Νόμος Κατσέλη - καθήκον ειλικρίνειας του οφειλέτη (ΑΠ 120/2021)

Με απόφαση του Αρείου Πάγου (ΑΠ 120/2021) αναιρέθηκε εφετειακή απόφαση, η οποία δεχόταν ότι παραβιάστηκε το καθήκον ειλικρίνειας του οφειλέτη, κάνοντας δεκτή την ένσταση της πιστώτριας τράπεζας περί ανειλικρινούς δήλωσης του αιτούντος, οφειλόμενης σε βαριά αμέλεια, και απορρίπτοντας την αίτηση ρύθμισης των οφειλών του.

Το ανώτατο δικαστήριο, ωστόσο, έκρινε πως το δευτεροβάθμιο δικαστήριο διέλαβε στην απόφασή του ανεπαρκείς αιτιολογίες, όσον αφορά στο κρίσιμο ζήτημα της ανειλικρίνειας της δήλωσης του αιτούντος που ασκεί ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, κάνοντας δεκτό τον σχετικό λόγο αναίρεσης.

Ειδικότερα, διαπίστωσε πως, κατά τις παραδοχές τις εφετειακής απόφασης, βάσει του εκκαθαριστικού σημειώματος που προσκόμισε ο αιτών, προκύπτουν επιπλέον εισοδήματα για τον ίδιο και την γυναίκα του, τα οποία παρέλειψε να δηλώσει από βαριά αμέλεια.

Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα εν λόγω εισοδήματα αφορούν σε χρόνο προγενέστερο της υποβολής της αίτησης ρύθμισης οφειλών, το δευτεροβάθμιο δικαστήριο δεν διευκρίνισε εάν τα εισοδήματα αυτά υπήρχαν και κατά τον κρίσιμο χρόνο υποβολής της αίτησης και ποια ήταν, εντέλει, τα πραγματικά εισοδήματα του αιτούντος και της συζύγου του κατά τον ίδιο αυτό χρόνο.

Με τον τρόπο αυτό, το δευτεροβάθμιο δικαστήριο διέλαβε ανεπαρκείς αιτιολογίες, καθιστώντας ανέφικτο τον αναιρετικό έλεγχο για την ορθή ή μη εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 10 παρ. 1 του Ν. 3869/2010, την οποία παραβίασε εκ πλαγίου, στερώντας έτσι την απόφασή του από νόμιμη βάση.

Απόσπασμα απόφασης

Ωστόσο, από τα προσκομιζόμενα οικονομικά στοιχεία που αφορούν το έτος 2011, κυρίως δε, από το σχετικό εκκαθαριστικό σημείωμα της εφορίας, σαφώς συνάγεται ότι ο αιτών είχε επιπλέον εισόδημα 1.710 ευρώ από εκμίσθωση ακινήτου (ισόγεια οικία που βρίσκεται στο Δημοτικό διαμέρισμα … του Δήμου Φενεού Κορινθίας), ενώ η σύζυγος του, το άνω έτος, δήλωσε εισόδημα από εμπορικές και γεωργικές επιχειρήσεις ποσού 19.954,97 ευρώ.

Επισημαίνεται ότι ο αιτών δεν προέβη σε σχετική διόρθωση της αίτησης ούτε ενώπιον του ακροατηρίου του Πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου, στο οποίο δήλωσε, δια του πληρεξουσίου του δικηγόρου, ότι δεν είχε αναφέρει τα εισοδήματα της συζύγου στην αίτηση, διότι δεν το έκρινε αναγκαίο, χωρίς ωστόσο και πάλι να τα συμπληρώνει, ενώ δεν τα προσδιορίζει ούτε ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου. Επιπρόσθετα, η δήλωση του ότι δεν αναφέρθηκε στα εισοδήματα της συζύγου διότι δεν κρίθηκε αναγκαίο, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα αφού, ως προαναφέρθηκε, ο αιτών ρητά στην αίτηση του αναφέρεται στα εισοδήματα της συζύγου του τα οποία προσδιορίζει στο ποσό των 650 ευρώ (μέχρι τον Δεκέμβριο του 2011) και ακολούθως στο ποσό των 100 ευρώ μηνιαίως, από την εργασία της ως οδηγός ΤΑΞΙ, αποκρύπτοντας το άνω εισόδημα της από εμπορικές και γεωργικές εργασίες. Επισημαίνεται ότι ο αιτών, είχε σαφή υποχρέωση να αναφέρει τα αληθή εισοδήματα της συζύγου στην αίτηση (αρ. 4 παρ. 1 Ν α Ν.3869/2010), καθώς πρόκειται για ικανοποιητικό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα, που λαμβάνεται υπόψη για τον καθορισμό της συνεισφοράς του αιτούντος στις οικογενειακές δαπάνες, σε σχέση με την σύζυγο του, και συνακόλουθα και στην ικανότητα του να ανταπεξέλθει στις δανειακές του υποχρεώσεις. Η άνω παράλειψη του αιτούντος να αναφέρει τα παραπάνω εισοδήματα, ήτοι το δικό του εισόδημα προερχόμενο από εκμίσθωση ακινήτου, και τα εισοδήματα της συζύγου του, είναι ουσιώδης, καθώς με την παράλειψη αυτή εμφανίζεται μειωμένων οικονομικών δυνατοτήτων και έτσι δύναται να πετύχει παράνομα μειωμένη ικανοποίηση των πιστωτών του.

Η παράλειψη του αυτή, οφείλεται, τουλάχιστον σε βαριά αμέλεια του, αφού ήταν γνώστης των εισοδημάτων αυτών, τα οποία είχε συμπεριλάβει και στην φορολογική του δήλωση. Επισημαίνεται, ότι η άνω ανειλικρινής δήλωση του αιτούντος περί των οικογενειακών του εισοδημάτων δεν δύναται να καλυφθεί από την προσκόμιση των φορολογικών δηλώσεων και εκκαθαριστικών σημειωμάτων της εφορίας ενώπιον του Πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου, τα οποία άλλωστε υποχρεούται να προσκομίσει προκειμένου να κριθεί η αίτηση του. Εξ άλλου, η υποχρέωση του αιτούντος για ειλικρινή δήλωση των περιουσιακών στοιχείων και εισοδημάτων, υφίσταται καθ' όλο το διάστημα της διαδικασίας ρύθμισης που αρχίζει με την κατάθεση της αίτησης του άρθρου 4 παρ. 1 αλλά και την περίοδο της ρύθμισης των άρθρων 8 παρ. 2 και 9 παρ. 2 του νόμου, συνοδευόμενη και από αντίστοιχη υπεύθυνη δήλωση του αιτούντος περί της ορθότητας και της πληρότητας των καταστάσεων της περιουσίας και των εισοδημάτων του. Ενόψει των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η ένσταση της προσθέτως παρεμβαίνουσας και εκκαλούσας και ακολούθως και ο αντίστοιχος λόγος έφεσης, περί ανειλικρινούς δηλώσεως, κατ' αρ. 10 Ν. 3869/2010, ως ουσιαστικά βάσιμης».

Κρίνοντας όμως έτσι το εν λόγω Δικαστήριο διέλαβε στην απόφαση του, αναφορικά με το κρίσιμο ζήτημα της ανειλικρίνειας της δήλωσης του αιτούντος που ασκεί ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, ανεπαρκείς αιτιολογίες, με συνέπεια να καθίσταται ανέφικτος ο αναιρετικός έλεγχος για την ορθή ή μη εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 10 παρ. 1 του ν. 3869/2010 που προπαρατέθηκε, την οποία παραβίασε εκ πλαγίου, στερώντας με τον τρόπο αυτόν την απόφαση του από νόμιμη βάση. Ειδικότερα, ενώ κατά τις παραδοχές τις προσβαλλομένης με βάση εκκαθαριστικό σημείωμα που προσκόμισε ο αιτών, για το έτος 2011 προκύπτουν επιπλέον εισοδήματα 1.710 ευρώ από εκμίσθωση ακινήτου στη .. Κορινθίας για τον ίδιο και 19.954,97 ευρώ από εμπορικές και γεωργικές επιχειρήσεις για τη σύζυγό του και ο αιτών παρέλειψε να δηλώσει αυτά από βαριά αμέλεια, εν συνεχεία δεν διευκρινίζεται εάν τα ίδια εισοδήματα, ως αποκτηθέντα κατά το έτος 2011, υπήρχαν και κατά τον κρίσιμο χρόνο υποβολής της ένδικης αίτησης (3-2-2012) και ποια ήταν τα πραγματικά εισοδήματα του αιτούντος και της συζύγου του κατά τον ίδιο χρόνο. Κατά συνέπεια ο μοναδικός λόγος της αίτησης αναίρεσης είναι βάσιμος.

Η απόφαση είναι διαθέσιμη στην ΤΝΠ Ισοκράτης.