Περαιτέρω μείωση ποινής λόγω συρροής περισσότερων ελαφρυντικών περιστάσεων (ΑΠ 1159/2023)

Δεκτή εν μέρει έγινε αίτηση αναίρεσης, ως προς τη διάταξη της προσβαλλόμενης απόφασης περί επιβολής στην κατηγορούμενη μειωμένης, κατά το άρθρο 83 ΠΚ, ποινής, το κατώτατο όριο της οποίας κρίθηκε ότι πρέπει να μειωθεί περαιτέρω, λόγω συρροής περισσότερων της μιας ελαφρυντικών περιστάσεων (ΑΠ 1159/2023).

Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, σε περίπτωση συρροής περισσότερων της μιας ελαφρυντικών περιστάσεων ή του ενός λόγων μείωσης της ποινής, κατά το μέτρο του άρθρου 83 ΠΚ, το δικαστήριο μειώνει περαιτέρω το κατώτατο όριο της μειωμένης κατά το άρθρο 83 ΠΚ ποινής. Με τον τρόπο αυτό, διαμορφώνεται ένα ευρύτερο πλαίσιο ποινής, μέσα στο οποίο ο δικαστής μπορεί να συνεκτιμήσει τους περισσότερους λόγους μείωσης της ποινικής κύρωσης.

Εν προκειμένω, στην κατηγορούμενη αναγνωρίσθηκαν δύο ελαφρυντικές περιστάσεις, η μία εκ του άρθρου 84 παρ. 2 περ. α' του ΠΚ και η δεύτερη εκ του ιδίου άρθρου με την παρ. 3 (ελαφρυντική περίπτωση της μη εύλογης διάρκειας της ποινικής διαδικασίας, μη οφειλόμενης σε υπαιτιότητά της). Για το λόγο αυτό συνέτρεχε, κατ' άρθρο 85 ΠΚ, νόμιμος λόγος για περαιτέρω μείωση της ήδη μειωμένης, κατά το άρθρο 83 εδ. α' περ. δ', ποινής της.

Ωστόσο, το ανώτατο δικαστήριο, από την επισκόπηση της προσβαλλόμενης απόφασης διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει καμία σχετική σκέψη στην αιτιολογία της απόφασης επί της ποινής, ούτε αναφορά στη διάταξη του άρθρου 85 ΠΚ. Συνεπώς, δεν καθίσταται αδιστάκτως βέβαιο ότι το δικαστήριο της ουσίας, κατά την επιμέτρηση των επιβληθεισών στην κατηγορουμένη-αναιρεσείουσα ποινών, προέβη στην περαιτέρω μείωση των ήδη μειωμένων κατά το άρθρο 83 ΠΚ ποινών της. Το ανώτατο δικαστήριο κατέληξε πως υφίσταται πράγματι ασάφεια, ως προς την ορθή ή μη εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 85 του νέου ΠΚ κατά την επιμέτρηση των επιβληθεισών στην αναιρεσείουσα ποινών, κρίνοντας βάσιμο τον σχετικό λόγο με τον οποίο η αναιρεσείουσα πλήττει την προσβαλλόμενη απόφαση για εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή της ανωτέρω ουσιαστικής ποινικής διάταξης.

Απόσπασμα απόφασης

Κατά τη διάταξη του άρθρου 84 παρ. 1 του νέου ΠΚ "η ποινή μειώνεται επίσης κατά το μέτρο που προβλέπει το προηγούμενο άρθρο και στις περιπτώσεις που συντρέχουν ελαφρυντικές περιστάσεις", ενώ κατά τη διάταξη του άρθρου 83 εδ. α' περ. δ'του ίδιου Κώδικα [όπως αναριθμήθηκε η περ. γ' του εν λόγω άρθρου με το άρθρο 7 του ν. 4855/2021] "όπου στον νόμο προβλέπεται μειωμένη ποινή χωρίς άλλο προσδιορισμό, το πλαίσιό της καθορίζεται ως εξής:... δ) αντί για την ποινή της κάθειρξης έως δέκα έτη επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους ή κάθειρξη έως έξι έτη....". Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 85 παρ. 1 του νέου ΠΚ (Συρροή λόγων μείωσης της ποινής) "όταν στο πρόσωπο του υπαιτίου συντρέχουν περισσότεροι λόγοι μείωσης της ποινής ή όταν συντρέχουν ένας ή περισσότεροι τέτοιοι λόγοι μαζί με ελαφρυντικές περιστάσεις του άρθρου 84 ή περισσότερες ελαφρυντικές περιστάσεις, το δικαστήριο ελαττώνει περαιτέρω το κατώτατο όριο της μειωμένης κατά το άρθρο 83 ποινής, ως εξής:.... γ) το ένα έτος, σε έξι μήνες....". Από τις παραπάνω διατάξεις συνάγεται ότι σε περίπτωση συρροής περισσότερων της μιας ελαφρυντικών περιστάσεων ή του ενός λόγων μείωσης της ποινής, κατά το μέτρο του άρθρου 83 ΠΚ, το δικαστήριο, σε αντίθεση με το προϊσχύσαν καθεστώς, μειώνει περαιτέρω το κατώτατο όριο της μειωμένης κατά το άρθρο 83 ΠΚ ποινής. Με τον τρόπο αυτόν διαμορφώνεται ένα ευρύτερο πλαίσιο ποινής, μέσα στο οποίο ο δικαστής μπορεί να συνεκτιμήσει τους περισσότερους λόγους μείωσης της ποινικής κύρωσης. Στην προκείμενη περίπτωση, ενόψει ότι στην αναιρεσείουσα αναγνωρίσθηκαν δύο ελαφρυντικές περιστάσεις, η μία εκ του άρθρου 84 παρ. 2 περ. α' του ΠΚ και η δεύτερη εκ του ιδίου άρθρου με την παρ. 3 (ελαφρυντική περίπτωση της μη εύλογης διάρκειας της ποινικής διαδικασίας, μη οφειλόμενης σε υπαιτιότητά της) συνέτρεχε, κατ' άρθρο 85 ΠΚ, νόμιμος λόγος για περαιτέρω μείωση της ήδη μειωμένης, κατά το άρθρο 83 εδ. α' περ. δ' ποινής της, πλην, όμως, από την απουσία οποιασδήποτε σχετικής σκέψης στην αιτιολογία της, επί της ποινής, απόφασης και αναφοράς στη διάταξη του άρθρου 85 ΠΚ, δεν καθίσταται αδιστάκτως βέβαιο ότι το Δικαστήριο της ουσίας, κατά την επιμέτρηση των επιβληθεισών στην κατηγορουμένη-αναιρεσείουσα ποινών, ήτοι της καθείρξεως έξι (6) ετών για την πράξη της πλαστογραφίας, της καθείρξεως έξι (6) ετών για την πράξη της απάτης και της φυλάκισης τεσσάρων (4) ετών για την πράξη της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, προέβη στην περαιτέρω μείωση των ήδη μειωμένων κατά το άρθρο 83 ΠΚ ποινών της. Επομένως, υφίσταται ασάφεια, ως προς την ορθή ή μη εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 85 του νέου ΠΚ κατά την επιμέτρηση των επιβληθεισών στην αναιρεσείουσα ποινών και ο σχετικός, υπό στοιχ. 2 Δ αναιρετικός λόγος, από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' (κατ' ορθή εκτίμηση), με τον οποίο η αναιρεσείουσα πλήττει την προσβαλλόμενη απόφαση για εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή της ουσιαστικής ποινικής διάταξης του άρθρου 85 του νέου ΠΚ, είναι βάσιμος. Κατ' ακολουθίαν τούτων, μη υπάρχοντος άλλου λόγου αναίρεσης προς έρευνα, πρέπει να αναιρεθεί εν μέρει η προσβαλλόμενη απόφαση και ειδικότερα α) ως προς τη διάταξή της περί επιβολής στην αναιρεσείουσα μειωμένης, κατά το άρθρο 83 ΠΚ, ποινής, το κατώτατο όριο της οποίας πρέπει να μειωθεί περαιτέρω, κατ' άρθρο 85 παρ. 1 ΠΚ, και β) αναγκαίως, ως προς τη διάταξη περί συνολικής ποινής, να παραπεμφθεί, στη συνέχεια, η υπόθεση, κατά το αναιρούμενο μέρος, για νέα, ως προς αυτό, εκδίκαση στο ίδιο Δικαστήριο, που εξέδωσε την εν μέρει αναιρούμενη απόφαση, συντιθέμενο από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως (άρθ. 519 ΚΠΔ) και να απορριφθεί, κατά τα λοιπά, η από 10.3.2022 αίτηση αναίρεσης.

Δείτε αναλυτικά την απόφαση στο areiospagos.gr.