Πολιτική διαφήμιση: Νέους κανόνες για διαφάνεια και στόχευση προτείνει το Συμβούλιο της ΕΕ

Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθόρισε την εντολή του (γενική προσέγγιση) για διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επί της πρότασης κανονισμού σχετικά με τη διαφάνεια και τη στόχευση της πολιτικής διαφήμισης.

Σε ένα πλαίσιο όπου οι πολιτικές εκστρατείες διεξάγονται ολοένα και περισσότερο διαδικτυακά και πέραν των εθνικών συνόρων, η πρόταση αποσκοπεί να προωθήσει υψηλά πρότυπα διαφάνειας στην πολιτική διαφήμιση στην ΕΕ, να περιορίσει τη χρήση στοχευμένης διαφήμισης για πολιτικούς σκοπούς και να διευκολύνει τη διασυνοριακή παροχή και εποπτεία των υπηρεσιών πολιτικής διαφήμισης. Η πρόταση θα συμβάλει στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, της χειραγώγησης της πληροφόρησης και των παρεμβάσεων στις εκλογικές διαδικασίες, καθώς και στη διασφάλιση ανοικτού δημοκρατικού διαλόγου στα κράτη μέλη της ΕΕ.

Οι προτεινόμενοι κανόνες θεσπίζουν υποχρεώσεις για διάφορους παράγοντες της αξιακής αλυσίδας της διαφήμισης, τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου, συμπεριλαμβανομένης της απαίτησης να επισημαίνονται σαφώς οι πολιτικές διαφημίσεις και να παρέχονται στους πολίτες πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με τους χορηγούς, τη χρηματοδότηση και τυχόν συνδέσμους με συγκεκριμένες εκλογές ή δημοψηφίσματα. Η χρήση τεχνικών πολιτικής στόχευσης και ενίσχυσης υπόκειται σε αυστηρούς όρους και θα απαγορεύεται πλήρως σε ορισμένες περιπτώσεις.

Η εντολή του Συμβουλίου βασίζεται στην πρόταση της Επιτροπής, ενισχύοντας τους προτεινόμενους κανόνες σε ορισμένες περιπτώσεις, αποσαφηνίζοντας τον τρόπο εφαρμογής τους και επιδιώκοντας την ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου.

Μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου

Στην εντολή του, το Συμβούλιο επιδιώκει μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού και ορισμένους από τους βασικούς ορισμούς του, όπως το τι θα πρέπει να θεωρείται πολιτική διαφήμιση και πώς αυτή προσδιορίζεται.
Μεταξύ άλλων, το Συμβούλιο καθιστά σαφές ότι ο κανονισμός δεν θα επηρεάσει το περιεχόμενο των πολιτικών διαφημίσεων ούτε τους κανόνες της ΕΕ ή των κρατών μελών σχετικά με πτυχές που δεν καλύπτονται από τον κανονισμό.

Ενίσχυση των απαιτήσεων διαφάνειας

Το Συμβούλιο έχει επίσης ενισχύσει και αποσαφηνίσει τις απαιτήσεις διαφάνειας που σχετίζονται με την πολιτική διαφήμιση.

Εάν μια πολιτική διαφήμιση είναι στοχευμένη ή ενισχυμένη, οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει κατά το Συμβούλιο να είναι άμεσα διαθέσιμες μαζί με την ίδια τη διαφήμιση, παράλληλα με άλλες βασικές πληροφορίες.

Το Συμβούλιο διευκρινίζει επίσης ότι η ανακοίνωση διαφάνειας, που παρέχει περαιτέρω πληροφορίες, θα πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμη, φιλική προς τον χρήστη και να περιλαμβάνεται σε κάθε πολιτική διαφήμιση έως ότου αυτή παραμείνει δημοσιευμένη. Θα πρέπει να περιλαμβάνει την ταυτότητα όχι μόνο του χορηγού, αλλά, κατά περίπτωση, και της οντότητας που ελέγχεται τελικά από τον χορηγό.

Άλλες αλλαγές αποσκοπούν στην περαιτέρω διασφάλιση της παροχής πλήρων, επικαιροποιημένων και ορθών πληροφοριών, καθώς και στην ταχεία παρακολούθηση των κοινοποιήσεων διαφημίσεων που φαίνεται να μην συμμορφώνονται με τον κανονισμό.

Αυστηροί κανόνες για τη στόχευση και την ενίσχυση

Το Συμβούλιο επιθυμεί —όπως πρότεινε και η Επιτροπή— να απαγορευθούν οι τεχνικές στόχευσης και ενίσχυσης που χρησιμοποιούν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων συναχθέντων δεδομένων, όπως δεδομένα σχετικά με τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, τον γενετήσιο προσανατολισμό ή τα πολιτικά φρονήματα. Οι τεχνικές αυτές επιτρέπονται μόνο εάν ένα πρόσωπο συγκατατίθεται ρητά ή είναι μέλος ή πρώην μέλος ενός ειδικά καθορισμένου μη κερδοσκοπικού φορέα που επεξεργάζεται τα ευαίσθητα δεδομένα, ή έχει τακτική επικοινωνία μαζί του.

Για να διασφαλιστεί περαιτέρω η εν επιγνώσει συγκατάθεση, το Συμβούλιο διευκρινίζει ότι πρέπει να δίνεται χωριστά και ειδικά για τους σκοπούς της πολιτικής διαφήμισης, ώστε να διακρίνεται σαφώς από οποιαδήποτε άλλη συγκατάθεση.

Το Συμβούλιο θεωρεί επίσης ότι θα πρέπει να απαγορεύεται η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ανηλίκων, συνδέοντας την ελάχιστη ηλικία με την ηλικία ψήφου που καθορίζεται βάσει των εθνικών κανόνων.

Λοιπές αλλαγές

Όσον αφορά τη διασυνοριακή συνεργασία, το Συμβούλιο ευθυγράμμισε τους νέους κανόνες με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, ώστε να είναι σύμφωνοι με την αρχή της χώρας προέλευσης. Σύμφωνα με την εντολή του Συμβουλίου, η αρμόδια αρχή της κύριας εγκατάστασης θα είναι συνεπώς πάντα υπεύθυνη για την εποπτεία και την επιβολή σε διασυνοριακές καταστάσεις, με δυνατότητα διενέργειας κοινών ερευνών.

Μεταξύ άλλων αλλαγών, το Συμβούλιο καθόρισε επίσης ανώτατο όριο κυρώσεων για παραβάσεις του κανονισμού, σύμφωνα με τον γενικό κανονισμό για την προστασία δεδομένων.

Επόμενα βήματα

Οι διαπραγματεύσεις για τον νέο κανονισμό αναμένεται να ξεκινήσουν το επόμενο έτος, μόλις το Κοινοβούλιο ψηφίσει επί της εντολής του.

Ιστορικό

Η Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για κανονισμό σχετικά με τη διαφάνεια και τη στόχευση της πολιτικής διαφήμισης στις 25 Νοεμβρίου 2021 στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων «Δημοκρατία και ακεραιότητα των εκλογών». Η δέσμη περιλαμβάνει επίσης προτάσεις για την επικαιροποίηση του κανονισμού σχετικά με το καθεστώς και τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και των ευρωπαϊκών πολιτικών ιδρυμάτων, καθώς και δύο οδηγίες σχετικά με τα εκλογικά δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ που ζουν σε κράτος μέλος του οποίου δεν είναι υπήκοοι («μετακινούμενοι πολίτες της ΕΕ»).
Οι υπουργοί πραγματοποίησαν μια πρώτη συζήτηση προσανατολισμού και για τις τέσσερις νομοθετικές προτάσεις κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της 25ης Ιανουαρίου 2022.

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου επί του κανονισμού σχετικά με το καθεστώς και τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και των ευρωπαϊκών πολιτικών ιδρυμάτων βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, ενώ οι συννομοθέτες πρέπει ακόμη να καθορίσουν τις θέσεις τους επί των προτάσεων που αφορούν τους μετακινούμενους πολίτες της ΕΕ.

• Γενική προσέγγιση (αποτελέσματα των εργασιών)