Για τη διάθεση αποθηκευμένων σε cloud τηλεοπτικών προγραμμάτων απαιτείται η άδεια του δικαιούχου των δικαιωμάτων

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με σημερινή του απόφαση (υπόθεση C-265/16), το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάνθηκε ότι για τη διάθεση αντιγράφων τηλεοπτικών προγραμμάτων που είναι αποθηκευμένα σε υπολογιστικό νέφος («cloud») απαιτείται η άδεια του δικαιούχου των δικαιωμάτων του δημιουργού ή συγγενικών δικαιωμάτων.

Όπως επιπλέον επισημαίνει το ΔΕΕ, υπηρεσία η οποία παρέχει ένα σύστημα εξ αποστάσεως εγγραφής προγραμμάτων τηλεοπτικών οργανισμών επίγειας μετάδοσης από διάφορα κράτη μέλη, καταγράφοντάς τα σε ένα χώρο αποθήκευσης δεδομένων που βρίσκεται εντός υπολογιστικού νέφους (cloud computing), έχει διπλή λειτουργία, διασφαλίζουσα τόσο την αναπαραγωγή όσο και τη διάθεση των προστατευόμενων έργων και, κατά συνέπεια, δεν δύναται να εμπίπτει στην προβλεπόμενη στην οδηγία 2001/29/ΕΚ για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορία εξαίρεση της ιδιωτικής αντιγραφής [1].

Μάλιστα, κατά το Δικαστήριο, η υπηρεσία αυτή συνιστά στην πράξη αναμετάδοση των σχετικών προγραμμάτων.

Ιστορικό της υπόθεσης

Η VCAST είναι εταιρία αγγλικού δικαίου η οποία θέτει στη διάθεση των πελατών της, μέσω του διαδικτύου, ένα σύστημα εξ αποστάσεως εγγραφής εκπομπών ιταλικών τηλεοπτικών οργανισμών επίγειας μετάδοσης, μεταξύ των οποίων και οι εκπομπές της Reti Televisive Italiane (RTI). Ο πελάτης επιλέγει εκπομπή και χρονική ζώνη. Στη συνέχεια, το σύστημα που διαχειρίζεται η VCAST λαμβάνει το τηλεοπτικό σήμα με τη βοήθεια των κεραιών της και καταγράφει το εκπεμπόμενο κατά την ορισθείσα χρονική ζώνη πρόγραμμα εκπομπών σε ένα χώρο αποθήκευσης δεδομένων που βρίσκεται εντός υπολογιστικού νέφους, θέτοντας έτσι το αντίγραφο των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών στη διάθεση του πελάτη μέσω του διαδικτύου.

Η VCAST ζήτησε από το Tribunale ordinario di Torino (πρωτοδικείο του Τορίνο, Ιταλία) να αναγνωρίσει τον σύννομο χαρακτήρα των δραστηριοτήτων της. Συναφώς επικαλείται την εξαίρεση της ιδιωτικής αντιγραφής, κατά την οποία δεν απαιτείται η άδεια του δικαιούχου των δικαιωμάτων του δημιουργού ή των συγγενικών δικαιωμάτων για τις αναπαραγωγές σε οποιοδήποτε μέσο που πραγματοποιούνται από φυσικό πρόσωπο για ιδιωτική χρήση και για σκοπούς μη άμεσα ή έμμεσα εμπορικούς, υπό τον όρο ότι οι δικαιούχοι των δικαιωμάτων λαμβάνουν δίκαιη αποζημίωση.

Το πρωτοδικείο του Τορίνο, κατόπιν αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων που υπέβαλε η RTI, απαγόρευσε προσωρινά στην VCAST να συνεχίσει να ασκεί τις δραστηριότητές της. Στο πλαίσιο αυτό, πριν την έκδοση της οριστικής αποφάσεώς του, αποφάσισε να υποβάλει στο Δικαστήριο προδικαστικά ερωτήματα ζητώντας, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν η υπηρεσία που παρέχει η VCAST, χωρίς την άδεια των δικαιούχων των δικαιωμάτων του δημιουργού ή συγγενικών δικαιωμάτων, είναι σύμφωνη με την οδηγία σχετικά με τα δικαιώματα του δημιουργού.

Απόφαση του Δικαστηρίου

Με τη σημερινή του απόφαση, το Δικαστήριο εκτιμά ότι η υπηρεσία την οποία παρέχει η VCAST έχει διπλή λειτουργία, διασφαλίζουσα τόσο την αναπαραγωγή όσο και τη διάθεση των προστατευόμενων έργων.

Η υπηρεσία την οποία παρέχει η VCAST, στο μέτρο που συνίσταται στη διάθεση των προστατευόμενων έργων, εμπίπτει στην παρουσίαση στο κοινό. Συναφώς, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι κάθε παρουσίαση στο κοινό, συμπεριλαμβανομένης της διαθέσεως προστατευόμενων έργων ή αντικειμένων, προϋποθέτει άδεια του δικαιούχου των δικαιωμάτων, δεδομένου ότι το δικαίωμα παρουσιάσεως έργων στο κοινό θα πρέπει να θεωρηθεί κατά ευρεία έννοια ως καλύπτον κάθε μετάδοση ή αναμετάδοση ενός έργου στο κοινό με ενσύρματα ή ασύρματα μέσα, συμπεριλαμβανομένης της ραδιοτηλεοπτικής εκπομπής.

Το Δικαστήριο εκτιμά ότι, αφενός, η αρχική μετάδοση που πραγματοποιείται από τον ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό και, αφετέρου, η μετάδοση στην οποία προβαίνει η VCAST πραγματοποιούνται υπό ειδικές τεχνικές προϋποθέσεις, βάσει διαφορετικού τρόπου μεταδόσεως των έργων και καθεμία προορίζεται για το κοινό της.

Το Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η (ανα)μετάδοση στην οποία προβαίνει η VCAST συνιστά διαφορετική παρουσίαση στο κοινό σε σχέση με την αρχική και, επομένως, απαιτείται γι’ αυτή η άδεια των δικαιούχων των δικαιωμάτων του δημιουργού ή συγγενικών δικαιωμάτων. Κατά συνέπεια, μια τέτοια υπηρεσία εξ αποστάσεως εγγραφής δεν δύναται να εμπίπτει στην εξαίρεση της ιδιωτικής αντιγραφής.

Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA

[1] Άρθρο 5, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, της εν λόγω οδηγίας.