Συμφωνία για τους νέους ευρωπαϊκούς κανόνες για τα ψηφιακά πνευματικά δικαιώματα (digital copyright)

Την Τετάρτη, 13 Φεβρουαρίου 2019, επιτεύχθηκε συμφωνία μεταξύ των διαπραγματευτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) και του Συμβουλίου της ΕΕ (την Προεδρία του οποίου το τρέχον εξάμηνο ασκεί η Ρουμανία) στο σχέδιο της οδηγίας για την αναθεώρηση του ισχύοντος ενωσιακού νομοθετικού πλαισίου στον τομέα των πνευματικών δικαιωμάτων, προκειμένου να αυτό προσαρμοστεί στην σύγχρονη ψηφιακή εποχή και έτσι να προχωρήσει ένα βήμα περαιτέρω η υλοποίηση της Ενιαίας Ψηφιακής Αγοράς.

Η συμφωνία προβλέπει μεταξύ άλλων τα εξής:

• Κίνητρα για την πληρωμή των καλλιτεχνών και των δημοσιογράφων από τις ψηφιακές πλατφόρμες για τη χρήση της δουλειάς τους
• Κάποιες κατηγορίες διαδικτυακού υλικού, όπως τα αρχεία GIF και «memes» θα μπορούν να διαμοιράζονται ελεύθερα
• Σύνδεσμοι για ενημερωτικά άρθρα θα μπορούν επίσης να διαμοιράζονται ελεύθερα, συνοδεία «μεμονωμένων λέξεων ή πολύ σύντομων αποσπασμάτων»
• Οι δημοσιογράφοι πρέπει να εισπράττουν μέρος της πληρωμής για δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που καταβάλλονται στον εκδότη τους
• Οι νεοφυείς επιχειρήσεις θα υπόκεινται σε ελαφρύτερες υποχρεώσεις
• Η οδηγία δε θα επιβάλλει φίλτρα
• Οι καλλιτέχνες και οι δημοσιογράφοι θα μπορούν να διαπραγματευτούν με τους γίγαντες του διαδικτύου χάρη στη συμφωνία που επετεύχθη, η οποία διασφαλίζει και την ελευθερία της έκφρασης.

Συγκεκριμένα, η συμφωνία, η οποία επετεύχθη μεταξύ των διαπραγματευτών του ΕΚ και του Συμβουλίου, έχει στόχο να εξασφαλίσει ότι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας εφαρμόζονται και στο διαδίκτυο. Το YouTube, το Facebook και το Google News είναι μεταξύ των πιο γνωστών υπηρεσιών που θα επηρεαστούν άμεσα από τη νέα νομοθεσία.

Οι νομοθέτες πάσχισαν επίσης να διασφαλίσουν ότι το διαδίκτυο παραμένει χώρος ανοιχτός στην ελευθερία της έκφρασης. Για αυτό το λόγο αποσπάσματα από ειδησεογραφικά άρθρα θα μπορούν να διαμοιράζονται ελεύθερα, ενώ το ίδιο θα ισχύσει για τα αρχεία GIF και τα διαδικτυακά μιμίδια ή «memes».

Οι τεχνολογικοί γίγαντες θα μοιράζονται τα έσοδά τους με τους καλλιτέχνες και τους δημοσιογράφους

Η συμφωνία αποσκοπεί στην ενίσχυση της δυνατότητας των κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων, κυρίως μουσικών, ερμηνευτών και σεναριογράφων, καθώς και εκδοτών ειδήσεων και δημοσιογράφων, να διαπραγματευτούν καλύτερες συμβάσεις για τη χρήση των έργων τους που εμφανίζονται σε διαδικτυακές πλατφόρμες.

Προστασία της ελευθερίας της έκφρασης

Η διαμοίραση αποσπασμάτων ειδησεογραφικών άρθρων θα είναι απαλλαγμένη από υποχρεώσεις προς τον οργανισμό που τα παράγει. Η συμφωνία ωστόσο περιέχει και ρήτρες για την αποφυγή της κατάχρησης αυτής της δυνατότητας από τους κόμβους αναμετάδοσης ειδήσεων. To εκάστοτε «απόκομμα» θα μπορεί να συνεχίσει να εμφανίζεται για παράδειγμα στη ροή ειδήσεων του Google News, ή όταν ένα άρθρο διαμοιράζεται στο Facebook, με την προϋπόθεση να είναι «πολύ σύντομο».

Η ανάρτηση προστατευόμενων έργων για λόγους παράθεσης, κριτικής, εξέτασης, διακωμώδησης, παρωδίας ή σάτιρας προστατεύεται, διασφαλίζοντας ότι τα «memes» και τα αρχεία GIF θα συνεχίσουν να είναι διαθέσιμα και διαμοιράσιμα σε διαδικτυακές πλατφόρμες.

Πολλές διαδικτυακές πλατφόρμες δε θα επηρεαστούν

Το κείμενο διευκρινίζει επίσης ότι η ανάρτηση έργων σε διαδικτυακές εγκυκλοπαίδειες με μη εμπορικό τρόπο, όπως για παράδειγμα στη Wikipedia, ή πλατφόρμες ανοιχτού («open source») λογισμικού, όπως το GitHub, θα εξαιρούνται αυτόματα. Οι καινοφυείς πλατφόρμες θα υπόκεινται σε ελαφρύτερες υποχρεώσεις από τις πιο γνωστές.

Ισχυρότερα διαπραγματευτικά δικαιώματα για δημιουργούς και ερμηνευτές

Οι δημιουργοί και οι ερμηνευτές θα μπορούν να διεκδικήσουν πρόσθετες αμοιβές από τους διανομείς που εκμεταλλεύονται τα δικαιώματά τους όταν η ανταμοιβή που συμφωνήθηκε αρχικά είναι δυσανάλογα χαμηλότερη από τα κέρδη που αποκομίζει ο διανομέας.

Πώς η οδηγία αλλάζει την υπάρχουσα κατάσταση

Προς το παρόν, οι εταιρείες του διαδικτύου έχουν ελάχιστα κίνητρα να υπογράψουν δίκαιες συμφωνίες χρήσης με τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων, καθώς δεν θεωρούνται υπεύθυνες για το περιεχόμενο που αναρτούν οι χρήστες τους. Η μόνη τους υποχρέωση είναι να αφαιρούν περιεχόμενο που καταπατά πνευματικά δικαιώματα όταν ο κάτοχός τους το ζητήσει. Αυτή η πρακτική ωστόσο είναι επίπονη για τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων και δεν τους εγγυάται δίκαιη ανταμοιβή. Καθιστώντας τις εταιρείες του διαδικτύου υπεύθυνες θα ενισχυθεί η δυνατότητα των κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων (κυρίως μουσικών, ερμηνευτών και σεναριογράφων, καθώς και εκδοτών ειδήσεων και δημοσιογράφων) να διασφαλίσουν δίκαιες συμβάσεις και κατά συνέπεια δίκαιες αμοιβές για την ψηφιακή εκμετάλλευση του υλικού τους.

Δήλωση

Ο εισηγητής Axel Voss (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, Γερμανία) δήλωσε: «Αυτή η συμφωνία είναι ένα σημαντικό βήμα για την επανόρθωση μιας κατάστασης που έχει επιτρέψει σε ένα μικρό αριθμό εταιρειών να αποκομίσουν τεράστια ποσά χωρίς να ανταμείψουν όπως πρέπει τους χιλιάδες δημιουργούς και δημοσιογράφους στη δουλειά των οποίων στηρίζονται.

Ταυτόχρονα, η συμφωνία περιέχει μεγάλο αριθμό διατάξεων που εγγυώνται ότι το διαδίκτυο θα παραμείνει χώρος ελεύθερης έκφρασης. Αυτές οι διατάξεις δεν ήταν από μόνες τους αναγκαίες γιατί η οδηγία δε θα δημιουργήσει καινούρια δικαιώματα για τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων. Αφουγκραστήκαμε ωστόσο τις ανησυχίες που εκφράστηκαν και επιλέξαμε να εγγυηθούμε εκ νέου την ελευθερία της έκφρασης. Tα ‘meme’, τα ‘gif’, τα 'αποκόμματα' προστατεύονται τώρα περισσότερο από ποτέ.

Είμαι επίσης χαρούμενος που το σημερινό κείμενο της συμφωνίας δίνει ιδιαίτερη σημασία στην προστασία των καινοφυών επιχειρήσεων. Οι κορυφαίες εταιρείες του αύριο είναι οι καινοφυείς επιχειρήσεις του σήμερα και η ποικιλομορφία που χρειαζόμαστε για αυτό στηρίζεται σε μια μεγάλη δεξαμενή καινοτόμων, δυναμικών, νεανικών επιχειρήσεων.

Έχουμε μια συμφωνία που προστατεύει το βιοπορισμό των ανθρώπων, διασφαλίζει τη δημοκρατία υπερασπιζόμενη ένα ποικίλο τοπίο μέσων ενημέρωσης, εδραιώνει την ελευθερία της έκφρασης και ενθαρρύνει τις καινοφυείς επιχειρήσεις και την τεχνολογική ανάπτυξη. Βοηθά έτσι να ετοιμάσουμε το διαδίκτυο του μέλλοντος, ένα χώρο που ωφελεί όλους, όχι μόνο λίγους ισχυρούς.»

Επόμενα βήματα

Η συμφωνία θα πρέπει τώρα να εγκριθεί από τους εκπροσώπους του Συμβουλίου και την Ολομέλεια του ΕΚ.