logo-print

Νέοι κανόνες στην ΕΕ περί ευθύνης για τα προϊόντα και την Τεχνητή Νοημοσύνη

Τεχνητή Νοημοσύνη: Για πρώτη φορά προτείνεται εναρμόνιση των εθνικών κανόνων, ώστε να διευκολυνθεί η αποζημίωση των θυμάτων ζημιών

Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτελέσεως ΙΙΙ/α Β έκδοση
Αστικές και Νέες Εμπορικές Μισθώσεις Δ

ΚΑΤΡΑΣ Ι.

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ / ΔΙΚΑΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ / ΕΝΟΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Σήμερα η Επιτροπή ενέκρινε δύο προτάσεις με τις οποίες προσαρμόζονται οι κανόνες περί ευθύνης στην ψηφιακή εποχή, την κυκλική οικονομία και στον αντίκτυπο των παγκόσμιων αξιακών αλυσίδων.

Πρώτον, η Επιτροπή προτείνει τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων κανόνων για την αντικειμενική ευθύνη των κατασκευαστών όσον αφορά τα ελαττωματικά προϊόντα (από την έξυπνη τεχνολογία έως τα φαρμακευτικά προϊόντα).

Οι αναθεωρημένοι κανόνες, αφενός, θα παρέχουν ασφάλεια δικαίου στις επιχειρήσεις, ώστε αυτές να μπορούν να επενδύουν σε νέα και καινοτόμα προϊόντα, και, αφετέρου, θα εξασφαλίζουν ότι τα θύματα μπορούν να λαμβάνουν δίκαιη αποζημίωση όταν υφίστανται ζημία από ελαττωματικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών και ανακαινισμένων προϊόντων.

Διαβάστε επίσης: Δημοσιεύθηκε ο νόμος για τις ψηφιακές συμβάσεις (Ν. 4967/2022)

Δεύτερον, η Επιτροπή προτείνει για πρώτη φορά στοχευμένη εναρμόνιση των εθνικών κανόνων περί ευθύνης για την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), ώστε να διευκολυνθεί η αποζημίωση των θυμάτων ζημιών που σχετίζονται με την ΤΝ.

Σύμφωνα με τους στόχους της Λευκής Βίβλου για την ΤΝ και με την πρόταση που υπέβαλε η Επιτροπή το 2021 για μια νομοθετική πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη, όπου καθορίζεται ένα πλαίσιο για την αριστεία και την εμπιστοσύνη στην ΤΝ, οι νέοι κανόνες θα διασφαλίζουν ότι τα θύματα ωφελούνται από τα ίδια πρότυπα προστασίας όταν ζημιώνονται από προϊόντα ή υπηρεσίες τεχνητής νοημοσύνης, με εκείνα που ισχύουν όταν η ζημία προκαλείται υπό οποιεσδήποτε άλλες περιστάσεις.

Αναθεωρημένη οδηγία για την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων, προσαρμοσμένη στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και τις παγκόσμιες αξιακές αλυσίδες

Η αναθεωρημένη οδηγία εκσυγχρονίζει και ενισχύει τους ισχύοντες καθιερωμένους κανόνες, οι οποίοι βασίζονται στην αντικειμενική ευθύνη των κατασκευαστών, όσον αφορά την αποζημίωση για σωματικές βλάβες, περιουσιακή ζημία ή απώλειες δεδομένων που προκαλούνται από μη ασφαλή προϊόντα, από τις καρέκλες κήπου έως τα προηγμένα μηχανήματα. Εξασφαλίζει δίκαιους και προβλέψιμους κανόνες, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους καταναλωτές, με τους εξής τρόπους:

•  εκσυγχρονίζοντας τους κανόνες περί ευθύνης για τα επιχειρηματικά μοντέλα της κυκλικής οικονομίας, ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι κανόνες αυτοί είναι σαφείς και δίκαιοι για τις εταιρείες που τροποποιούν ουσιαστικά τα προϊόντα·

•  εκσυγχρονίζοντας τους κανόνες περί ευθύνης για τα προϊόντα στην ψηφιακή εποχή, ώστε να δίνεται η δυνατότητα αποζημίωσης για ζημίες όταν προϊόντα όπως τα ρομπότ, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή τα συστήματα έξυπνης κατοικίας γίνονται μη ασφαλή λόγω επικαιροποιήσεων του λογισμικού τους, λόγω ψηφιακών υπηρεσιών ή υπηρεσιών ΤΝ που απαιτούνται για τη λειτουργία του προϊόντος ή όταν ο κατασκευαστής δεν καταφέρνει να διευθετήσει τα τρωτά σημεία που αφορούν την κυβερνοασφάλεια·

•  διαμορφώνοντας πιο ισότιμους όρους ανταγωνισμού μεταξύ κατασκευαστών εντός και εκτός της ΕΕ, έτσι ώστε, όταν οι καταναλωτές ζημιώνονται από μη ασφαλή προϊόντα που εισάγονται από τρίτες χώρες εκτός ΕΕ, να μπορούν να απευθύνονται στον εισαγωγέα ή στον ενωσιακό αντιπρόσωπο του κατασκευαστή για αποζημίωση·

•  εξασφαλίζοντας ότι οι καταναλωτές θα έχουν ισότιμη μεταχείριση με τους κατασκευαστές, καθώς απαιτούν από τους κατασκευαστές να δημοσιοποιούν πληροφορίες, καθιερώνουν περισσότερη ευελιξία όσον αφορά τους χρονικούς περιορισμούς για την άσκηση προσφυγής και μειώνουν το βάρος της απόδειξης για τα θύματα σε περίπλοκες υποθέσεις, όπως αυτές που αφορούν φαρμακευτικά προϊόντα ή τεχνητή νοημοσύνη.

Οδηγία περί ευθύνης για την τεχνητή νοημοσύνη, για ευκολότερη πρόσβαση των θυμάτων στην έννομη προστασία

Σκοπός της οδηγίας περί ευθύνης για την ΤΝ είναι να ορίσει ενιαίους κανόνες για την πρόσβαση σε πληροφορίες και για τη μείωση του βάρους της απόδειξης σε σχέση με ζημίες που προκαλούνται από συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, ώστε να καθιερωθεί η ευρύτερη προστασία για τα θύματα (είτε πρόκειται για άτομα είτε για επιχειρήσεις) και να ενισχυθεί ο τομέας της ΤΝ χάρη στις αυξημένες εγγυήσεις. Η οδηγία θα εναρμονίσει ορισμένους κανόνες για αξιώσεις που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων, σε περιπτώσεις στις οποίες η ζημία προκαλείται από παράπτωμα. Αυτό καλύπτει π.χ. παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής ή ζημίες που προκαλούνται από ελλείψεις στον τομέα της ασφάλειας. Οι νέοι κανόνες θα διευκολύνουν την αποζημίωση στην περίπτωση που κάποιος υπέστη διακρίσεις σε διαδικασία πρόσληψης που γίνεται με τη χρήση τεχνολογίας ΤΝ.

Η οδηγία απλουστεύει τη νομική διαδικασία για τα θύματα όταν πρέπει να αποδείξουν ότι το πταίσμα κάποιου επέφερε ζημία/βλάβη, καθώς καθιερώνει δύο κύρια στοιχεία: πρώτον, σε περιπτώσεις όπου έχει διαπιστωθεί σχετικό πταίσμα και η αιτιώδης συνάφεια με τις επιδόσεις της τεχνητής νοημοσύνης φαίνεται ευλόγως πιθανή, το λεγόμενο «τεκμήριο αιτιώδους συνάφειας» θα καλύψει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα θύματα όταν πρέπει να εξηγήσουν λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο προκλήθηκε η ζημία από συγκεκριμένο σφάλμα ή παράλειψη, πράγμα το οποίο μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο όταν πρόκειται για την κατανόηση και τη διερεύνηση περίπλοκων συστημάτων ΤΝ· δεύτερον, τα θύματα θα έχουν στη διάθεσή τους περισσότερα εργαλεία για να επιδιώξουν ένδικη προσφυγή, καθώς καθιερώνεται το δικαίωμα πρόσβασης σε αποδεικτικά στοιχεία που κατέχουν οι εταιρείες και οι προμηθευτές, σε περιπτώσεις όπου εμπλέκεται τεχνητή νοημοσύνη υψηλού κινδύνου.

Οι νέοι κανόνες επιτυγχάνουν ισορροπία μεταξύ, αφενός, της προστασίας των καταναλωτών και, αφετέρου, της προώθησης της καινοτομίας, καθώς καταργούν τα πρόσθετα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα θύματα όταν επιδιώκουν πρόσβαση σε αποζημίωση, ενώ παράλληλα θεσπίζουν εγγυήσεις για τον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, αναγνωρίζοντας π.χ. το δικαίωμα αμφισβήτησης μιας αξίωσης για αποζημίωση που βασίζεται σε τεκμήριο αιτιώδους συνάφειας.

Επόμενα στάδια

Η πρόταση της Επιτροπής πρέπει τώρα να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Πέντε έτη μετά την έναρξη ισχύος της οδηγίας σχετικά με την ευθύνη για την τεχνητή νοημοσύνη, η Επιτροπή προβλέπεται να αξιολογήσει την ανάγκη θέσπισης κανόνων για την αντικειμενική ευθύνη όσον αφορά αξιώσεις που σχετίζονται με την ΤΝ, εάν αυτό είναι αναγκαίο.

Για περισσότερες πληροφορίες

Πρόταση οδηγίας για την προσαρμογή των εξωσυμβατικών κανόνων περί αστικής ευθύνης στην τεχνητή νοημοσύνη

Πρόταση: αναθεώρηση της οδηγίας για την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων

Πηγή: ec.europa.eu
Σεμινάριο: Το δίκαιο της πώλησης κατά τον ΑΚ και την CISG
Η απόδειξη στην ποινική δίκη

Άγγελος Ι. Κωνσταντινίδης

 

ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ / ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ