, σε δεύτερο βαθμό, ένας αυτεπαγγέλτως διορισθείς συνήγορος. 

Οι δίκες οδήγησαν σε δύο καταδίκες ποινών στερητικών της ελευθερίας. Με σκοπό την εκτέλεσή τους, οι ρουμανικές αρχές εξέδωσαν ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης. Από τις 31 Μαρτίου 2020, ο TR, που βρίσκεται στο Αμβούργο (Γερμανία), στερείται της ελευθερίας του.

Στις 28 Μαΐου 2020, το Hanseatisches Oberlandesgericht Hamburg (Ανώτερο χανσεατικό περιφερειακό δικαστήριο Αμβούργου, Γερμανία) αποφάσισε να επιληφθεί επί των ευρωπαϊκών ενταλμάτων σύλληψης. Ο TR αντιτάχθηκε σε αυτό, επικαλούμενος το γεγονός ότι οι ρουμανικές αρχές αρνήθηκαν να εγγυηθούν την επανάληψη των εν λόγω ποινικών διαδικασιών, το οποίο, σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν ασυμβίβαστο με το δικαίωμα παράστασης των κατηγορουμένων στη δίκη και, σε περίπτωση απουσίας τους, το δικαίωμά τους σε νέα δίκη, κατά τις διατάξεις της οδηγίας (ΕΕ) 2016/343 για την ενίσχυση ορισμένων πτυχών του τεκμηρίου αθωότητας και του δικαιώματος παράστασης του κατηγορουμένου στη δίκη του στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας. 

Ως εκ τούτου, το γερμανικό δικαστήριο κλήθηκε να αποφανθεί σχετικά με τη νομιμότητα της παράδοσης του TR, βάσει εθνικών διατάξεων εφαρμογής του άρθρου 4α της απόφασης-πλαισίου 2002/584/ΔΕΥ για το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης και τις διαδικασίες παράδοσης μεταξύ των κρατών μελών. Δυνάμει αυτού του άρθρου, η δικαστική αρχή εκτέλεσης έχει την δυνατότητα να απορρίψει ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης για την εκτέλεση ποινής στερητικής της ελευθερίας βάσει απόφασης που εκδόθηκε ερήμην του ενδιαφερομένου, εκτός από περιπτώσεις που απαριθμούνται εξαντλητικά. 

Στο πλαίσιο αυτό, το εν λόγω δικαστήριο αποφάσισε να υποβάλει αίτηση εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως ενώπιον του Δικαστηρίου διερωτώμενο για τις πιθανές επιπτώσεις της μη συμμόρφωσης, στο κράτος μέλος έκδοσης, με τις επιταγές σχετικά με το δικαίωμα σε νέα δίκη, λαμβάνοντας υπόψη ότι η εν λόγω περίσταση δεν συνδέεται με μία από τις περιπτώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 4α της διατάξεως-πλαισίου 2002/584/ΔΕΥ.

Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο έκρινε ότι η εκτέλεση ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης που εκδόθηκε με σκοπό την εκτέλεση ποινής στερητικής της ελευθερίας δεν μπορεί να απορρίπτεται, όταν το ενδιαφερόμενο πρόσωπο παρεμπόδισε την αυτοπρόσωπη κλήτευσή του και δεν εμφανίστηκε αυτοπροσώπως στη δίκη λόγω της φυγής του στο κράτος μέλος εκτέλεσης, μόνο για τον λόγο ότι το κράτος μέλος έκδοσης δεν διασφάλισε ότι θα είναι σεβαστό το δικαίωμα σε νέα δίκη αυτού του προσώπου. 

Εντούτοις, το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι το κράτος μέλος έκδοσης πρέπει να σέβεται τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης που εγγυώνται το δικαίωμα σε νέα δίκη.

Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στα γαλλικά και στα γερμανικά στην ιστοσελίδα CURIA