«Προ των πυλών» νέοι ευρωπαϊκοί κανόνες για τις εμπορικές πρακτικές στις διαδικτυακές πλατφόρμες

Την Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2019 το βράδυ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για τους πρώτους κανόνες που αποσκοπούν στη δημιουργία ενός δίκαιου, διαφανούς και προβλέψιμου επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις και τους εμπόρους όταν χρησιμοποιούν διαδικτυακές πλατφόρμες.

Οι έμποροι που πραγματοποιούν πωλήσεις μέσω διαδικτυακών αγορών, τα ξενοδοχεία που χρησιμοποιούν πλατφόρμες κρατήσεων ή οι φορείς ανάπτυξης εφαρμογών είναι μερικοί από αυτούς που θα επωφεληθούν από τους νέους κανόνες που συμφωνήθηκαν χθες.

Ο νέος κανονισμός θα δημιουργήσει ένα πιο προβλέψιμο και διαφανές διαδικτυακό συναλλακτικό περιβάλλον και θα προσφέρει νέες δυνατότητες για την επίλυση διαφορών και τον χειρισμό καταγγελιών.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά, οι νέοι κανόνες θα εφαρμόζονται σε ολόκληρη την οικονομία των διαδικτυακών πλατφορμών — περίπου 7000 διαδικτυακές πλατφόρμες ή αγορές λειτουργούν στην ΕΕ, από παγκόσμιους κολοσσούς έως και πολύ μικρές νεοσύστατες επιχειρήσεις, που όμως συχνά έχουν σημαντική διαπραγματευτική ισχύ έναντι των επιχειρηματικών χρηστών. Ορισμένες διατάξεις θα ισχύουν επίσης για τις μηχανές αναζήτησης, ιδίως όσες αφορούν τη διαφάνεια στη σειρά εμφάνισης των αποτελεσμάτων αναζήτησης.

Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, σχεδόν οι μισές (42 %) μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην ΕΕ δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν τις διαδικτυακές αγορές για να πωλούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Η εκτίμηση επιπτώσεων που διενεργήθηκε από την Επιτροπή πριν καταλήξει στις προτάσεις της έδειξε ότι σχεδόν το 50 % των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε πλατφόρμες αντιμετωπίζουν προβλήματα. Σχεδόν το 38 % των προβλημάτων όσον αφορά τις συμβατικές σχέσεις παραμένουν άλυτα και το 26 % επιλύονται με δυσκολία· για τον λόγο αυτό χάνονται πωλήσεις ύψους περίπου 1,27-2,35 δισ. ευρώ.

Οι μικρές επιχειρήσεις θα ωφεληθούν άμεσα, ιδίως από τα εξής:

1. Απαγόρευση ορισμένων αθέμιτων πρακτικών

• Τέλος στις αιφνίδιες και ανεξήγητες αναστολές λογαριασμών. Με τους νέους κανόνες, οι ψηφιακές πλατφόρμες δεν μπορούν πλέον να αναστέλλουν ή να κλείνουν τον λογαριασμό ενός πωλητή χωρίς σαφή αιτιολόγηση και χωρίς δυνατότητα προσφυγής. Επίσης, σε περίπτωση εσφαλμένης αναστολής, η πλατφόρμα θα πρέπει να επαναφέρει τους λογαριασμούς των πωλητών.
• Απλοί και κατανοητοί όροι και εκ των προτέρων ειδοποίηση για αλλαγές. Οι όροι και οι προϋποθέσεις πρέπει να είναι εύκολα διαθέσιμοι και να παρέχονται σε απλή και κατανοητή γλώσσα. Όταν πρόκειται να αλλάξουν οι παραπάνω όροι και προϋποθέσεις, πρέπει να δίνεται προειδοποίηση τουλάχιστον 15 ημερών, ώστε να μπορούν οι εταιρείες να προσαρμόζουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα στις αλλαγές. Αν οι αλλαγές απαιτούν σύνθετες προσαρμογές, θα εφαρμόζονται μεγαλύτερες προθεσμίες ειδοποίησης.2. 

2. Μεγαλύτερη διαφάνεια στις διαδικτυακές πλατφόρμες

• Διαφανής σειρά εμφάνισης αποτελεσμάτων αναζήτησης. Οι αγορές και οι μηχανές αναζήτησης πρέπει να δημοσιοποιούν τις βασικές παραμέτρους που χρησιμοποιούν για την κατάταξη των αγαθών και των υπηρεσιών στον ιστότοπό τους, ώστε να βοηθούν τους πωλητές να κατανοήσουν με ποιον τρόπο μπορούν να βελτιστοποιήσουν την παρουσία τους. Οι κανόνες αποσκοπούν να βοηθήσουν τους πωλητές χωρίς να επιτρέπουν τη χειραγώγηση του συστήματος κατάταξης.
• Υποχρεωτική γνωστοποίηση για μια σειρά επιχειρηματικών πρακτικών. Ορισμένες διαδικτυακές πλατφόρμες δεν προσφέρουν μόνο την αγορά, αλλά είναι ταυτόχρονα και πωλητές στην ίδια αγορά. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες διαφάνειας, οι πλατφόρμες πρέπει να γνωστοποιούν διεξοδικά κάθε πλεονέκτημα που ενδέχεται να παρέχουν στα δικά τους προϊόντα έναντι των άλλων. Πρέπει επίσης να γνωστοποιούν τα δεδομένα που συλλέγουν και τον τρόπο με τον οποίο τα χρησιμοποιούν - και ιδίως τον τρόπο με τον οποίο ανταλλάσσουν αυτά τα δεδομένα με άλλους επιχειρηματικούς εταίρους. Όσον αφορά τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, εφαρμόζονται οι κανόνες του ΓΚΠΔ

3. Νέες οδοί για την επίλυση διαφορών.

Σήμερα, οι πωλητές βρίσκονται συχνά εγκλωβισμένοι χωρίς δυνατότητες προσφυγής ή αντιμετώπισης καταγγελιών, όταν ανακύπτουν προβλήματα. Αυτό θα αλλάξει με τους νέους κανόνες.

• Όλες οι πλατφόρμες πρέπει να συγκροτήσουν ένα εσωτερικό σύστημα χειρισμού καταγγελιών για να βοηθούν τους επιχειρηματικούς χρήστες. Μόνο οι μικρότερες πλατφόρμες, από άποψη απασχολούμενων ή κύκλου εργασιών, θα απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή.
• Οι πλατφόρμες θα πρέπει να παρέχουν στις επιχειρήσεις περισσότερες επιλογές για την επίλυση ενδεχόμενου προβλήματος μέσω διαμεσολαβητών. Με αυτόν τον τρόπο θα επιλύονται περισσότερα ζητήματα εκτός δικαστηρίων, εξοικονομώντας χρόνο και χρήμα για τις επιχειρήσεις.

4. Επιβολή των κανόνων

• Οι επιχειρηματικές ενώσεις θα μπορούν να προσφεύγουν στα δικαστήρια για να σταματήσουν τυχόν μη συμμόρφωση των πλατφορμών με τους κανόνες. Το γεγονός αυτό θα βοηθήσει να ξεπεραστεί ο φόβος αντιποίνων και να μειωθεί το κόστος δικαστικών υποθέσεων για μεμονωμένες επιχειρήσεις, όταν δεν τηρούνται οι νέοι κανόνες. Επιπλέον, τα κράτη μέλη μπορούν να ορίσουν δημόσιες αρχές με εξουσίες επιβολής, εφόσον το επιθυμούν, και οι επιχειρήσεις μπορούν να απευθύνονται στις αρχές αυτές.

Επόμενα βήματα

Οι νέοι κανόνες θα τεθούν σε ισχύ 12 μήνες μετά την έγκριση και τη δημοσίευσή τους, και στη συνέχεια θα επανεξεταστούν εντός 18 μηνών, ώστε να εξασφαλιστεί ότι συμβαδίζουν με την ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά. Επίσης, η ΕΕ έχει συγκροτήσει ειδικό παρατηρητήριο για τις επιγραμμικές πλατφόρμες για να παρακολουθεί τις εξελίξεις της αγοράς και την αποτελεσματική εφαρμογή των κανόνων.

Ιστορικό

Οι πλατφόρμες προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα ευκαιριών για ταχεία και αποτελεσματική πρόσβαση σε διεθνείς καταναλωτικές αγορές, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχουν καταστεί απαραίτητες για εκατομμύρια επιτυχημένες επιχειρήσεις. Ωστόσο, ορισμένα διαρθρωτικά ζητήματα οδηγούν σε αθέμιτες συναλλακτικές πρακτικές μεταξύ επιχειρήσεων οι οποίες έχουν καταλήξει να εξαρτώνται από διαδικτυακές πλατφόρμες για να προσεγγίσουν τους πελάτες τους και υπονομεύουν τις δυνατότητες για καινοτομία που προσφέρουν οι πλατφόρμες.

Οι νέοι κανόνες υποστηρίζονται από εκτίμηση επιπτώσεων που ενσωματώνει τα αποδεικτικά στοιχεία και τις απόψεις των ενδιαφερόμενων μερών που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια διετούς διερευνητικής διαδικασίας.