Καθορισμός αδικημάτων και κυρώσεων για παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τροποποιήσεις στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας

Σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση έχει το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο «Καθορισμός αδικημάτων και κυρώσεων σε βάρος φυσικών και νομικών προσώπων για παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενσωμάτωση οδηγίας (ΕE) 2024/1226 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Απριλίου 2024 σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων για την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης και την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2018/1673 και λοιπές διατάξεις».

Το σχέδιο νόμου έχει δύο βασικά σκέλη:

Με το πρώτο σκέλος επιδιώκεται η ενσωμάτωση στην ελληνική έννομη τάξη της Οδηγίας (ΕE) 2024/1226 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Απριλίου 2024. Θεσπίζονται τα ποινικά αδικήματα παραβίασης των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης, οι αντίστοιχες κυρώσεις κατά φυσικών και νομικών προσώπων και καθορίζονται τα όρια της δικαιοδοσίας των ελληνικών δικαστικών αρχών. Επίσης, περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις, μεταξύ άλλων, για την προστασία προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις, τη διαδικασία δέσμευσης και δήμευσης κεφαλαίων και περιουσιακών στοιχείων, την πρόβλεψη ειδικών ανακριτικών πράξεων για την εξιχνίαση των αδικημάτων και το συντονισμό και συνεργασία των αρμόδιων αρχών και υπηρεσιών.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, η ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕE) 2024/1226 είναι αναγκαία για να διασφαλιστούν η αποτελεσματική εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς εντός αυτής, προκειμένου να επιτευχθεί υψηλό επίπεδο ασφάλειας εντός του χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης. Αυτό επιτυγχάνεται, μέσω της θέσπισης κανόνων που εμπεριέχονται στην Οδηγία, σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων για την παραβίαση των εν λόγω περιοριστικών μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες είναι αποτρεπτικές, αποτελεσματικές και αναλογικές.

Οι ανωτέρω κυρώσεις, κύριες και επικουρικές, δεν επιβάλλονται μόνο σε φυσικά αλλά και σε νομικά πρόσωπα, δεδομένου ότι και εκείνα μπορούν να υποπέσουν σε παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις επιλύουν ζητήματα σχετικά με τον καθορισμό των αρμοδιοτήτων των αρχών που επιλαμβάνονται των εν λόγω υποθέσεων, τον συντονισμό των ενεργειών και τον τρόπο συνεργασίας τους, τον τρόπο συλλογής και υποβολής στατιστικών δεδομένων και ενίσχυσης του υφιστάμενου νομικού πλαισίου προς την κατεύθυνση της αποτελεσματικής αντιμετώπισης των αδικημάτων που σχετίζονται με την παραβίαση περιοριστικών μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το δεύτερο σκέλος περιλαμβάνει λοιπές αναγκαίες διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, με τις οποίες ρυθμίζονται ζητήματα που αφορούν στο δικαίωμα υποβολής αίτησης εξαίρεσης κατά το δικονομικό στάδιο της προδικασίας, τον απώτερο χρόνο προβολής της και την αυτοδίκαιη ακυρότητα των πράξεων στις οποίες έχει προβεί το δικαστικό πρόσωπο που εξαιρέθηκε από τον αρμόδιο δικαστικό σχηματισμό. Προβλέπεται κατ’ εξαίρεση αποκλεισμός του κατηγορουμένου από την πρόσβαση σε επιμέρους υλικό της δικογραφίας, κατά το δικονομικό στάδιο της προδικασίας, για λόγους προστασίας υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος. Επιπλέον, εναρμονίζεται το ανώτατο όριο κάθειρξης στις περιπτώσεις επιβολής προσωρινής κράτησης με την παρ. 2 του άρθρου 55 του Ποινικού Κώδικα (ήτοι είκοσι έτη). Προβλέπονται ο αναλογικός προσδιορισμός των δικαστικών εξόδων στον καταδικασθέντα κατηγορούμενο με τη διαδικασία έκδοσης ποινικής διαταγής καθώς και η δυνατότητα μετακίνησης ιατροδικαστών σε άλλη ιατροδικαστική υπηρεσία για την εύρυθμη λειτουργία των υπηρεσιών σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

Συγκεκριμένα, με τις προτεινόμενες διατάξεις αυτού του κεφαλαίου, επέρχονται οι εξής τροποποιήσεις στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας:

- Αίτηση εξαίρεσης πριν από την άσκηση ποινικής δίωξης: Τροποποίηση παρ. 2 άρθρου 16 και παρ. 1 άρθρου 21 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (άρθρο 16 νομοσχεδίου)

- Πρόβλεψη κατ’ εξαίρεση αποκλεισμού κατηγορουμένου από την πρόσβαση σε επιμέρους υλικό της δικογραφίας: Προσθήκη παρ. 3 στο άρθρο 100 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (άρθρο 17 νομοσχεδίου)

- Προσαρμογή του ανώτατου ορίου κάθειρξης στις περιπτώσεις επιβολής προσωρινής κράτησης: Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 286 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (άρθρο 18 νομοσχεδίου)

- Ειδική πρόβλεψη εξόδων σε βάρος κατηγορουμένου που καταδικάστηκε με έκδοση ποινικής διαταγής: Τροποποίηση περ. α) παρ. 2 άρθρου 577 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (άρθρο 19 νομοσχεδίου)

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, οι ρυθμίσεις αυτές κρίνονται επιβεβλημένες, προκειμένου να ενισχυθούν οι δικονομικές εγγυήσεις και να διασφαλιστούν η προστασία του δημοσίου συμφέροντος και η εύρυθμη λειτουργία της ποινικής δικαιοσύνης. Περαιτέρω, αντιμετωπίζονται ζητήματα λειτουργικής επάρκειας των ιατροδικαστικών υπηρεσιών, μέσω της δυνατότητας κατ’ εξαίρεση μετακίνησης προσωπικού.

Μπορείτε να λάβετε μέρος στη διαβούλευση έως τη Δευτέρα 25 Αυγούστου 2025 και ώρα 09:00 στο opengov.gr.