Ύπατη Αρμοστεία: Έντονη ανησυχία για την αναστολή των αιτήσεων ασύλου στην Ελλάδα

Την έντονη ανησυχία της εξέφρασε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες αναφορικά με τη νομοθετική τροπολογία που προωθείται στην Ελλάδα και προβλέπει τρίμηνη αναστολή της υποβολής αιτήσεων ασύλου για όσους εισέρχονται στη χώρα δια θαλάσσης από τη Βόρεια Αφρική. Η εν λόγω ρύθμιση προβλέπει, επιπλέον, την επιστροφή των αφιχθέντων χωρίς να καταγράφονται τα αιτήματα ασύλου τους, γεγονός που δημιουργεί σοβαρά ζητήματα συμβατότητας με το διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό νομικό πλαίσιο.

Η Ύπατη Αρμοστεία αναγνωρίζει τις αυξημένες μεταναστευτικές πιέσεις που καταγράφονται το τελευταίο διάστημα, ειδικά στη Γαύδο και την Κρήτη, και επισημαίνει το δικαίωμα των κρατών να διαχειρίζονται τα σύνορά τους. Ωστόσο, υπογραμμίζει ότι ο συνοριακός έλεγχος οφείλει να ασκείται εντός των ορίων που τίθενται από το κράτος δικαίου και τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας. Το δικαίωμα αναζήτησης ασύλου είναι θεμελιώδες και ισχύει ανεξαρτήτως του τρόπου ή της χώρας άφιξης.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αρχή της μη επαναπροώθησης (non-refoulement), που απαγορεύει την επιστροφή ατόμων σε περιοχές όπου απειλείται η ζωή ή η ελευθερία τους. Η Ύπατη Αρμοστεία τονίζει πως η αναστολή των διαδικασιών ασύλου και η επιστροφή χωρίς εξέταση των αιτημάτων ενδέχεται να συνιστούν παραβίαση αυτής της θεμελιώδους αρχής.

Παράλληλα, η Ύπατη Αρμοστεία επισημαίνει ότι μεταξύ των αφιχθέντων υπάρχουν τόσο οικονομικοί μετανάστες όσο και πρόσφυγες που διαφεύγουν από συγκρούσεις και διώξεις – ιδιαίτερα από χώρες όπως το Σουδάν. Υπενθυμίζεται ότι η παράτυπη είσοδος δεν πρέπει να τιμωρείται όταν οι αιτούντες άσυλο παρουσιάζονται εγκαίρως στις αρμόδιες αρχές.

Τέλος, επαναβεβαιώνεται η δέσμευση της Ύπατης Αρμοστείας να στηρίξει τις ελληνικές αρχές με τεχνική βοήθεια, επιχειρησιακή στήριξη και προώθηση βιώσιμων λύσεων. Υπογραμμίζεται η ανάγκη για ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και επιμερισμό της ευθύνης, ώστε η Ελλάδα – ως χώρα πρώτης υποδοχής – να μην επωμίζεται δυσανάλογα το βάρος της διαχείρισης των προσφυγικών ροών.

Η πλήρης ανακοίνωση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έχει ως εξής:

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες αναγνωρίζει την πίεση που δημιουργούν οι πρόσφατες αφίξεις στη Γαύδο και την Κρήτη. Τα κράτη έχουν το δικαίωμα να διαχειρίζονται τα σύνορά τους και να αντιμετωπίζουν την παράτυπη μετανάστευση. Ωστόσο, ο έλεγχος των συνόρων ενός κράτους πρέπει να συνάδει με το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο. Η Ελλάδα έχει μακρά παράδοση στην παροχή προστασίας σε ανθρώπους που διαφεύγουν από τον πόλεμο και τους διωγμούς. Αυτή η παράδοση πρέπει να συνεχιστεί.

Η Ύπατη Αρμοστεία εκφράζει σοβαρή ανησυχία για τη νομοθετική τροπολογία που κατατέθηκε για ψηφοφορία στη Βουλή, με την οποία προβλέπεται η αναστολή για τρεις μήνες της υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου για όσους φτάνουν στη χώρα με πλωτά μέσα από τη Βόρεια Αφρική καθώς και η επιστροφή τους χωρίς καταγραφή των αιτημάτων ασύλου τους. Το δικαίωμα αναζήτησης ασύλου είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, το οποίο κατοχυρώνεται στο διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό δίκαιο και ισχύει για κάθε άτομο, ανεξάρτητα από το πώς ή από το πού έφτασε σε μια χώρα. Ακόμη και σε περιόδους μεταναστευτικής πίεσης, τα κράτη πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι άνθρωποι που αναζητούν άσυλο έχουν πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου. Το να επιστρέφονται άνθρωποι σε μέρη όπου μπορεί να αντιμετωπίζουν απειλές για τη ζωή ή την ελευθερία τους θα παραβίαζε την αρχή της μη επαναπροώθησης (non-refoulement). Τα κράτη δεν μπορούν να παρεκκλίνουν από αυτή τη σημαντική αρχή του διεθνούς δικαίου. Ταυτόχρονα, το διεθνές δίκαιο επιτρέπει την επιστροφή όσων ατόμων απορρίφθηκε η αίτηση ασύλου τους μετά την εξέταση των υποθέσεών τους, κάτι που λειτουργεί ως πυλώνας για την εύρυθμη λειτουργία ενός συστήματος ασύλου.

Πολλοί από τους ανθρώπους που κάνουν το επικίνδυνο ταξίδι από τη Λιβύη προς την Ελλάδα είναι μετανάστες, αλλά άλλοι είναι πρόσφυγες - άνθρωποι που διαφεύγουν από συγκρούσεις, βία και διωγμούς, και ιδίως άτομα από το Σουδάν. Οι αιτούντες άσυλο που εισέρχονται παράτυπα στο έδαφος ενός κράτους δεν θα πρέπει να τιμωρούνται εάν παρουσιάζονται χωρίς καθυστέρηση ενώπιον των αρχών.

Η Ύπατη Αρμοστεία υποστηρίζει διαχρονικά το Ελληνικό Λιμενικό και τις τοπικές αρχές στο έργο τους για την αντιμετώπιση της πίεσης που προκύπτει από τις αφίξεις στα σύνορα της χώρας και παραμένει σε ετοιμότητα προκειμένου να βοηθήσει τις αρχές να διασφαλίσουν βιώσιμες και ανθρώπινες λύσεις απέναντι στις τρέχουσες προκλήσεις. Κάτι τέτοιο περιλαμβάνει τον εξορθολογισμό των διαδικασιών ασύλου με δίκαιο και γρήγορο τρόπο, ώστε να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική ταυτοποίηση των ανθρώπων που είναι πρόσφυγες. Η Ελλάδα, όπως και άλλα κράτη στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, δεν πρέπει να αφεθούν μόνα τους. Η Ύπατη Αρμοστεία θα συνεχίσει να υποστηρίζει την υιοθέτηση αποφασιστικών μέτρων αλληλεγγύης και επιμερισμού της ευθύνης εντός της ΕΕ για τη στήριξη χωρών πρώτης γραμμής, όπως η Ελλάδα.

Πηγή: unhcr.org