logo-print

Το τέλειο έγκλημα, ο σκοτεινός αριθμός της εγκληματικότητας

07/03/2023

07/03/2023

Η απόδειξη στην ποινική δίκη

Άγγελος Ι. Κωνσταντινίδης

 

ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ / ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Ο ρατσιστικός λόγος μίσους ως μορφή του ρατσιστικού εγκλήματος

ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΉΜΕΣ / ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΟΥΣΚΑΛΗΣ

Επιμέλεια: Φωτεινή Μπάλα, Αστυνομικός, Υποψήφια Διδάκτωρ Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου της Νομικής του Δ.Π.Θ

Κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας μου στο Τμήμα Δοκίμων Αστυφυλάκων Κομοτηνής ερωτήθηκα από εκπαιδευόμενο ειδικό φρουρό τι είναι το τέλειο έγκλημα. Οπότε μου δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξω την έννοια του εγκλήματος τόσο από την σκοπιά του Ποινικού δικαίου όσο και από την οπτική της Εγκληματολογίας, φτάνοντας τέλος στον ορισμό ενός «τέλειου εγκλήματος».

Έτσι λοιπόν, κάθε πράξη που προσβάλλει συγκεκριμένες κοινωνικοηθικές αξίες, τις οποίες ο ποινικός νομοθέτης έχει επιλέξει να προστατέψει αποτελεί έγκλημα με την ουσιαστική έννοια του όρου. Για το Ουσιαστικό Ποινικό Δίκαιο, η νομική έννοια του εγκλήματος ορίζεται στο άρθρο 14 του Ποινικού μας Κώδικα. Την τυπική έννοια του εγκλήματος συνιστά κάθε συμπεριφορά που περιγράφεται ή διαφορετικά τυποποιείται σε κάποια από τις διατάξεις του Ποινικού Κώδικα ή των Ειδικών Ποινικών Νόμων. Έγκλημα με την νομική έννοια είναι πράξη άδικη, καταλογιστή στον δράστη που την τέλεσε και που τιμωρείται από τον νόμο.

Η εγκληματολογία από την άλλη ασχολείται με το πραγματικό έγκλημα. Την άδικη ή πιο απλά την κακιά πράξη, μια παραβατική συμπεριφορά που έχει συμβεί και που όλοι αναγνωρίζουμε ως πράξη αποδοκιμαστέα και τιμωρητή. Η έννοια του πραγματικού εγκλήματος δεν είναι απαραίτητο να συμπίπτει με αυτή του νομικού εγκλήματος. Δηλαδή, όλοι μας γνωρίζουμε τί είναι η γυναικοκτονία, είναι η δολοφονία της συζύγου ή συντρόφου, ή φίλης από τον σύζυγο, σύντροφο ή φίλο αντίστοιχα. Γνωρίζουμε όλοι ότι είναι έγκλημα. Η γυναικοκτονία όμως δεν τυποποιείται ως έγκλημα στον ποινικό κώδικα. Γιατί για τον ποινικό νομοθέτη η ανθρωποκτονία είναι κακούργημα και ο δράστης τιμωρείται άσχετα με το φύλο του θύματος.

Τί είναι όμως το τέλειο έγκλημα; Υπάρχει νομικός ορισμός, είναι δόκιμος ο όρος και πως αυτό στοιχειοθετείται;

Λέγεται ότι το τέλειο έγκλημα δεν υπάρχει. Ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις εγκλημάτων η τέλεση των οποίων δεν έχει αφήσει ίχνη ή πειστήρια ή δεν υπάρχουν μάρτυρες. Τέλειο έγκλημα θα μπορούσε να οριστεί το έγκλημα που ποτέ δεν έγινε γνωστό στις διωκτικές αρχές, ούτε ποτέ αποκαλύφθηκε στο κοινωνικό σύνολο. Τα εγκλήματα που καταγγέλλονται και εκδικάζονται από τα δικαστήρια συνιστούν την δήλη εγκληματικότητα, είναι αυτά δηλαδή των οποίων οι δράστες έγιναν γνωστοί στην αστυνομία και οι οποίοι οδηγήθηκαν στην δικαιοσύνη για να δικαστούν και να τους επιβληθεί η προβλεπόμενη από τον νόμο ποινή.

Φαινόμενη εγκληματικότητα είναι το σύνολο των εγκλημάτων των οποίων μεν οι δράστες δεν έγιναν γνωστοί, ωστόσο η τέλεση των εγκλημάτων καταγγέλθηκαν στην Αστυνομία και σχηματίστηκε δικογραφία. Στην κατηγορία αυτή κατατάσσονται εγκλήσεις ή μηνύσεις κατά αγνώστων δραστών. Για παράδειγμα μία διάρρηξη σε κατοικία από όπου οι δράστες αφαίρεσαν χρήματα και τιμαλφή, δεν ανευρέθησαν όμως δαχτυλικά αποτυπώματα ή γενετικό υλικό και άρα δεν ταυτοποιήθηκαν οι δράστες. Η φαινόμενη εγκληματικότητα επομένως περιλαμβάνει περισσότερα αδικήματα και άρα είναι έννοια ευρύτερη της δήλης.

Η δήλη και η φαινόμενη εγκληματικότητα αποτελούν τμήμα του συνόλου της πραγματικής εγκληματικότητας, του συνόλου δηλαδή των αδικημάτων που συνέβησαν σε ορισμένη κοινωνία μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο, στοιχείο της οποίας είναι και το τέλειο έγκλημα.

Ο καλούμενος «σκοτεινός αριθμός της εγκληματικότητας» περιλαμβάνει όλες εκείνες τις περιπτώσεις εγκλημάτων που δεν καταγγέλθηκαν, δεν αποκαλύφθηκαν ποτέ, δεν συμπεριελήφθησαν σε στατιστικές έρευνες και που η εγκληματολογία στερούμενη των στοιχείων τους, ως επιστήμη κωλύεται να εξάγει ασφαλή συμπεράσματα για το προφίλ του δράστη, τον τρόπο τέλεσης της αξιόποινης πράξης του (Modus operandi), την επιλογή του θύματος και γενικά τους παράγοντες εγκληματογένεσης. Ωθείται η εγκληματολογία να ερευνήσει νέες πτυχές της κοινωνικής ζωής και δράσης, πέρα από την προεγκληματική επικινδυνότητα, την εγκληματική προδιάθεση ατόμων διαφόρων ηλικιακών ομάδων και κοινωνικής προέλευσης.

Το τέλειο έγκλημα όμως έχει τελεστεί τόσο άρτια από την μια, αφού δεν κατέστη εφικτή η αποκάλυψή του ή από την άλλη κρατήθηκε ως καλά κρυμμένο μυστικό. Πρέπει να γίνει δεκτό άλλωστε ότι η δυνατότητα για πρόληψη και καταστολή της εγκληματικότητας από την Αστυνομία και η άσκηση της ποινικής δίωξης από τον Εισαγγελέα αγγίζει ένα συγκεκριμένο ανώτατο επίπεδο, πέραν του οποίου δεν είναι εφικτή.

Διάφορες μέθοδοι χρησιμοποιήθηκαν για την ανακάλυψη του σκοτεινού αριθμού των εγκλημάτων. Ενδεικτικά αναφέρεται η θεωρία του A.Quetelet, σύμφωνα με την οποία υπάρχει μία αμετάβλητη σχέση μεταξύ των εγκλημάτων που έγιναν γνωστά και εκδικάστηκαν και του συνολικού αριθμού των εγκλημάτων που τελέστηκαν. Υπάρχει δηλαδή μία σχέση αναλογίας. Κατά τον Quetelet δηλαδή οι παράγοντες που εγκληματογενούν σε μία κοινωνία υπό ομαλές συνθήκες, παραμένουν σταθεροί και άρα αναπαράγεται ο ίδιος περίπου αριθμός εγκλημάτων. Όσον αφορά τα στατιστικά στοιχεία που αναφέρονται στην δήλη εγκληματικότητα, είναι αμφίβολο αν μπορούν από αυτά να προκύψουν ασφαλή στοιχεία για τα τέλεια τελεσθέντα εγκλήματα.

Η αυτοεξομολόγηση τέλεσης εγκλήματος ή ύπαρξης στη θέση θύματος, μέσω ερωτηματολογίων τα οποία διανέμονται σε συγκεκριμένο αριθμό ατόμων, ως μέθοδοι ανίχνευσης εγκλήματος υστερούν και αυτές, καθώς τα αποτελέσματά τους εξαρτώνται από την ειλικρίνεια των απαντήσεων.

Καταλήγουμε επομένως στο συμπέρασμα ότι το τέλειο έγκλημα δεν σχετίζεται με τις κινηματογραφικές ταινίες όπου οι πρωταγωνιστές διαπράττουν κλοπές υπέρογκων χρηματικών ποσών χωρίς να συλλαμβάνονται, ή εξαφανίζουν το πτώμα μιας άριστα τελούμενης ανθρωποκτονίας. Πρόκειται για εγκλήματα που για διάφορους λόγους έμειναν στην αφάνεια, δεν καταγγέλθηκαν και δεν αποκαλύφθηκαν ποτέ.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Α. Κωστάρας, Εγχειρίδιο Ποινικού Δικαίου, Βασικές Γνώσεις Γενικού και Ειδικού Μέρους, Αθήνα-Κομοτηνή, 2021

Χ. Δημόπουλος, Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας, Νομική Βιβλιοθήκη, Κομοτηνή, 2012

Η. Δασκαλάκης, Η εγκληματολογική σημασία του σκοτεινού αριθμού της εγκληματικότητας, The Greek review of Social Research, 1975

Brian C.Kalt, The perfect Crime, Michigan State University College of Law, 2004-2005

Δικαστικός Έλεγχος της Συνταγματικότητας των Νόμων και Ερμηνεία του Συντάγματος

Ευάγγελος Βενιζέλος

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ & ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ / ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Η επένδυση σε τίτλους ή τραπεζική κατάθεση με σκοπό την απόκτηση άδειας διαμονής στην Ελλάδα (Golden Visa)

ΣΠΗΛΙΟΣ ΜΟΥΖΟΥΛΑΣ

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

send